➥ — —

ព័ត៌មាន​ខាង​លើ​គឺ​សម្រាប់​បង្ហាញ​នៅ​លើ​ទំព័រ​ដែល​មាន​ពាក្យ​ដែល​មិន​មាន​នៅ​ក្នុង​វចនានុក្រម។

សម្រាប់​ព័ត៌មាន​បន្ថែម​អំពី​វចនានុក្រម សូម​មើល សន្ទស្សន៍​និង​សេចក្តី​ផ្តើម.

➥ វ៖ ព្យញ្ជនៈទី ២៩ តាមលំដាប់ពួកព្យញ្ជនៈទាំង ៣៣ តួ, ជាព្យញ្ជនៈទី ៤ ក្នុងសេសវគ្គឬអវគ្គ, ជាទន្តោដ្ឋជៈ មានសំឡេងកើតត្រង់ប្រទល់ធ្មេញនិងរឹមបបូរមាត់, ជាឃោសៈខាងអវគ្គ; មានបែបវេយ្យាករណ៍ឲ្យផ្លាស់ជា ព បានតាមគួរដល់ការប្រកប, ដូចជា
ទសវិធ > ទសពិធ, បវិត្រ > បពិត្រ, វណ៌ > ពណ៌, អត្តភាវ> អត្តភាព ជាដើម។ តួ វ នេះខ្មែរប្រើសំឡេងជាពីរ គឺ វ និង វ៉ ទាំងមានសំឡេងដោយអំណាចព្យញ្ជនៈអឃោស សង្កត់ឲ្យជា វ៉ ផង ដូចជា កង្វារ, តង្វាយ, សង្វាត ជាដើម។ សំ.បា. អានថា វៈ ឬ វ៉:។

នាមសព្ទ៖ យានមួយប្រភេទ មានគ្រែ, ដងស្នែង, ដំបូល សម្រាប់ឥស្សរជនថ្នាក់ខ្ពស់ជិះ មានមនុស្សសែង
គង់លើ-វ, ជិះវ (មានប្រើច្រើនតែក្នុងសម័យពីដើម); រ.ស. ព្រះវ វធម្មតា; (ព្រះសិវិកា ឬ ព្រះទីន័ងសិវិកាវមានក្បាច់រចនាវិចិត្រ)។

➥ វ៉ ឧទានសព្ទ៖ សូរឮដោយទឹកហូរប៉ះនឹងច្រាំងប្រឡាយ ឬច្រកចង្អៀតជាដើម
ទឹកហូរវ៉, ខ្យល់បក់ស្លឹកឈើវ៉ៗ។

➥ វៈ! ឧទានសព្ទ៖ ពាក្យសម្រាប់ក្មេងដែលពួនចាំគ្នាលុះឃើញក្មេងឯទៀតមកដល់ជិតក៏ស្រែកពញ្ញាក់លេង ឬសម្រាប់ប្រឡែងលេងនឹងកូនក្មេងតូច, ចួនកាលថា វូមវៈ! ឬ វូមវៈអឺ!

➥ វៈអឺ! ឧទានសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វៈ! ឧ.។

➥ វក នាមសព្ទ៖ ឈ្មោះឆ្នាំទី ៩ (ស្វា)
ឆ្នាំវកជាឆ្នាំទី ៩ ក្នុងចំនួនឆ្នាំទាំង ១២ មានឆ្នាំជូតជាខាងដើមបង្អស់ ឆ្នាំកុរជាខាងចុងបំផុត។

➥ វ៉ក! កិរិយាសព្ទ៖ ជា ឧ. ចូរអុំសាប់ឲ្យញាប់ឡើង! ឬស្រែកបន្លឺថា ចូរចែវសាប់ឲ្យញាប់ឡើង!; ពាក្យសម្រាប់អ្នកទំក្បាលទូកអុំឬទូកចែវប្រណាំងស្រែកប្រាប់ពួកអ្នកអុំ ឬពួកអ្នកចែវសាប់ឲ្យញាប់ ដើម្បីឲ្យទូកស្ទុះលឿនឡើង។ ព.ផ្ទ. មួយយ៉ូមួយ!។

ឧទានសព្ទ៖ សម្រែកក្អែក ក្អែកយំវ៉កៗ។
សូរចង្អោរឬក្អួត
ចង្អោរវ៉ក។

➥ វក់ កិរិយាសព្ទ៖ ច្របល់សព្វអន្លើ វក់ស្ករត្នោតឲ្យរឹង (ច្រើនប្រើ វឹត ជាង)។
វរចិត្តខ្លាំង; រឹតឆ្កួត វក់ចិត្ត; វក់ឆ្កួត។
ងប់ចិត្តប្រព្រឹត្តលង់ក្នុងអំពើឥតប្រយោជន៍ វក់កញ្ឆា, វក់ស្រា, វក់ល្បែង, វក់ដើរលេងយប់។
ខំប្រឹងហួសកំណត់ឥតឈប់សម្រាក វក់ធ្វើការ, វក់រៀន។

➥ {វក់} វក់វី៖ ឬ វីវក់ វិលចុះវិលឡើងដដែលៗដូចគេវី
ដើរវក់វីច្រើនសាច្រើនត្រឡប់។ ធ្វើការវក់វី ឬ –វីវក់ ធ្វើការច្របូកច្របល់ ច្រើនមុខ នេះផងនោះផង។ ប្រើវក់វី ប្រើឲ្យធ្វើការច្របូកច្របល់ហួសប្រមាណ។ ល។

➥ វក្កំ៖ (វ័ក-ក័ង) នាមសព្ទ៖ (បា. < វក្ក; សំ. វ្ឫក្ក) តម្រងបស្សាវ: គឺអាការ:មួយប្រភេទ ក្នុងខ្លួនមនុស្ស មានសណ្ឋានជាសាច់ពីរដុំ ទ្រង់ទ្រាយស្រដៀងនឹងផ្លែស្វាយសម្រាប់ជ្រាបទឹកចូលទៅ ហើយជ្រាបហូរចុះមក ដក់ក្នុងក្រពះបស្សាវៈ (សព្ទនេះ តាមទម្លាប់រៀងមកតែងប្រែថា «ទាច», ប៉ុន្តែបើតាមពិត ទាច ជាឈ្មោះរោគធំពោះមួយប្រភេទ, មិនមែនជាឈ្មោះរបស់អាការ:ទេដឹង?) សម្រាប់ប្រើជា រ.ស. ព្រះវក្កំ។

➥ វគ្គ៖ (វ័ក) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វគ៌) ពួក, បន; ក្រុម; ប្រជុំ; សង្កាត់; គ្នា
វគ្គអក្សរ, សេចក្ដីច្រើនវគ្គ។

➥ {វគ្គ} វគ្គក្ខរៈ៖ (វ័ក-គ័ក-ខ:រ៉:; បា. វគ្គក្ខរ < វគ្គ + អក្ខរ) អក្សរក្នុងវគ្គ គឺព្យញ្ជនៈ ២៥ តួ តាំងពី ក ដល់ ម ចែកជាវគ្គមាន ៥ គឺ វគ្គក, វគ្គច, វគ្គដ, វគ្គត, វគ្គប; តាំងពី យ រៀងទៅហៅថា អក្សរសេសវគ្គ ឬ អក្សរអវគ្គ (ព. វ)។

➥ {វគ្គ} វគ្គព័ន្ធ៖ (វ័ក-គ:ព័ន; បា.–ពន្ធ) ការចងបាច់គ្នាឬរួមគ្នាជាពួក : ធ្វើវគ្គព័ន្ធ។

➥ {វគ្គ} វគ្គភេទ៖ (វ័ក-គ:ភេត) ការបែកពួក; ដំណើរផ្សេងពួកគ្នា។

➥ {វគ្គ} វគ្គវោត៖ ឬ វោតវគ្គ (វ័ក–) វគ្គនិងវោត ឬ វោតនិងវគ្គ : និយាយមានវោតវគ្គ និយាយតាមដំណើរសេចក្ដីមានសង្កាត់ច្បាស់លាស់ងាយស្ដាប់ងាយយល់ (មើលក្នុងពាក្យ វោត ផង)។

➥ {វគ្គ} វគ្គសន្និបាត៖ (វ័ក-គ: សន់-និបាត ឬ –ស:ម៉ោ-ស) ដំណើរភ្ជុំពួក; ការប្រជុំគ្នា។

➥ {វគ្គ} វគ្គសមោសរ៖ មើលក្នុងពាក្យ វគ្គសន្និបាត។

➥ {វគ្គ} វគ្គស្នើរ៖ (វ័ក–) សង្កាត់ដោយឡែកៗ : និយាយមានវគ្គស្នើរ, សេចក្ដីមានវគ្គស្នើរ។ ល។

➥ វគ្គន្តៈ៖ (វ័ក-គ័ន-ត:) នាមសព្ទ៖ (បា. < វគ្គ + អន្ត « ទីបំផុត, ចុង ») ទីបំផុតវគ្គ, ចុងវគ្គ; អក្សរចុងវគ្គ គឺព្យញ្ជនៈ ៥ តួ
ង, ញ, ណ, ន, ម; ហៅ វគ្គន្តក្ខរៈ ក៏បាន (បា. < វគ្គ + អន្ត + អក្ខរ; ព.វ.)។ ល។

➥ វគ្គុ៖ (វ័ក-គុ) គុណសព្ទ៖ (បា; សំ. វល្គុ) ពីរោះ, ស្រួលស្ដាប់; គួរឲ្យស្រណោះ; គួរឲ្យចាប់ចិត្ត; ល្អ។

➥ {វគ្គុ} វគ្គុកថា៖ ឬ (–វាចា) សម្ដីពីរោះ។

➥ {វគ្គុ} វគ្គុវាទ៖ ឬ (–វាទី) អ្នកដែលមានសម្ដីពីរោះ (បើស្រ្តីជា វគ្គុវាទិកា ឬ –វាទិនី)។

➥ វង គុណសព្ទ៖ ថ្លៃ, មាសថ្លៃ; អ្នកថ្លៃ, ស្រីថ្លៃ; ពាក្យស្និទ្ធស្នាលសម្រាប់និយាយសសោះអន្ទងទៅរកមនុស្សជាទីស្រឡាញ់ (ច្រើនប្រើចំពោះស្រ្តីជាងបុរស) ស្រីវង, កែវវងស្រីថ្លៃ, កែវថ្លៃ។
ប្រើហៅសារិកាកែវក៏បាន
អាវងអើយ! (–អ្ហើយ ឬ –ង៉ើយ)។

នាមសព្ទ៖ ថ្លៃ, មាសថ្លៃ; អ្នកថ្លៃ, ស្រីថ្លៃ; ពាក្យស្និទ្ធស្នាលសម្រាប់និយាយសសោះអន្ទងទៅរកមនុស្សជាទីស្រឡាញ់ (ច្រើនប្រើចំពោះស្រ្តីជាងបុរស) ស្រីវង, កែវវងស្រីថ្លៃ, កែវថ្លៃ។
ប្រើហៅសារិកាកែវក៏បាន
អាវងអើយ! (–អ្ហើយ ឬ –ង៉ើយ)។

➥ វង់ កិរិយាសព្ទ៖ ធ្វើឲ្យជារង្វង់, ធ្វើឲ្យមានមណ្ឌលមូល, គូសវាសឲ្យមូល
វង់ភ្នែកក្ងោក វង់ឲ្យមានសណ្ឋានមូលប៉ុនភ្នែកក្ងោក។ នាមសព្ទ៖ មណ្ឌលមូល, ទីមានមណ្ឌលមូល, អ្វីៗដែលមានមណ្ឌលមូល; ក្រុមមនុស្សដែលប្រជុំគ្នាជាមណ្ឌលមូល; ប្រជុំកិច្ចការ; ក្រុមភ្លេង, ក្រុមល្បែង ជាដើម
វង់ការ ប្រជុំមុខការ, ដំណើរការ។

នាមសព្ទ៖ ឈ្មោះល្បែងស៊ីសងមួយប្រភេទមានគូសដីជាវង់មូល, ជង់លុយបន្តុបលើគ្នាដាក់ត្រង់ទីកណ្ដាលវង់, បើចោលដោយមេសំណមូលផ្ដួលលុយនោះឲ្យខ្ទាតខ្លះចេញក្រៅវង់ ទុកថាជាឈ្នះ
ពួកក្មេងលេងវង់ (មានតែក្នុងពីដើម, ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ន មិនមានទេ …)។

➥ {វង់} វង់វៀន៖ វង់បង្វៀន, វង់ឲ្យមានសណ្ឋានក្រវៀន, វង់ឲ្យមានហៀន។

➥ {វង់} ឈរវង់៖ ឈរព័ទ្ធជាមណ្ឌលមូល, ឈរដំកង់។ ល។

➥ {វង់} វង់ខែ៖ មណ្ឌលព្រះចន្ទ្រ។

➥ {វង់} វង់ចិញ្ចៀន៖ មណ្ឌលចិញ្ចៀន: ចិញ្ចៀនមួយវង់ ចិញ្ចៀនមួយ។

➥ {វង់} វង់មុខ៖ ទម្រង់មុខ។

➥ {វង់} បរវង់៖ បរសត្វពាហនៈមានសេះជាដើមប្រណាំងគ្នាក្នុងវាលវង់។

➥ {វង់} បាញ់វង់៖ បាញ់ចន្លោង គឺបាញ់តម្រង់ឲ្យព្រួញឬគ្រាប់ចូលក្នុងប្រហោងមណ្ឌលមូលដែលកំណត់។

➥ {វង់} ភ្លេងមួយវង់៖ ភ្លេងមួយពួកឬមួយក្រុម។

➥ {វង់} ល្បែងមួយវង់៖ ល្បែងមួយក្រុម។

➥ {វង់} វាលវង់៖ វាលធំមានមណ្ឌលមូល សម្រាប់បរប្រណាំងសត្វពាហនៈមានសេះជាដើម។ ល។

➥ វ៉ង់ គុណសព្ទ៖ ថ្លាណាស់, ថ្លាយង់, ថ្លាឈ្វេង
ទឹកថ្លាវ៉ង់។ ប្រើជា ថ្លាឆ្វង់ ក៏បាន។

➥ វង់ក្រចក នាមសព្ទ៖ ឈ្មោះវណ្ណយុត្តមួយគូមានសណ្ឋានកោងខុបបញ្ឈរ () នេះ, ដើមកំណើតនៅប្រទេសអឺរ៉ុប (បារ. ប៉ារ៉ង់តែស Parenthèse), សម្រាប់ប្រើបិទរាំងសេចក្ដីដែលមានដំណើរដោយឡែក … ; ជាវណ្ណយុត្ត, ក្នុងសម័យនេះ, ផ្សាយចេញទួទៅក្នុងសាកលលោក។

កិរិយាសព្ទ៖ សរសេរវណ្ណយុត្ត () នេះ
វង់ក្រចកទៅ!, ចុះវង់ក្រចកទៅ!

➥ វង់ព្រះអាទិត្យ នាមសព្ទ៖ ឈ្មោះប្រទាលមួយប្រភេទសន្ដានត្រាវ តែធាងនិងស្លឹកតូចជាង, ស្លឹកមានសម្បុរក្រហមត្រង់ផ្ទៃកណ្ដាល
ប្រទាលវង់ព្រះអាទិត្យ គេច្រើនដាំក្នុងផើងសម្រាប់ប្រើជាគ្រឿងតាំង។

➥ វង្កៈ៖ (វ័ង-ក:) គុណសព្ទ៖ (បា. វង្ក; សំ. វក្រ) កោង; វៀច; ក្ងិកក្ងក់; របែររបោរ; របិញរបុញ; កកិចកកុច។

➥ វង្ក:៖ (វ័ង-ក:) នាមសព្ទ៖ របត់; រំពត់; …។

➥ {វង្ក:} វង្កកម្ម៖ អំពើកោង; អំពើវៀច; ការឆបោក។

➥ {វង្ក:} វង្កតា៖ ភាវៈកោង, សេចក្ដីវៀច។

➥ {វង្ក:} វង្កភាព៖ មើលក្នុងពាក្យ វង្កតា។

➥ {វង្ក:} វង្កមិត្ត៖ ឬ (–មិត្រ) មិត្រកោង, មិត្រមានចិត្តវៀច។ វង្កសណ្ឋាន ទ្រង់ទ្រាយកោងឬវៀច។ ល។

➥ វង្កត៖ (វង់កត់) នាមសព្ទ៖ (បា.) ឈ្មោះភ្នំមួយក្នុងពួកភ្នំហិមពាន្ត
ភ្នំវង្កត (ភ្នំមានសណ្ឋានវៀច); ហៅ វង្កតបព៌ត ឬ វង្កតគិរី ឬហៅតាមទម្លាប់ថា គិរីវង្កត ក៏បាន (មាននិយាយក្នុងវេស្សន្ដរជាតក)។

➥ វង្វាន់ បរិវារសព្ទ៖ ពាក្យសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ វង្វេង ថា
វង្វេងវង្វាន់ វង្វេងភ័ន្តស្មារតីឬភ័ន្តគំនិត, វង្វេងងេងងោង : ចាស់វង្វេងវង្វាន់។

➥ វង្វេង កិរិយាសព្ទ៖ ភ្លេចឬភ័ន្តស្មារតី, ភ័ន្តផ្លូវ; ភ័ន្តដំណើរគ្នា; ច្រឡំចាំពុំបាន; ស្រវឹងចិត្តជ្រប់
វង្វេងកាម ស្រវឹងកាមគុណ។

➥ {វង្វេង} វង្វេងគ្នា៖ បែកមិនចួបគ្នាក្នុងវេលាដើរដំណើរ ព្រោះភ័ន្តច្រឡំផ្លូវ។

➥ {វង្វេង} វង្វេងចិត្ត៖ ភ័ន្តចិត្ត។

➥ {វង្វេង} វង្វេងជាតិ៖ ភ័ន្តកំណើតទៅកើតតាមយថាកម្ម ខុសបំណង។

➥ {វង្វេង} វង្វេងទិស៖ ភ័ន្តច្រឡំទិស។

➥ {វង្វេង} វង្វេងផ្លូវ៖ ភ័ន្តច្រឡំផ្លូវ ខុសបំណងដែលត្រូវទៅ។

➥ {វង្វេង} វង្វេងស្មារតី៖ ភ័ន្តស្មារតីចាំៗភ្លេចៗ ឬបាត់ៗឃើញៗ។ ល។

➥ វង្ស៖ (វង់; បើជាបទសមាស.អ.ថ. វ័ង-ស: ឬវង់ស:) នាមសព្ទ៖ (បា. វំស; សំ. វំឝ) ពូជ, ជំបួរ, ជួរ, ក្រសែ, របា, ត្រកូល, តំណត្រកូល; ជាតិ។ ឫស្សី; ប៉ី; ខ្លុយ; ស្រឡៃ; ស្នួ។ ល។

➥ {វង្ស} វង្សករ៖ បុព្វបុរសរបស់ត្រកូល, មនុស្សដើមត្រកូល។

➥ {វង្ស} វង្សក្រឹត៖ មើលក្នុងពាក្យ វង្សករ។

➥ {វង្ស} វង្សក្ស័យ៖ ដំណើរផុតវង្ស។

➥ {វង្ស} វង្សចរិត៖ ប្រវត្តិ, លំអាន របស់ពូជពង្ស; ពង្សាវតារជាតិ។

➥ {វង្ស} វង្សនាថ៖ អ្នកដែលជាចម្បងរបស់ត្រកូលឬប្រមុខរបស់ត្រកូល។

➥ {វង្ស} វង្សប្រមុខ៖ មើលក្នុងពាក្យ វង្សនាថ។

➥ {វង្ស} វង្សភោជ្យ៖ (­­­­­­­­­­­­­­­­ –­­ភោច) អ្នកដែលត្រូវស៊ីទ្រព្យសម្បាច់របស់ត្រកូល។

➥ {វង្ស} វង្សវឌ្ឍនៈ៖ ឬ វង្សវ័ឌ្ឍន៍ សេចក្ដីចម្រើនរបស់ត្រកូល។

➥ {វង្ស} វង្សវឌ្ឍី៖ អ្នកដែលចម្រើនត្រកូល; ប្រើស្រ្តីជា វង្សវឌ្ឍិនី។

➥ {វង្ស} វង្សសមាចារ៖ ប្រពៃណី ឬទំនៀមល្អរបស់ត្រកូល។

➥ {វង្ស} វង្សស្ថិតិ៖ ការតាំងនៅនៃវង្ស។ ល។

➥ {វង្ស} វង្សានុវង្ស៖ (< វង្ស + អនុវង្ស) វង្សតៗតាមលំដាប់មក។

➥ {វង្ស} វង្សាវលី៖ ដូចគ្នានឹង ពង្សាវលី។ ល។ បើរៀងពីខាងចុងសព្ទដទៃ អ.ថ. វង់, ដូចជា : ខត្តិយវង្ស វង្សក្សត្រិយ៍។

➥ {វង្ស} ពុទ្ធវង្ស៖ វង្សព្រះពុទ្ធ។

➥ {វង្ស} ភូធរវង្ស៖ រាជវង្ស វង្សស្ដេច។

➥ {វង្ស} សក្យវង្ស៖ ឬ (សាក្យ–) វង្សសក្យៈ។

➥ {វង្ស} សមណវង្ស៖ វង្សសមណៈ។ ល។ (មើលក្នុងពាក្យ ពង្ស ផង)។

➥ វង្សា៖ (វង់-សា) នាមសព្ទ៖ (បា. ពហុ. វំសា < វំស) វង្សទាំងឡាយ (ព.កា. ច្រើនប្រើសំដៅសេចក្ដីជាឯកវចនៈ)។

➥ វង្សា–៖ មើលក្នុងពាក្យ វង្ស។

➥ វង្សាអគ្គរាជ៖ (វង់សាអ័ក-គ:រាជ) នាមសព្ទ៖ (បា.សំ.; បា. < វំស «វង្ស» + អគ្គ «ប្រសើរ, លើសលែង, ចម្បង» + រាជ «ស្ដេច»; តាមរបៀបវេយ្យាករណ៍គួររៀងជា អគ្គរាជវង្ស ឬ –វង្សា «វង្សស្ដេចជាចម្បង») ឋានន្តររបស់សេនាបតីសម្រាប់ទោ ខាងក្រសួងយុត្តិធម៌ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ក្នុងសម័យណាដែលមានក្សត្រិយ៍ឧភយោរាជ; សម័យសព្វថ្ងៃនេះ តាំងជាទីអនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងនុះដែរ
អ្នកឧកញ៉ាវង្សាអគ្គរាជ អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌។

➥ វចនៈ៖ (វ:ច:ន៉:) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា. វចន) ពាក្យ, សម្ដី។ ប្រភេទពាក្យប្រាប់ចំនួនតិចច្រើនដែលកំណត់តាមបែបវេយ្យាករណ៍, សម្រាប់ភាសាបាលីមាន ២ យ៉ាងគឺ ឯកវចនៈ ប្រាប់ដំណើរថា មានតែមួយ ឬប្រាប់ដំណើរដែលប្រមូលចំនួនច្រើនរួបរួមតែមួយ បើធៀបនឹងភាសាខ្មែរដូចពាក្យថា មហាជន, ប្រជុំជន, ក្រុមយោធា, ក្រុមជំនុំ, ហ្វូងសត្វ ជាដើម; ពហុវចនៈ ប្រាប់ចំនួនពីត្រឹមពីរឡើងទៅ, ធៀបនឹងភាសាខ្មែរ ដូចពាក្យថា សត្វទាំងឡាយ, អស់លោក-អ្នក, អស់ទាំងទ្រព្យរបស់, យើង, យើងខ្ញុំ ជាដើម; សម្រាប់ភាសាសំស្រ្កឹតមាន ៣ យ៉ាង, ពីរយ៉ាងមានឈ្មោះដូចខាងលើដែរ, មួយយ៉ាងថែមទៀត ហៅ ទ្វិវចនៈ ប្រើប្រាប់ចំនួនត្រឹមតែពីរគត់, ឯប៉ែកខាង ពហុវចនៈ ប្រើប្រាប់ចំនួនតាំងពីត្រឹមបីឡើងទៅ; សម្រាប់ភាសាខ្មែរក៏ប្រើអនុលោមតាមភាសាទាំងពីរខាងលើនេះដែរ ប៉ុន្តែមានរបៀបមិនទៀងទាត់ទេ។

➥ {វចនៈ} វចនករ៖ –ការ, –ការក, –ការី (វ:ច:ន៉: –) អ្នកធ្វើតាមពាក្យ គឺអ្នកយកពាក្យ, អ្នកស្ដាប់បង្គាប់ (បើស្រ្តីជា វចនការិកា, –ការិនី)។

➥ {វចនៈ} វចនក្រម៖ (–ក្រំ) លំដាប់ពាក្យ។

➥ {វចនៈ} វចនគារវៈ៖ ឬ (–គោរព) (វ:ច:ន៉:គារ:វ: ឬ –រប់; សំ. វចន + គៅរវ) ការគោរពសម្ដី គឺការជឿកាន់តាមពាក្យប្រដៅ។

➥ {វចនៈ} វចនភេទ៖ ការខ្ចាយសម្ដី, ដំណើរបែកការលេចឮខ្ចរខ្ចាយ, ដំណើរផ្សេងសម្ដីគ្នា។

➥ {វចនៈ} វចនមាលា៖ កម្រងពាក្យ។

➥ {វចនៈ} វចនមិត្ត៖ ឬ (–មិត្រ) (សំ. វចនសហាយ) មិត្រដែលជាគូនិយាយសន្ទនាគ្នា, ដែលចេះនិយាយឲ្យពេញចិត្ត។

➥ {វចនៈ} វចនមូល៖ ឫសពាក្យ, កំណើតសម្ដី។

➥ {វចនៈ} វចនរចនា៖ (វ:ច:ន៉:រ:ច:ន៉ា) ការរៀបចំឬចងក្រងពាក្យពេចន៍ឲ្យចុះរបៀបត្រឹមត្រូវ។

➥ {វចនៈ} វចនានុរូប៖ (វ:ច:ន៉ា–; សំ.បា. < វចន + អនុរូប «តាមសមគួរ») តាមសមគួរដល់ពាក្យ; ការអនុលោមតាមពាក្យ។

➥ {វចនៈ} វចនាលង្ការ៖ (វ:ច:ន៉ាលុ័ង-កា; បា. < វចន + អលង្ការ «គ្រឿងប្រដាប់») គ្រឿងប្រដាប់ពាក្យ គឺសម្ដីសម្រាប់ប្រើកែមស៊ែមឲ្យស្រួលស្ដាប់; និបាតសព្ទសម្រាប់ប្រើជាគ្រឿងប្រដាប់រំលេចពាក្យឲ្យស្រួលស្ដាប់។

➥ {វចនៈ} វចនាវសាន៖ (វៈចៈន៉ាវៈ–; បា. < វចន + អវសាន «ទីបំផុត, ទីចប់») ទីបំផុតឬទីបញ្ចប់សម្ដី, ចុងពាក្យ, ចុងសម្ដី។ ល។

➥ វចន–៖ មើលក្នុងពាក្យ វចនៈ។

➥ វចនា–៖ មើលក្នុងពាក្យ វចនៈ។

➥ វចនាធិប្បាយ៖ (វ:ច:ន៉ាធិប-បាយ) នាមសព្ទ៖ (បា. វចន + អធិប្បាយ; សំ. វចន + អភិប្រាយ > វចនាភិប្រាយ) អធិប្បាយពាក្យ គឺសេចក្ដីពន្យល់អំពីពាក្យនីមួយៗ ឲ្យឃើញច្បាស់លាស់; អភិធាន។

➥ វចនានុក្រម៖ (វ:ច:ន៉ានុក្រំ) នាមសព្ទ៖ (សំ. វចន + អនុ «តាម» + ក្រម « លំដាប់ »; បា. វចន + អនុ + កម > វចនានុក្កម) លំដាប់ពាក្យ, លំដាប់ពាក្យដែលរៀបរៀងតាមរបៀបមុនក្រោយ។ ឈ្មោះសៀវភៅនេះឯង
សៀវភៅវចនានុក្រមខ្មែរ។ វេវ. បទានុក្រម, លិបិក្រម, អក្ខរានុក្រម, អភិធាន, អភិធានសព្ទ, វចនាធិប្បាយ, សព្វវចនាធិប្បាយ។

➥ វចី៖ (វ:–) នាមសព្ទ៖ (បា.) វាចា, សម្ដី, ពាក្យ។

➥ {វចី} វចីកម្ម៖ អំពើដែលកើតអំពីសម្ដី, ការធ្វើដោយសម្ដី។

➥ {វចី} វចីគារវៈ៖ (–គារ:វ:) ការគោរពដោយវាចា។

➥ {វចី} វចីទុច្ចរិត៖ (–ទុច-ច:រ៉ិត) ការប្រព្រឹត្តអាក្រក់ដោយវាចា។

➥ {វចី} វចីទ្វារ៖ ទ្វារវាចា។

➥ {វចី} វចីបណាម៖ (–ប៉:–) ឬ –ប្រណាម ការបង្អោនវាចា គឺការបញ្ចេញវាចាសរសើរគុណដែលគួរគោរព ឬការគោរពដោយសម្ដី។

➥ {វចី} វចីបយោគ៖ (–ប៉:–) ឬ –ប្រយោគ ការប្រកបអំពើដោយវាចា, ការបញ្ចេញវាចាប្រើគេឲ្យសម្រេចអំពើ។

➥ {វចី} វចីបរមមិត្ត៖ ឬ (–មិត្រ) (–ប៉:រ៉:ម៉:មិត) មិត្រដែលបានតែមាត់, ដែលល្អតែមាត់។

➥ {វចី} វចីភេទ៖ ការបញ្ចេញវាចាឲ្យគេឮច្បាស់; ដំណើរផ្សេងសម្ដីគ្នា។

➥ {វចី} វចីមុខ៖ (បា.; សំ. វាង្មុខ) ពាក្យផ្ដើម, អារម្ភកថា, ឧបន្យាសកថា។

➥ {វចី} វចីសង្ហរ៖ (បា. –សំហរ) ការនាំពាក្យញុះញង់។

➥ {វចី} វចីសង្ហរី៖ អ្នកនាំពាក្យញុះញង់ (បើស្រ្តីជា វចីសង្ហរិនី)។

➥ {វចី} វចីសមាចារ៖ (–ស:ម៉ាចា) ការប្រព្រឹត្តរៀបរយដោយវាចា, ការប្រើសម្ដីសុភាពរាបទាប, ការប្រើវាចាស្មោះស្មើ។

➥ {វចី} វចីសុចរិត៖ (–សុច:រ៉ិត) ការប្រព្រឹត្តល្អដោយវាចា, ការស្ដីនិយាយត្រឹមត្រូវ។ ល។

➥ វចីកម្ម៖ មើលក្នុងពាក្យ វចី។

➥ វចីសុចរិត៖ មើលក្នុងពាក្យ វចីកម្ម។

➥ វច្ច៖ (វ័ច-ច:) នាមសព្ទ៖ (បា. វច្ច) អាចម, លាមក។

➥ {វច្ច} វច្ចកុដិ៖ (វ័ច-ច:កុត) បង្គន់។

➥ {វច្ច} វច្ចទ្វារ៖ ឬ (–មគ្គ) (វ័ច-ច:ទ្វា ឬ –ម័ក) ទ្វារឬផ្លូវវច្ច: (ទ្វារឧច្ចារ:, ទ្វារធំ, ទ្វារបាត)។ ល។

➥ វច្ចៈ នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វច្ច។

➥ វជិរៈ៖ (វ:ជិរ:) នាមសព្ទ៖ (បា. វជិរ; សំ. វជ្រ) ពេជ្រ; កាំរន្ទះ; ខ្សែរស្មីផ្លេកបន្ទោរ; …។ អាវុធរបស់ព្រះឥន្ទ្រ (ពួកជាងតាំងពីព្រេងនាយរៀងមក គូរឬឆ្លាក់ធ្វើជារូបមានទ្រង់ទ្រាយស្រដៀងនឹងផ្កាចំប៉ីរីក ឬចួនកាលធ្វើជារូបខ្សែរស្មីផ្លេកបន្ទោរ, មានដងខ្លីដូចដងព្រះខ័ឌ្គ)។ គុ. រឹងស្រួយ; មានលំអ។

➥ {វជិរៈ} វជិរបាណី៖ (វ:ជិរ:ប៉ា–; បា. –បាណិ; សំ. វជ្រ–)។

➥ {វជិរៈ} វជិរហត្ថ៖ (–ហ័ត; បា.; សំ. វជ្រហស្ដ ឬ វជិរាវុធ បា. < វជិរ + អាវុធ; សំ. វជ្រាយុធ < វជ្រ + អាយុធ) អ្នកដែលមានដៃកាន់វជីរ ឬអ្នកដែលមានវជីរជាអាវុធ (ព្រះឥន្រ្ទ)។

➥ {វជិរៈ} វជិរម័យ៖ ដែលប្រដាប់ដោយពេជ្រ, ដែលដាំពេជ្រ។ ល។

➥ វជីរ៖ (វ:ជី) នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វជិរៈ។

នាមសព្ទ៖ ពាក្យប្រើក្លាយមកពី វជិរៈ មើលក្នុងពាក្យ នុះ) កែវវជីរ, ត្បូងវជីរ, ពេជ្រ, ត្បូងពេជ្រ។

➥ វជិរបាណី៖ មើលក្នុងពាក្យ វជិរៈ។

➥ វជិរម័យ៖ មើលក្នុងពាក្យ វជិរៈ។

➥ វជីរ៖ (វ:ជី) នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វជិរៈ។

នាមសព្ទ៖ ពាក្យប្រើក្លាយមកពី វជិរៈ មើលក្នុងពាក្យ នុះ) កែវវជីរ, ត្បូងវជីរ, ពេជ្រ, ត្បូងពេជ្រ។

➥ វជ្ជទស្សិនី៖ មើលក្នុងពាក្យ វជ្ជទស្សី។

➥ វជ្ជទស្សី៖ (វ័ច-ជ:ទ័ស-សី) គុណសព្ទ៖ (បា.; សំ. វជ៌្យទរ្ឝិន៑) ដែលឃើញទោសគេជាប្រក្រតី; អ្នកដែលឃើញតែទោសគេ (បើស្រ្តីជា វជ្ជទស្សិនី)។

នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វជ៌្យទរ្ឝិន៑) ដែលឃើញទោសគេជាប្រក្រតី; អ្នកដែលឃើញតែទោសគេ (បើស្រ្តីជា វជ្ជទស្សិនី)។

➥ វញ្ច៖ (វ័ញ-ច:) កិរិយាសព្ទ៖ (បា. វញ្ច ; សំ. វញ្ច) បញ្ឆោត; បោក, បោកប្រាស់។

➥ {វញ្ច} វញ្ចកម្ម៖ (វ័ញ-ច:ក័ម) ការបញ្ឆោត; ការបោកប្រាស់។

➥ {វញ្ច} វញ្ចទន្ត៖ (វ័ញ-ច:ទ័ន) ធ្មេញបញ្ឆោត គឺធ្មេញដែលដាក់ជាជំនួសធ្មេញធម្មជាតិ។ ល។

➥ វញ្ចនាការ៖ (វ័ញ-ច:ន៉ាកា) នាមសព្ទ៖ (បា.) អាការបញ្ឆោត; អាការបោក, អាការបោកប្រាស់ ធ្វើកលល្បិចដោយវញ្ចនាការ។
វញ្ចនាការនៃពួកយោធា អាការនៃកលល្បិចរបស់ពួកទាហានក្នុងសង្គ្រាម, កលបញ្ឆោតនៃពួកទាហាន។ ច្បាំងឈ្នះបច្ចាមិត្តដោយវញ្ចនាការ តយុទ្ធឈ្នះសត្រូវដោយអាការប្រើល្បិចបញ្ឆោត។ ល។ (មើលក្នុងពាក្យ ប្រវ័ញ្ច កិ. និង ប្រវ័ញ្ចន៍ ន. ទៀតផង)។

➥ វញ្ឈៈ៖ (វ័ញ-ឈ:) គុណសព្ទ៖ (បា. វញ្ឈ; សំ. ពន្ធ្យ) ដែលមិនមានកូន (អា); ដែលមិនមានផល, ឥតប្រយោជន៍; ដែលឥតផ្លែ។ ប្រើជាបទសមាស
វញ្ឈកម្ម ការងារឥតផល, អំពើឥតប្រយោជន៍។ វញ្ឈព្រឹក្ស ឈើដែលឥតផ្លែ (ឈើអា ឬឈើឈ្មោល)។ ល។

➥ វញ្ឈា៖ (វ័ញ-ឈា) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វន្ធ្យា) ស្រ្តីអា; សត្វញីអា។

➥ វដ្ដ៖ (វ័ត-ដ:) គុណសព្ទ៖ (បា. វដ្ដ; សំ. វ្ឫត្ត) ដែលវិល; មូល, ដែលជាវង់មូល។ ន. ការវិលទៅមក; ដំណើរវិលកើតវិលស្លាប់; វង់មូល; តម្លៃសម្រាប់ចាយប្រើស្បៀង។

➥ {វដ្ដ} វដ្ដទុក្ខ៖ ទុក្ខក្នុងវដ្តៈ គឺទុក្ខសម្រាប់សត្វដែលវិលកើតវិលស្លាប់។

➥ {វដ្ដ} វដ្ដភ័យ៖ ភ័យអំពីការវិលកើតវិលស្លាប់។

➥ {វដ្ដ} វដ្ដមូល៖ ទីតាំងរបស់វដ្ដៈ, ឫសរបស់វដ្ដៈ។

➥ {វដ្ដ} វដ្ដលោក៖ លោកគឺការវិលកើតវិលស្លាប់។

➥ {វដ្ដ} វដ្ដសង្សារ៖ (បា. –សំសារ) ដំណើរអន្ទោលវិលកើតវិលស្លាប់។

➥ {វដ្ដ} វដ្ដសន្ធិ៖ តំណវដ្ដៈ។ ល។

➥ វដ្ដៈ គុណសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វដ្ដ គុ.។

➥ វដ្ដ–៖ មើលក្នុងពាក្យ វដ្ដ ឬ វដ្ដៈ។

➥ វឌ្ឍកី៖ (វ័ត-ឍ:–) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វធ៌កី) ជាងឈើ។

➥ {វឌ្ឍកី} វឌ្ឍកីកម្ម៖ (បា. វឌ្ឍកិ–) ការជាងឈើ, ការងាររបស់ជាងឈើ។

➥ {វឌ្ឍកី} វឌ្ឍកីហត្ថ៖ (បា. វឌ្ឍកិ–) ហត្ថជាងឈើ, ហត្ថខ្នាត។ ល។

➥ វឌ្ឍន៖ (វ័ត-ឍ:ន:) នាមសព្ទ៖ (បា. វឌ្ឍន; សំ. វទ៌្ធន ឬ វធ៌ន) សេចក្ដីចម្រើន; ការលូតលាស់; ដំណើរដុះដាល; ដំណើរកើតកាលវាលគុម្ព។ ព.ផ្ទ. ហាយន ឬ ហាយនៈ។

➥ {វឌ្ឍន} វឌ្ឍនកម្ម៖ អំពើឬការងារដែលនាំឲ្យចម្រើនផលប្រយោជន៍។

➥ {វឌ្ឍន} វឌ្ឍនកាល៖ ឬ (–សម័យ) កាលឬសម័យដែលមានសេចក្ដីចម្រើនប្រយោជន៍ផ្សេងៗ។

➥ {វឌ្ឍន} វឌ្ឍនធម៌៖ ធម៌ឬសភាវៈដែលនាំឲ្យកើតសេចក្ដីចម្រើន។ វេវ. វប្បធម៌។

➥ {វឌ្ឍន} វឌ្ឍនភាព៖ ភាវៈឬដំណើរនាំឲ្យចម្រើន។

➥ {វឌ្ឍន} វឌ្ឍនាការ៖ (បា. < វឌ្ឍន + អាការ) អាការនៃសេចក្ដីចម្រើន។ ល។

➥ វឌ្ឍនៈ នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វឌ្ឍន។

➥ វឌ្ឍន–៖ មើលក្នុងពាក្យ វឌ្ឍន ឬ វឌ្ឍនៈ។

➥ វឌ្ឍនាការ៖ មើលក្នុងពាក្យ វឌ្ឍន ឬ វឌ្ឍនៈ។

➥ វណរោគ៖ (វ:ណ:រោក) នាមសព្ទ៖ (បា. វណ «ដំបៅ» + រោគ «ជំងឺ»; សំ. វ្រណ + រោគ) រោគពិការអាការៈខាងក្នុង មានសួត, ថ្លើម, ក្រពះ ជាដើម; រោគរបេង
វណរោគ ជាជំងឺរឹងត្អឹង ពេទ្យរក្សាបានដោយកម្រ។

➥ វណិជ្ជា៖ (វ:និច-ជា) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វណិជ្យា) ការលក់ដូរ, ជំនួញ (មើលក្នុងពាក្យ ពាណិជ្ជ ឬ ពាណិជ្យ ផង)។

➥ វណិព្វក៖ (វ:និប-ព:ក: ឬ –ពក់) នាមសព្ទ៖ មើលពាក្យ វនិព្វក។

➥ វណ្ដ៖ (វាន់) មើលពាក្យ វ័ណ្ដ ឬ វ័ណ្ឌ កិ. និង ន.។

➥ វណ្ឌ៖ មើលក្នុងពាក្យ វណ្ដ។

➥ វ័ណ្ដ៖ (វាន់) កិរិយាសព្ទ៖ (សំ. វណ្ដ; បា. វណ្ដ, វណ្ឌ «ចងព័ទ្ធ; បែង; ចែក…») ចងព័ទ្ធ, រុំព័ទ្ធ, ព័ទ្ធព័ន្ធ, ព័ទ្ធជុំវិញ; ស្លៀកឬដណ្ដប់ព័ទ្ធប៉ឹង (ច្រើនសរសេរ វ័ណ្ឌ ជាង)
វ័ណ្ឌសំពត់ដូចព្នង។ នាមសព្ទ៖ (សំ. វណ្ដ; បា. វណ្ដ, វណ្ឌ) ភាគ, ចំណែក; ការចងព័ទ្ធ; ទង; កួរ។ កណ្ដាប់ព័ទ្ធជុំវិញ (ច្រើនសរសេរ វ័ណ្ឌ ជាង)
វ័ណ្ឌថាំង, វ័ណ្ឌធុង, ដែកវ័ណ្ឌផាឌិប (សរសេរជា វណ្ដ ឬ វ័ណ្ឌ ក៏បាន)។

➥ {វ័ណ្ដ} វ័ណ្ឌក៖ ព័ទ្ធព័ន្ធក ពស់វ័ណ្ឌក។

➥ {វ័ណ្ដ} វ័ណ្ឌកន្ទប៖ ស្លៀកកន្ទបប្រផុតប្រផើយ។

➥ {វ័ណ្ដ} វ័ណ្ឌប៉ឹង៖ ប៉ឹងព័ទ្ធបិទបាំងកេរ្តិ៍ខ្មាស។

➥ {វ័ណ្ដ} វ័ណ្ឌពុង៖ វ័ណ្ឌសំពត់បិទបាំងពោះ (មើលក្នុងពាក្យ ពុង ផង)។

➥ {វ័ណ្ដ} វ័ណ្ឌលោន៖ (ស. លោន អ.ថ. ល៉ូន «ត្រងិល; ត្រងោល ») ស្លៀកបិទបាំងជិតតែពីខាងមុខ។ ល។ (សរសេរជា វណ្ដ ឬ វណ្ឌ ក៏បាន, តាមទម្លាប់ប្រើ; សរសេរក្លាយជា វាន់ ក៏មាន ប៉ុន្តែបើពេញចិត្ត គួរឈប់សរសេរ វាន់ ព្រោះឃ្លាតឆ្ងាយពីប្រភពនៃពាក្យ)។

➥ វ័ណ្ឌ កិរិយាសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វ័ណ្ដ កិ.។

នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វ័ណ្ដ ន.។

➥ វណ្ណ៖ (វ័ន-ណ:) នាមសព្ទ៖ (បា. វណ្ណ; សំ. វណ៌) អក្សរ។

នាមសព្ទ៖ (បា. វណ្ណ; សំ. វណ៌) ព័ណ៌, សម្បុរ; ពន្លឺ, រស្មី; ភេទ; ថ្នាក់វង្ស, ពូជ, ពូជពង្ស (របស់មនុស្ស)។ តាមលទ្ធិព្រាហ្មណ៍ ចែកពូជរបស់មនុស្សជា ៤ ថ្នាក់ ទី១- ព្រាហ្មណៈ ថា (ដើមកំណើតដំបូងបំផុត) កើតអំពីព្រះឱស្ឋរបស់ព្រហ្ម (ព្រហ្មតម្រូវឲ្យជាម្ចាស់សាសនា មានមុខការខាងបង្រៀនប្រៀនប្រដៅវេទមន្តវិជ្ជាផ្សេងៗ); ទី២- ក្សត្រិយៈ ឬ ខត្តិយៈ កើតអំពីព្រះពាហារបស់ព្រហ្ម (មានមុខការខាងគ្រប់គ្រងរក្សាប្រទេស); ទី៣- វៃស្យៈ ឬ វេស្សៈ កើតអំពីព្រះឧរុរបស់ព្រហ្ម (មានមុខការខាងធ្វើកិច្ចការខ្ពង់ខ្ពស់ចុះរងពីក្សត្រិយៈមក ឬកិច្ចការធម្មតា); ទី៤- សូទ្រៈ ឬ សុទ្ទៈ កើតអំពីព្រះបាទរបស់ព្រហ្ម (មានមុខការខាងស៊ីឈ្នួលឬការថយថោកផ្សេងៗ)។ មានបញ្ញតិ្តឲ្យស្លៀកដណ្ដប់សំពត់ព័ណ៌ផ្សេងគ្នាគឺ ព្រាហ្មណៈ ត្រូវប្រើសំពត់ព័ណ៌ស, ក្សត្រិយៈ ប្រើសំពត់ព័ណ៌ក្រហម, វៃស្យៈ ប្រើព័ណ៌លឿង, សូទ្រៈ ប្រើព័ណ៌ខ្មៅ; ដោយហេតុនេះទើបហៅពូជរបស់មនុស្សទាំង ៤ ថ្នាក់នុះថា វណ្ណៈ ឬ វណ៌ៈ គឺហៅដោយសំដៅព័ណ៌សំពត់ស្លៀកដណ្ដប់នុះឯង។ វណ្ណៈទាំង៤នេះហៅតាមអដ្ឋកថាជា កុលវគ្គ «ពួកត្រកូល» ដូច្នេះវិញក៏បាន។ លុះចំណេរកាលយូរមកពាក្យថា វណ្ណៈ ឬ វណ៌ៈ នេះ ពួកអ្នកប្រាជ្ញខាងអក្សរសាស្រ្តកំណត់ឲ្យប្រែថា «ភេទ; ថ្នាក់វង្ស, ពូជ, ពូជពង្ស (របស់មនុស្ស)«។ បវេណីក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ លើកថ្នាក់វង្ស ក្សត្រិយ៍ ជាទី១, បារគូបុរោហិត (ដែលសន្មតថាព្រាហ្មណ៍) ជាទី២, វៃស្យៈ (ពូជព្រៃងារ) ជាទី៣, សូទ្រៈ (ពូជអ្នកងារ) ជាទី៤ (តែឥឡូវពូជសូទ្រៈលើកលែងមិនឲ្យមាន, រាប់បញ្ចូលជាប្រជាជនស្មើមុខគ្នាជាមួយនឹងវៃស្យៈទាំងអស់); ឯព័ណ៌សំពត់ស្លៀកដណ្ដប់មិនមានបញ្ញតិ្ត, មានកំណត់ឲ្យប្រើសំពត់ព័ណ៌ផ្សេងគ្នាតែក្នុងព្រះរាជពិធីធំម្ដងៗ, ចំពោះតែក្សត្រិយ៍និងមន្ត្រី, ប្រើតាមថ្នាក់ទាំង៤សម្រាប់គឺ ១-សម្រាប់ឯក (សម្រាប់ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ) ប្រើសំពត់ព័ណ៌ក្រហម; ២- សម្រាប់ទោ (សម្រាប់ក្សត្រិយ៍ឧភយោរាជ) ប្រើព័ណ៌បៃតង; ៣- សម្រាប់ត្រី (សម្រាប់ក្សត្រិយ៍ឧបរាជឬឧបយុវរាជ) ប្រើព័ណ៌ស្វាយ; ៤- សម្រាប់ចត្វា (សម្រាប់សម្ដេចព្រះវររាជជននី) ប្រើព័ណ៌ខៀវ។ ព័ណ៌ផ្លិតសមណស័ក្ដិសម្រាប់បព្វជិតជារាជាគណៈឋានានុក្រមក៏ប្រើព័ណ៌តាមលំដាប់ថ្នាក់ទាំង ៤ សម្រាប់នុះដែរគឺ សម្រាប់ឯក ផ្លិតព័ណ៌ក្រហម; សម្រាប់ទោ ផ្លិតព័ណ៌បៃតង; សម្រាប់ត្រី ផ្លិតព័ណ៌ស្វាយ; សម្រាប់ចត្វា ផ្លិតព័ណ៌ខៀវ។

នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វណ៌) លម្អ; គុណ; សេចក្ដីសរសើរ, ពាក្យសរសើរ; ពាក្យពណ៌នាកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្អ; រូបរាង; បែប, បែបយ៉ាង; ការកំណត់ហេតុ; លក្ខណៈ; …។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណកវី៖ (–ក:វ៉ី) អ្នកប្រាជ្ញខាងអក្សរសាស្រ្ត; អ្នកប្រាជ្ញខាងកាព្យឃ្លោង។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណគតិ៖ (វ័ន-ណ:គ:–) ដំណើររបស់អក្សរ គឺការតែងសេចក្ដី, ការចងក្រងពាក្យត្រូវតាមលក្ខណៈអក្សរ។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណកូបិកា៖ (–ប៉ិ–) ដបទឹកសរសេរ (ដបទឹកខ្មៅ)។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណតូលិកា៖ ប៉ាកកៃ; ស្លាបប៉ាកកា។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណតូលិកាទណ្ឌ៖ (–ទ័ន) ដងប៉ាកកៃ; ដងប៉ាកកា។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណទូត៖ សំបុត្រ, ចុតហ្មាយ, ដីកា។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណព្រឹត្ត៖ ឆន្ទ, កាព្យ : ឆន្ទវណ្ណព្រឹត្ត។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណមាលា៖ ពួកអក្សរទាំងអស់។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណលេខា៖ ដី-ស។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណវិបរិយាយ៖ ឬ វណ៌វិបយ៌ាយ (វ័ន-ណ:វិប៉:រ៉ិយ៉ាយឬវ័រ-ណ:វិបុ័រ-យ៉ាយ) ការលើកតួអក្សរត្រឡប់យកដើមជាចុងឬចុងជាដើម, ដូចជា : មសក ជា មកស «មូស' ជាដើម (ព.វ.បា. សំ.)។ ល។

វណ្ណ- សព្ទនេះ ប្រើរួមចូលជាមួយនឹងសព្ទដទៃបានតាមគួរដល់ការប្រកប, ដូចជា ៖

➥ {វណ្ណ} វណ្ណមត្ត៖ ឬ (–មាត្រ) (វ័ន-ណៈម៉ាត់ ឬ –មាត) ដែលមានត្រឹមតែសម្បុរ; ដែលបានតែព័ណ៌ឥតក្លិន : ផ្កាវណ្ណមត្ត ឬ –មាត្រ; ដែលមានត្រឹមតែពូជពង្សឧត្តម តែឥតចំណេះវិជ្ជា ឬខ្សត់ទ្រព្យ ឬក៏ឥតគេរាប់ : មនុស្សវណ្ណមត្ត ឬ –មាត្រ (បើស្រ្តីជា វណ្ណមត្តា ឬ –មាត្រា)។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណវ័ត៖ ឬ (–វន្ត) (វ័ន-ណ:វាត់ ឬ –វាន់) មានសម្បុរ (ល្អ); មានពូជពង្ស (បើស្រ្តីជា វណ្ណវតី ឬ –វន្តី)។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណសង្ករ៖ (វ័ន-ណ:ស័ង-ក:រ៉: ឬ –សង់-ក) សេចក្ដីរង្កៀសចំពោះពូជពង្ស; ការលាយច្រឡំពូជពង្ស; ការលាយចម្រុះព័ណ៌។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណសណ្ឋាន៖ សម្បុរនិងទ្រងទ្រាយ : មានវណ្ណសណ្ឋានផ្សេងគ្នា។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណសម្បត្តិ៖ (–សំប័ត) ការបរិបូរដោយសម្បុរ។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណសេដ្ឋ៖ ឬ វណ៌ស្រេស្ឋ (វ័ន-ណ: សេត ឬ វ័រ-ណ:ស្រេស) ដែលប្រសើរព្រោះពូជពង្ស (ព្រាហ្មណ៍ឬក្សត្រិយ៍); បើស្រ្តីជា វណ្ណសេដ្ឋា ឬ វណ៌ស្រេស្ឋា … (ព្រាហ្មណី ឬ ក្សត្រិយានី)។ វណ្ណសំសគ្គៈ (វ័ន-ណ: ស័ងស័ក-គ:) ការច្រឡំពូជពង្ស, ការលាយពូជពង្ស; ការកាត់ពូជពង្សដែលទីទៃពីគ្នា : កូនវណ្ណសំសគ្គៈ។ ល។

ប្រើផ្សំជាមួយនឹងសព្ទដទៃ ៖

➥ {វណ្ណ} វណ្ណទាសី៖ ទាសីមានលម្អ គឺនគរសោភិនី, ស្រីពេស្យា។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណធាតុ៖ (–ធាត) លក្ខណៈរូបរាង។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណប្បភេទ៖ (វ័ន-ណ័ប-ប៉ៈភេត) ដំណើរផ្សេងបែបគ្នា, បែបទីទៃពីគ្នា; …។

➥ {វណ្ណ} វណ្ណវាទី៖ អ្នកពោលពាក្យសរសើរ (បើស្រ្តីជា វណ្ណវាទិនិ)។ ល។

➥ វណ្ណៈ នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វណ្ណ ន.។

នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វណ្ណ។

នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វណ្ណ។

➥ វណ្ណនា៖ (វ័ន-ណៈ–) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វណ៌នា) ពាក្យពណ៌នា, ពាក្យពន្យល់, សេចក្ដីអធិប្បាយ, អដ្ឋកថា, ការសរសេរ។

➥ វណ្ណយុត្ត៖ (វ័ន-ណៈយុត) នាមសព្ទ៖ (បា.ស.; សំ. វណ៌យុក្ត ឬ –យុក្ដិ) គ្រឿងប្រដាប់សម្រាប់ប្រើផ្សំជាមួយនឹងអក្សរ; វណ្ណយុត្តសម្រាប់ប្រើក្នុងភាសាខ្មែរមាន ១៨ យ៉ាងគឺ ១- វិសជ៌នី ឬ វិសគ៌ៈ ឬក៏រះមុខ (ះ); ២- មូសិកទន្ត ឬ ធ្មេញកណ្ដុរ (៉); ៣- ត្រីសព្ទ (៊); ៤- ទណ្ឌឃាត ឬ បដិសេធ (៍); ៥- របាទ ឬ រេផៈ (៌); ៦- រស្សសញ្ញា ឬ បន្តក់ (់); ៧- សំយោគសញ្ញា (័); ៨- លេខទោ ឬ អាមេណ្ឌិតសញ្ញា (ៗ); ៩- លេខអស្ដា (៏); ១០- កាកបាទ ឬ ជើងក្អែក (+); ១១- កុក្កុដនេត្រ ឬ ភ្នែកមាន់ (៙); ១២- របះ (។); ១៣- របះចប់ ឬ របះបរិយោសាន (៕); ១៤- គោមូត្រ (៚); ១៥- រ៉ាត់ ឬ គាប (}); ១៦- រជ្ជុសញ្ញា (–); ១៧- មច្ឆណ្ឌសញ្ញា ឬ ពងត្រី (…) ; ១៨- បេយ្យាល (។ បេ។) ឬ (។ ល។); ជា ១៩ យ៉ាងនឹង យុគលពិន្ទុ នេះ (:) ដែលទើបនឹងបង្កើតថ្មី សម្រាប់ប្រើចុចសម្រួលពាក្យឲ្យងាយថា, ដូចជា ធុរៈ, ភារៈ, ព្យូហៈ, លក្ខណៈ ជាដើម។ ក្នុងវចនានុក្រមនេះ មានប្រើវណ្ណយុត្តរបស់អឺរ៉ុបផង គឺ ., ; :? ! = < > » » () សម្រួលតាមសម័យនិយម (ដែលក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្នបានឲ្យឈ្មោះជា សំ.បា. ឬជាខ្មែរអស់ហើយ)។

➥ វណ្ណយុត្តិ នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វណ្ណយុត្ត។

➥ វត្ត៖ (វាត់) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វត៌) ប្រព្រឹត្តិ, ការប្រព្រឹត្ត, សេចក្ដីប្រតិបត្តិ; មុខការ, កិច្ច ដែលគួរធ្វើ; នាទី; ការកាន់សីលធម៌; សេចក្ដីគោរព; ទំនៀម, សណ្ដាប់ធ្នាប់
មនុស្សមានវត្តល្អ មនុស្សមានសេចក្ដីប្រតិបត្តិល្អ; សិស្សធ្វើវត្ត ឬ យកវត្តគ្រូ សិស្សធ្វើសេចក្ដីគោរពចំពោះគ្រូ។ នាមសព្ទ៖ ទីដែលមានវត្តប្រតិបត្តិ (?); អាវាសឬអារាមជាទីនៅអាស្រ័យរបស់ពួកសមណៈ ឲ្យកូននៅវត្ត ឲ្យកូនទៅនៅរៀនអក្សរឯវត្ត។
សាលាវត្ត សាលាសម្រាប់ប្រជុំធ្វើបុណ្យក្នុងវត្ត; សាលារៀនក្នុងវត្ត។ ល។ បុរាណហៅថា ក្ដី
ឲ្យកូនទៅនៅក្ដី។

➥ {វត្ត} វត្តប្រតិបត្តិ៖ (វ័ត-ប្រៈតិប័ត) ការប្រតិបត្តិតាមកិច្ចដែលគួរធ្វើ។

➥ {វត្ត} វត្តប្បដិវត្ត៖ (វ័ត-ត័ប-ប៉ៈដិវ័ត) វត្តប្រតិបត្តិតូចនិងធំ។

➥ {វត្ត} វត្តបទ៖ (–បត់) ផ្លូវរបស់សីលធម៌។

➥ {វត្ត} វត្តវន្ត៖ (–វ័ន) ដែលមានវត្តប្រតិបត្តិ; បើស្រ្តីជា វត្តវន្តី ឬ វត្តវតី។

➥ {វត្ត} វត្តសមាទាន៖ (–សៈម៉ា–) ការកាន់វត្តប្រតិបត្តិ។

➥ {វត្ត} វត្តសម្បន្ន៖ (–សំ-ប័ន) ដែលបរិបូរដោយវត្តប្រតិបត្តិ; បើស្រ្តីជា វត្តសម្បន្នា (–ស័ម-ប័ន-ន៉ា)។ ល។

➥ វត្តនី៖ (វ័ត-តៈ―) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វត៌និ ឬ –នី) ផ្លូវ, ផ្លូវធ្លា, ថ្នល់។

➥ វត្តមាន នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វត៌មាន) មើលក្នុងពាក្យ ព័ត៌មាន។

➥ វត្តមានកាល៖ (វ័ត-តៈម៉ាន៉ៈ—) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វត៌–) បច្ចុប្បន្នកាល (ព័ត៌មានកាល)។

➥ វត្តមានា៖ (វ័ត-តៈ—) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វត៌–) ឈ្មោះវិភត្តិអាខ្យាតថ្នាក់ទី១ប្រាប់បច្ចុប្បន្នកាល
វិភត្តិវត្តមានា (ព.វ.បា. សំ.)។

➥ វត្ថ៖ (វ័ត-ថៈ) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វស្រ្ត; សំ. ក្ល. ពស្រ្ត) សំពត់។ ប្រើផ្សំនឹងសព្ទដទៃដូចជា ៖

➥ {វត្ថ} វត្ថកោដ្ឋាគារ៖ (បា. < វត្ថ + កោដ្ឋ «ឃ្លាំង; ជង្រុក» + អគារ «ផ្ទះ») ឃ្លាំងសំពត់។

➥ {វត្ថ} វត្ថទាន៖ ការឲ្យសំពត់ (ឲ្យទានសំពត់)។

➥ {វត្ថ} វត្ថបរិភោគ៖ ឬ វត្ថភោគ ការប្រើប្រាស់សំពត់ (ការស្លៀកដណ្ដប់)។

➥ {វត្ថ} វត្ថលាភ៖ ការបានសំពត់។ ល។

➥ {វត្ថ} វត្ថាភរណៈ៖ (វ័ត-ថាភៈរៈណៈ; បា. < វត្ថ + អាភរណ) សំពត់និងអាភរណៈ (គ្រឿងអម្ពរ)។

➥ {វត្ថ} វត្ថាលង្ការ៖ (វ័ត-ថាលុ័ង-កា; បា. < វត្ថ + អលង្ការ) សំពត់និងអលង្ការ (គ្រឿងប្រដាប់ខ្លួន)។ ល។

➥ វត្ថ―៖ មើលក្នុងពាក្យ វត្ថ។

➥ វត្ថពន្ធ៖ (វ័ត-ថ្ពន់) នាមសព្ទ៖ (បា.ស.; បា. < វត្ថ «សំពត់» + ពន្ធ «ចង, ក្រវាត់») សំពត់សម្រាប់ក្រវាត់ ជាបរិក្ខាររបស់បព្វជិតពុទ្ធសាសនិក, មាន ២ យ៉ាងគឺ វត្ថពន្ធចង្កេះ សម្រាប់ក្រវាត់ត្រង់ចង្កេះ ដើម្បីរក្សាបរិមណ្ឌលស្បង់, បាលីហៅថា កាយពន្ធន មាន ២ បែបគឺ សូករន្តកៈ ធ្វើដោយផ្ទាំងសំពត់តូចវែង មានសណ្ឋានស្រដៀងនឹងពោះវៀនជ្រូក, បដិកៈ ធ្វើដោយចេសសូត្រឬអំបោះត្បាញចាក់ស្រែះជាបន្ទះ មានខ្សែក្រងត្រង់ខាងចុងទាំងពីរល្មមក្រវាត់បាន (វត្ថពន្ធចង្កេះ ទាំងពីរបែបនេះមានតាំងពីក្នុងពុទ្ធកាលតរៀងមក, មានពុទ្ធប្បញ្ញត្តិ ឲ្យពួកបព្វជិតក្រវាត់ក្នុងវេលាដែលនឹងចូលទៅក្នុងភូមិ, ឯវេលាក្រៅពីនេះមិនមានកំណត់); វត្ថពន្ធទ្រូង បាលីហៅ ឧរពន្ធន សម្រាប់ក្រវាត់ត្រង់ខាងក្រោមដោះលើផ្នត់សង្ឃាដី ដែលពាក់ពាតលើស្មាខាងឆ្វេងពីលើចីពរដែលគ្រង ដើម្បីរក្សាបរិមណ្ឌលចីពរនិងសង្ឃាដីកុំឲ្យធ្លាក់រយីករយាក (ប្រើក្នុងវេលាពាក់ផ្នត់សង្ឃាដីពាតលើឧត្ដរាសង្គៈ); វត្ថពន្ធទ្រូងនេះកើតមានក្នុងសម័យខាងក្រោយពុទ្ធកាល ស្រករគ្នានឹងសំពត់អង្ស័ក; វត្ថពន្ធទ្រូងនិងអង្ស័កទាំងពីរមុខនេះជាបរិក្ខារចោឡៈ គឺជាគ្រឿងបរិក្ខាររាយរង, ត្រូវការប្រើប្រាស់ក៏បាន មិនបាច់ប្រើក៏បាន ប្រហែលគ្នានឹងគ្រឿងបរិក្ខារតូចៗ ដូចយ៉ាងកន្សែងជូតមុខជាដើមនោះដែរ មានក៏បាន មិនបាច់មានក៏បាន (ព.វិ. ពុ.)។

➥ វត្ថា–៖ មើលក្នុងពាក្យ វត្ថ។

➥ វត្ថិ៖ (វ័ត-ថិ) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វស្តិ) ក្រពះបស្សាវៈ; (រ.ស.)
ព្រះវត្ថិ (មើលក្នុងពាក្យ វក្កំ ផង)។

➥ វត្ថុ៖ (វ័ត-ថុ) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វស្តុ, សំ. ក្ល. ពស្តុ; ប្រើឃ្លាតក្លាយមកជា ភ័ស្តុ) របស់ជាទីតាំង; លំនៅ; ទី; ទីដី; ចម្ការ; ទ្រព្យ; អីវ៉ាន់; រឿង; រឿងនិទាន; ហេតុ; ដើមហេតុ; ដំណើរសេចក្ដី; ខ្លឹម, ខ្លឹមសារ; គុណសម្បត្តិ; ព្រះរត្នត្រ័យ។ ល។
ខ្ញុំមកដៃទទេ ឥតមានវត្ថុអ្វីផ្ញើអ្នកទេ!។

➥ {វត្ថុ} វត្ថុកាម៖ សេចក្ដីប្រាថ្នាឬចំណង់ចំពោះត្រង់វត្ថុដែលនាំចិត្តឲ្យរីករាយ។

➥ {វត្ថុ} វត្ថុទេវតា៖ ទេវតាដែលអាស្រ័យនៅនាផ្ទះលំនៅ ឬនៅទីដីចម្ការច្បារដំណាំរបស់មនុស្ស។

➥ {វត្ថុ} វត្ថុនិយម៖ (–យំ) ការកំណត់ធម្មតារបស់វត្ថុ; សេចក្ដីកំណត់តាមហេតុ។

➥ {វត្ថុ} វត្ថុសម្បទា៖ (–ស័ម-ប៉ៈ–) ការគ្រប់គ្រាន់ដោយគុណសម្បត្តិ។

➥ {វត្ថុ} វត្ថុស្វាធ្យាយ៖ ការរៀនទន្ទេញចំណាំឲ្យស្គាល់វត្ថុផ្សេងៗ (មើលក្នុងពាក្យ ស្វាធ្យាយ ផង)។ ល។

➥ វត្ថុ―៖ មើលក្នុងពាក្យ វត្ថុ។

➥ វត្ស៖ (វ័ត) នាមសព្ទ៖ (សំ.) កូនគោ; ឆ្នាំ (មើលក្នុងពាក្យ វត្សរ៍ ផង)។

➥ វត្សរ៍៖ (វ័ត) នាមសព្ទ៖ (បា. សំវច្ឆរ; សំ. សំវត្សរ, ឬលុប សំ នៅត្រឹមតែ វត្សរ) ឆ្នាំ
បៀវត្សរ៍ ប្រាក់រង្វាន់ឆ្នាំ; សតវត្សរ៍ កាលកំណត់មួយជុំរយឆ្នាំ, មួយខួបរយឆ្នាំ; ដប់សតវត្សរ៍ ជាមួយពាន់ឆ្នាំ។

➥ វទ័ន៖ (វៈទ័ន) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា. វទន) ការនិយាយ; ពាក្យ; ធ្មេញ; មាត់ (ព.កា.)
ប្រយ័ត្នវទ័ន កុំពោលរួសរាន់ ដោយឥតគំនិត មុននឹងនិយាយ ត្រូវមានការគិត ការឥតគំនិត រមែងភ្លាំងភ្លាត់។ ដូចត្រីកំភ្លាញ មានក្ដីលិចលាញ ស្លាប់ខ្លួនព្រោះមាត់ កក្អិចឥតស្រាក គេទៅជញ្ជាត់ ព្រោះតែវាមាត់ ភ្លាត់ខ្លួនចូលឆ្នាំង។

➥ វទនៈ៖ (វៈទៈនៈ) នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វទ័ន ន.។

➥ វទញ្ញូ៖ (វៈទ័ញ-ញូ) នាមសព្ទ៖ (បា; សំ. វទន្យ) អ្នកដឹងក្នុងការនិយាយស្ដី; អ្នកចេះនិយាយស្ដីគួរដល់ការ; អ្នកដែលមានចិត្តទូលាយ; មនុស្សចិត្តបុណ្យ; អ្នកដែលដឹងក្នុងការឱបអរសាទរ (ទាំងបុរសទាំងស្រ្តី)។ (ព.កា.)
អ្នកវទញ្ញូ អាចជាគំរូ ឲ្យគេធ្វើតាម សម្ដីទៀងទាត់ មិនភ្លាំងភ្លាត់ភ្លាម ទើបបានមាននាម ថាប្រាជ្ញវោហារ។

➥ វ័ធ កិរិយាសព្ទ៖ (បា. វធ < ហន ' បៀតបៀន; សម្លាប់ ») ដួសឆ្កឹះខ្លាំងដោយចុងស្នែង
ក្របីវ័ធ (សរសេរជា វាត់ ក៏មាន; គួរប្រើ វ័ធ នេះវិញ ត្រឹមត្រង់តាមប្រភពដើម)។

➥ វធភូមិ៖ (វៈធៈភូម) នាមសព្ទ៖ (សំ.; បា.) ទីពិឃាតសត្វ, កន្លែងពិឃាតសត្វយកសាច់លក់។ វេវ. សត្តឃាតដ្ឋាន។

➥ វធូ៖ (វៈ–) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា.) ស្រ្តីមានគូស្រករ, ស្រ្តីក្រមុំដែលទើបមានស្វាមី; ស្ត្រីដែលមាតាបិតាក្មេកកំពុងសង្កេតឫកមារយាទ។ (ព.កា.)
វធូជាស្រី ខ្លួនទើបមានប្ដី ត្រូវផ្គង់ចរិយា ប្រយ័ត្នទាស់ឆ្គង គន្លងមាត្រា មាតាបិតា អរមិនតិចឡើយ។

➥ វធ្យស្ថាន៖ មើលក្នុងពាក្យ វធភូមិ។

➥ វន៖ (វៈនៈ) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា. វន) ព្រៃ។ ទឹក; ទីនៅ, ទីអាស្រ័យ; ផ្ទះ; ភូមិលំនៅ; …។ ប្រើផ្សំជាមួយនឹងសព្ទដទៃ ៖

➥ {វន} វនកុសុម៖ ផ្កាព្រៃ; ផ្កាដុះក្នុងទឹក។

➥ {វន} វនគជ៖ (–គច់) ដំរីព្រៃ។

➥ {វន} វនគោចរ៖ ការត្រាច់ស្វែងរកអាហារក្នុងព្រៃ។

➥ {វន} វនចរ៖ វនចរក; វនេចរ ពនេចរ, ថ្មើរព្រៃ, ព្រានព្រៃ។

➥ {វន} វនជីវិកា៖ ការចិញ្ចឹមជីវិតឬការរស់នៅក្នុងព្រៃ។

➥ {វន} វនទេវតា៖ ទេវតាដែលស្ថិតនៅក្នុងព្រៃ។

➥ {វន} វនន្តរ៖ (វៈន៉ន់-ដ; < វន + អន្ដរ «ចន្លោះ») ចន្លោះឬលង្វែកព្រៃ។

➥ {វន} វនបាល៖ ឬ វនបាលកៈ អ្នករក្សាព្រៃ, អ្នកកាន់ការថែរក្សាព្រៃ (បើស្រ្តីជា វនបាលី ឬ វនបាលិកា)។

➥ {វន} វនបិសាច៖ បិសាចរក្សាព្រៃ, ខ្មោចព្រៃ; ម្រេញគង្វាល។

➥ {វន} វនបុស្ប៖ (–បុស) ផ្កាព្រៃ។

➥ {វន} វនប្បទេស៖ (វៈន័ប. ប៉ៈ–) ឬ វនប្រទេស ព្រៃ, ព្រៃទាំងមូល។

➥ {វន} វនប្បវេស៖ (វៈន័ប-ប៉ៈ–) ការចូលទៅកាន់ព្រៃ។ ឈ្មោះកណ្ឌទី៤នៃមហាវេស្សន្ដរជាតក (ព.ពុ.)។

➥ {វន} វនមូលផលាផល៖ (វនៈមូលៈផៈល៉ាផល់) មើមដំឡូងនិងផ្លែឈើតូចធំក្នុងព្រៃ។

➥ {វន} វនរតិ៖ សេចក្ដីរីករាយក្នុងព្រៃ, ការចូលចិត្តនៅក្នុងព្រៃ។

➥ {វន} វនវប្បកម្ម៖ (– វ៉ាប់-ប៉ៈ–) ការដាំឈើព្រៃ, វិទ្យាសាស្រ្តខាងការបណ្ដុះនិងការថែរក្សាដើមឈើ។

➥ {វន} វនវប្បករ៖ អ្នកដាំ, បណ្ដុះ, ថែរក្សាឈើព្រៃ។

➥ {វន} វនវាស៖ ការនៅក្នុងព្រៃ។

➥ {វន} វនវាសី៖ អរញ្ញវាសី; (អ្នកនៅក្នុងព្រៃ); បើស្រ្តីជា វនវាសិនី។

➥ {វន} វនសណ្ឌ៖ (វៈនៈ-សន់) ដងព្រៃ។

➥ {វន} វនស្ថាន៖ ឬ វនដ្ឋាន ទីព្រៃ, តួព្រៃ។ ល។

➥ {វន} វនាល័យ៖ (មើលក្នុងពាក្យ ពនាល័យ)។

➥ {វន} វនាលី៖ ជួរព្រៃ, ជាយព្រៃ។

➥ {វន} វនាវាស៖ (សំ.បា. < វន + អាវាស) លំនៅក្នុងព្រៃ។

➥ {វន} វនាស្រម៖ (មើលក្នុងពាក្យ ពនាស្រម)។

➥ {វន} វនាស្រ័យ៖ (មើលក្នុងពាក្យ ពនាស្រ័យ)។ ល។

➥ វ័ន៖ (វ័ន) នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វន។

➥ វន–៖ មើលក្នុងពាក្យ វន។

➥ វនន្តរ៖ មើលក្នុងពាក្យ វន។

➥ វនប្បតិ៖ (វៈន័ប-ប៉ៈ–) នាមសព្ទ៖ មើលពាក្យ វនស្បតិ។

➥ វនព្រឹក្ស នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វនប្បតិ។

នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វនស្បតិ។

➥ វនរ័ត៖ (វៈនៈ–) នាមសព្ទ៖ (បា. < វន «ព្រៃ» + រត «ដែលត្រេកអរ ឬអ្នកត្រេកអរ») អ្នកត្រេកអរក្នុងព្រៃ ឬអ្នកពេញចិត្តនៅតែក្នុងព្រៃ។

ឋានន្តរជាសមណស័ក្ដិទីរាជាគណៈសម្រាប់ឯកក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ ដែលព្រះមហាក្សត្រិយ៍ក្នុងបុរាណសម័យទ្រង់តាំងព្រះមហាថេរអង្គណាមួយ ដែលជាអ្នកប្រាជ្ញខាងពួកអរញ្ញវាសី; លុះចំណេរកាលតៗរៀងមក ទោះបីព្រះថេរៈដែលជាគាមវាសីក៏អាចទទួលឋានន្តរនេះបាន តាមដោយព្រះមហាក្សត្រិយ៍ទ្រង់សព្វព្រះរាជហឫទ័យតាំង ហៅថា ព្រះវនរ័ត ចួនកាលឡើងដល់ទី សម្ដេច ក៏មាន
សម្ដេចព្រះវនរ័ត (ធៀបគ្នានឹងឋានន្តរស័ក្ដិនៃសេនាបតីសម្រាប់ឯកខាងអាណាចក្រទីចក្រីកុញ្ជរាធិបតី)។ សមណស័ក្តិនេះតាមប្រវត្តិក្នុងប្រទេសសៀមសរសេរជា វនរ័តន៍ ឬ –រ័ត្ន «ព្រៃកែវ», ជាឋានន្តរដែលព្រះមហាក្សត្រិយ៍ពីព្រេងនាយ ទ្រង់តាំងព្រះមហាថេរអង្គមួយជាលង្កាវង្សគង់នៅក្នុងវត្តព្រៃកែវក្នុងប្រទេសសៀម។

➥ វនរ័តន៍ នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វនរ័ត។

➥ វនរ័ត្ន នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វនរ័តន៍។

➥ វនស្បតិ៖ (វៈន័ស-ស្ប៉ៈ–) នាមសព្ទ៖ (សំ. វនស្បតិ; បា. វនប្បតិ «ឈើជាម្ចាស់នៃព្រៃ») ឈើធំទាំងពួងឬឈើជាចម្បងជាងដើមឈើឯទៀតៗ ក្នុងព្រៃមួយៗ។

មានន័យមួយផ្សេងថា ឈើដែលបញ្ចេញផ្កាជារូបផ្លែមកតែម្ដង
ខ្នុរ, ល្វា, ល្វាដី … ជាវនស្បតិ ឬ វនស្បតិព្រឹក្ស (ប្រើជា វនប្បតិ ឬ វនប្បតិព្រឹក្ស ក៏បាន)។

➥ វនព្រឹក្ស នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វនប្បតិ។

នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វនស្បតិ។

➥ វនា–៖ មើលក្នុងពាក្យ វន។

➥ វនិតា៖ មើលក្នុងពាក្យ ពនិតា។

➥ វនិព្វក៖ (វៈនិប-ពៈកៈ ឬ –ពក) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. វនីក, វនីបក, វនីយក) ស្មូម; ស្មូមអ្នកពោលពណ៌នាសរសើរគុណរបស់អ្នកឲ្យឬសរសើរផលទានជាមុនរួចទើបសូមទាន ឬក៏ពោលសរសើរ, ពោលពាក្យឲ្យពរ ក្នុងកាលដែលគេឲ្យទានមកខ្លួនរួចហើយ (សរសេរជា វណិព្វក ក៏បាន)។

➥ វនេចរ៖ មើលក្នុងពាក្យ វន និង ពនេចរ។

➥ វន្ត៖ (វាន់) ពាក្យនេះជា បច្ច័យតទ្ធិត (បា. វន្តុ > វន្ត) ប្រែថា «មាន» សម្រាប់ចុះផ្សំពីខាងចុងសព្ទបាលី ច្រើនតែជាអរូបនាម ដែលមានស្រៈ អ, អា នៅទីបំផុត ខាងចុង, ដូចជា ៖

➥ {វន្ត} កុលវន្ត៖ អ្នកមានត្រកូល, អ្នកមានពូជពង្ស។

➥ {វន្ត} គុណវន្ត៖ អ្នកមានគុណ។

➥ {វន្ត} តេជវន្ត៖ អ្នកមានតេជះ។

➥ {វន្ត} បញ្ញវន្ត៖ អ្នកមានប្រាជ្ញា។

➥ {វន្ត} យសវន្ត៖ អ្នកមានយស។

➥ {វន្ត} សីលវន្ត៖ អ្នកមានសីល។ ល។ បើស្រ្តីជា –វន្តី ឬ –វតី ដូចជា គុណវន្តី ឬគុណវតី ស្រ្តីអ្នកមានគុណជាដើម។ កាលបើចុះ វន្ត នេះផ្សំជាមួយនឹងនាមសព្ទយ៉ាងនេះហើយប្រើជា គុ. ឬ ន. ក៏បាន។

➥ វន្ទនា៖ (វ័ន-ទៈ–) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា.) អភិវាទន៍ (ការថ្វាយបង្គំ, ការសំពះ, គំនាប់)។

➥ {វន្ទនា} កាយវន្ទនា៖ អភិវាទន៍ដោយកាយ។

➥ {វន្ទនា} វចីវន្ទនា៖ អភិវាទន៍ដោយវាចា។

➥ {វន្ទនា} មនោវន្ទនា៖ អភិវាទន៍ដោយចិត្ត។

➥ {វន្ទនា} វន្ទនាការ៖ (< វន្ទនា + អាការ) អាការអភិវាទន៍។

➥ វន្ទន្ត៖ (វ័ន-ទ័ន) កិរិយាសព្ទ៖ (សំ.បា.) កំពុងថ្វាយបង្គំ, សំពះ, គំនាប់; បើស្រ្តីជា វន្ទន្តី (ព.កា.)
វន្ទន្តវន្ទន្តី បញ្ចេញវចី សរសើរគុណព្រះ- ត្រ័យរត្នទាំងបី សិរីតេជះ សូមឲ្យបានឈ្នះ មោហ៍មារទាំងឡាយ។

➥ វន្ទន្តី៖ មើលក្នុងពាក្យ វន្ទន្ត។

➥ វន្ទា៖ (វ័ន-ទា) កិរិយាសព្ទ៖ (បា. វន្ទ) ថ្វាយបង្គំ, សំពះ, គំនាប់ (ព.កា.)
សូមថ្វាយវន្ទា ឆ្ពោះព្រះភគវា សម្មាសម្ពុទ្ធ អង្គព្រះអរហន្ត ព្រះទ័យបរិសុទ្ធ ប្រសើរបំផុត ឥតមានប្រៀបបាន។

➥ វន្ទីយ៍៖ (វ័ន-ទី) កិរិយាសព្ទ៖ (បា.គុ. «ដែលគួរវន្ទា, គួរអភិវាទ») ថ្វាយបង្គំ, សំពះ, គំនាប់ (ព.កា.)
ខ្ញុំសូមវន្ទីយ៍ ឆ្ពោះព្រះមុនី បរមសាស្ដា ជាគ្រូនៃមនុស្ស និងពួកទេព្តា ព្រះនាមសត្ថា- ទេវមនុស្ស។

➥ វន្ទីយបុគ្គល៖ (វ័ន-ទីយៈបុក-គល់) នាមសព្ទ៖ (បា.) បុគ្គលដែលគួរគេអភិវាទ
មាតាបិតាជាវន្ទីយបុគ្គល របស់បុត្រធីតា។ ព.ផ្ទ. អវន្ទីយបុគ្គល។

➥ វ៉ប កិរិយាវិសេសន៍៖ ដែលទន់ខ្លប ឬដែលទន់រលាស់ខ្លបៗ
ក្ដារទន់វ៉ប; ដងរ៉ែករលាស់វ៉បៗ។ វេវ. ខ្លប។

គុណសព្ទ៖ ដែលទន់ខ្លប ឬដែលទន់រលាស់ខ្លបៗ
ក្ដារទន់វ៉ប; ដងរ៉ែករលាស់វ៉បៗ។ វេវ. ខ្លប។

➥ វប្ប៖ (វ័ប-ប៉ៈ) នាមសព្ទ៖ (បា. ឬ សំ.) ការសាប, ព្រោះ, សាបព្រោះ, បណ្ដុះពូជ; ច្រាំង, ត្រើយ។ ល។ ប្រើផ្សំនឹងសព្ទដទៃ ៖

➥ {វប្ប} វប្បកម្ម៖ ឬ វប្បកិច្ច, វប្រក្រឹត្យ ការឬរបរសាបព្រោះ។

➥ {វប្ប} វប្បករ៖ វប្បការ ឬ (–ការី) អ្នកធ្វើការសាបព្រោះ។ (បើស្រ្តីជា វប្បការិកា ឬ –ការិនី)។

➥ {វប្ប} វប្បកាល៖ ឬ (–សម័យ) កាលឬសម័យដែលត្រូវសាបព្រោះ។

➥ {វប្ប} វប្បក្ខេត្ត៖ ឬ វប្រក្សេត្រ (―ខែត ឬ ―ក្សែត) ថ្នាល; ស្រែពង្រោះ។

➥ {វប្ប} វប្បដ្ឋាន៖ ឬ វប្រស្ថាន ទីសម្រាប់សាបព្រោះ (ដូចគ្នានឹង វប្បក្ខេត្ត ដែរ)។

➥ {វប្ប} វប្បធម៌៖ (វ៉ាប់-ប៉ៈ–) ការផ្សាំបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជានិងប្រាជ្ញាស្មារតីឲ្យបានលូតលាស់ចម្រើន ដោយវិទ្យាសាស្រ្ត ឬដោយសិល្បៈផ្សេងៗជាដើម។

➥ {វប្ប} វប្បមង្គល៖ ឬ (វប្រ–) មង្គលសាបព្រោះ; មង្គលច្រត់ព្រះនង្គ័ល។

➥ {វប្ប} វប្បរដូវ៖ ឬ (វប្រ)–រដូវសាបព្រោះ។ ល។ (ព.កា.) : ហៃមាសកូនឪ វប្បរដូវ ចូលដល់មកហើយ ចូរខំខ្នះខ្នែង កុំធ្វើកន្តើយ រដូវហ្នឹងហើយ បង្កើតធនធាន។ …

➥ វប្រ៖ (វ័បប្រៈ) នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វប្ប។

➥ វប្ប–៖ មើលក្នុងពាក្យ វប្ប ឬ វប្រ។

➥ វប្រ–៖ មើលក្នុងពាក្យ វប្ប ឬ វប្រ។

➥ វមរោគ៖ (វៈមៈរោក) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា.) រោគក្អួត, រោគចង្អោរ។

➥ វម្មិត៖ (វ័ម-មិត) នាមសព្ទ៖ (បា. < វម្ម «ក្រោះ» + ឥ-ត «ដែលពាក់»; សំ. < វម៌ + ឥ - ត) ទាហានពាក់ក្រោះ
ទាហានវម្មិត។ (ព.កា.) : រេហ៍ពលវមិ្មត លើកចូលទៅជិត កងទ័ពខាងខ្មាំង រុកចូលគឃ្លើន ផ្គើនដោយកម្លាំង ចូលលុកប្រឆាំង តតាំងយកជ័យ។

➥ វរ្មិត៖ (វ័រ-មិត) នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វម្មិត។

➥ វយ៖ (វៈយៈ) នាមសព្ទ៖ (បា. វយ; សំ. វយស) អាយុ, កំណត់អាយុ; ដំណើរសូន្យទៅខាងក្រោយលឿនកើនទៅខាងមុខ (នៃអាយុ)
វ័យក្មេង, វ័យកំលោះក្រមុំ, វ័យចាស់។

➥ {វយ} បឋមវ័យ៖ វ័យដំបូង។

➥ {វយ} មជ្ឈិមវ័យ៖ វ័យកណ្ដាល។

➥ {វយ} បច្ឆិមវ័យ៖ វ័យខាងចុង។

➥ {វយ} វយជន៖ ជនចាស់ (ព.ផ្ទ. យុវជន)។

➥ {វយ} វយានុរូប៖ (បា. < វយ + អនុរូប) កិ.វិ. តាមសមគួរដល់វ័យ, សមរម្យតាមវ័យ : តែងខ្លួនតាមវយានុរូប។ (ព.កា.) : ក្នុងវ័យទាំងបី គួរធ្វើអ្វីៗ កុំឲ្យឃ្លាតក្លាយ ខុសចាករយៈ នៃវ័យទាំងឡាយ ទាស់ខុសនាយអាយ គួរស្ដាយពន់ពេក។ …

➥ វ័យ៖ (វៃ) នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វយ។

➥ វយវឌ្ឍនាការ៖ (វៈយៈវ័ត-ឍៈនាកា) នាមសព្ទ៖ (បា. វយ + វឌ្ឍន + អាការ) អាការចម្រើនតាមលំដាប់វ័យ គឺតាំងពីប្រសូតមករហូតដល់ចម្រើនធំខ្លួនរៀងទៅដល់ចាស់
លុះព្រះសិទ្ធត្ថៈ-គោតម ទ្រង់មានវយវឌ្ឍនាការបានព្រះជន្ម ១៦ ឆ្នាំ ព្រះបាទស្រីសុទ្ធោទនជាព្រះវរបិតា ក៏ទ្រង់ផ្ទេររាជសម្បត្តិដល់ព្រះរាជបុត្រ … (ប្រថមសម្ពោធិកថា ត្រង់សិទ្ធត្ថរាជាភិសេក)។ ព.កា. ថា : បុត្រមានវយវឌ្ឍនាការ គ្រូបាអាចារ្យគួរពោលក្រើន មាតាបិតាឲ្យក្រវើន រកក្ដីចម្រើនឲ្យកូនខ្លួន។ …

➥ វយស្ថ៖ (វៈយ័ស) គុណសព្ទ៖ (សំ. វយស្ថ; បា. វយដ្ឋ) ដែលកំពុងពេញជំទង់, ដែលនៅក្មេង; កំលោះ, ក្រមុំ។

➥ {វយស្ថ} វយស្ថា៖ នាងក្រមុំ; ស្រ្តីជាសំឡាញ់ (របស់ស្រ្តី)។

➥ វយ័ស្ថ គុណសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វយស្ថ។

➥ វយ័ស្យ៖ (វៈយ័ស) គុណសព្ទ៖ (សំ. វយស្យ) មានអាយុ។

គុណសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វយស្យ គុ.។

នាមសព្ទ៖ អ្នកមានអាយុស្មើគ្នាឬស្រករគ្នា; សំឡាញ់ស្និទ្ធ, ភឿន, ក្លើ (បើស្រ្តីជា វយស្យា ឬ វយ័ស្យា)។

នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វស្យ។

➥ វរ កិរិយាសព្ទ៖ ទាស់ការ, ទាស់ទំនង; នាំឲ្យមានរវល់ឥតប្រយោជន៍; នាំឲ្យទាស់ដំណើរ។ វរហើយ! ទាស់ហើយ!។ កុំវរ! កុំរវល់! នាំវរ នាំរវល់; វរវឹក ឬ វឹកវរ ច្របូកច្របល់; ធ្វើឲ្យច្រឡំបល់, ឲ្យទាស់ការ។ វរវឹកទទឹងស្ងួត (ព.ប្រ.) ច្របូកច្របល់ដូចគេយករបស់ទទឹកដាក់លាយនឹងរបស់ស្ងួត (ព.សា.) វរវឹកទទឹកស្ងួតអស់ទៅហើយ!

គុណសព្ទ៖ (សំ.បា. វរ) ប្រសើរ, ខ្ពង់ខ្ពស់, លើសលន់, ថ្លៃថ្លា; ជាចម្បង; ដែលគួរប្រាថ្នា, គួរចង់បាន, គួរជ្រើសយក; ដែលគួរសូម,…។ ន. ពរ (មើលក្នុងពាក្យ ព្រះ ផង)។ ប្រើផ្សំនឹងសព្ទដទៃបានតាមគួរដល់ការប្រកប, ដូចជា ៖

➥ {វរ} វរគុណ៖ គុណដ៏ប្រសើរ, គុណគាប់។

➥ {វរ} វរចក្រ៖ ចក្រដ៏ប្រសើរ។

➥ {វរ} វរជន៖ ជនប្រសើរ។

➥ {វរ} វរជ័យ៖ ជម្នះដ៏ប្រសើរ។

➥ {វរ} វរញ្ញូ៖ អ្នកដឹងធម៌ដ៏ប្រសើរ (ព្រះពុទ្ធ): ព្រះវរញ្ញូ។

➥ {វរ} វរតនូ៖ ឬ វរនារី ស្រ្តីល្អឆ្នើម។

➥ {វរ} វរទាន៖ ការឲ្យពរ; ការឲ្យរង្វាន់។

➥ {វរ} វរនាថ៖ ពំនាក់ដ៏ប្រសើរ។

➥ {វរ} វរបិតា៖ បិតាប្រសើរ (បិតាក្សត្រិយ៍): ព្រះវរបិតា។

➥ {វរ} វរបុរស៖ បុរសប្រសើរ, ប្រុសថ្លៃ។

➥ {វរ} វរមន្រ្តី៖ មន្រ្តីប្រសើរ; ខ្មែរប្រើជាថ្នាក់ឋានន្តរនៃមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ផ្នែករដ្ឋបាល, នៅត្រង់ចន្លោះថ្នាក់អនុមន្រ្តីនិងឧត្តមមន្រ្តី។

➥ {វរ} វរមាតា៖ មាតាប្រសើរ (មាតាក្សត្រិយ៍): ព្រះវរមាតា។

➥ {វរ} វរមិត្ត៖ ឬ (–មិត្រ) មិត្រប្រសើរ។

➥ {វរ} វរយោសិត៖ ស្រ្តីមានរូបល្អ, នាងឆើតឆោម, ស្រីថ្លៃ។

➥ {វរ} វររាជ៖ ស្ដេចប្រសើរ។

➥ {វរ} វរលញ្ឆករ៖ ត្រាដ៏ប្រសើរ (ព្រះរាជមុទ្រា): ព្រះវរលញ្ឆករ។

➥ {វរ} វរលក្ខណ៍៖ លក្ខណៈដ៏ប្រសើរ; ដែលមានលក្ខណៈដ៏ប្រសើរ។

➥ {វរ} វរវង្ស៖ វង្សដ៏ប្រសើរ; ដែលមានវង្សខ្ពង់ខ្ពស់។

➥ {វរ} វរវណ្ណិនី៖ ស្រ្តីមានសម្បុរល្អ, នាងឆើតឆោម ឬនាងឆោមឆាយ។

➥ {វរ} វរវៀងជ័យ៖ (មើលក្នុងពាក្យ វៀងជ័យ)។

➥ {វរ} វរសេនិយ៖ ឬ វរសេនីយ៍ (វៈរៈសេន៉ី): វរសេនីយ៍ត្រី ឋានន្តរស័ក្តិនាយទាហានជាន់ខ្ពស់ បន្ទាប់ពីវរសេនីយ៍ទោ។

➥ {វរ} វរសេនីយ៍ទោ៖ ឋានន្តរស័ក្តិនាយទាហានជាន់ខ្ពស់ នៅត្រង់ចន្លោះវរសេនីយ៍ត្រីនិងវរសេនីយ៍ឯក។

➥ {វរ} វរសេនីយ៍ឯក៖ ឋានន្តរស័ក្តិនាយទាហានជាន់ខ្ពស់, ខ្ពស់ផុតក្នុងថ្នាក់វរសេនីយ៍។

➥ {វរ} វរោកាស៖ (< វរ + ឱកាស) ឱកាសប្រសើរ។

➥ {វរ} វរោត្ដម៖ (វៈរោត-ដំ; < វរ + ឧត្ដម) ឧត្ដមថ្លៃថ្លា, ប្រសើរខ្ពង់ខ្ពស់។ ល។

➥ វរៈ៖ (វៈរៈ) គុណសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វរ។

➥ វរ–៖ មើលក្នុងពាក្យ វរ គុ.។

➥ វរោ–៖ មើលក្នុងពាក្យ វរ គុ.។

➥ វរុណ នាមសព្ទ៖ (សំ.) នាមទេវតាជាម្ចាស់ទឹកឬម្ចាស់សមុទ្រ, ចួនកាលហៅថា សិន្ធុបតី; ឬនាមទេវតាអ្នកបង្អុរភ្លៀង; ខ្មែរច្រើនហៅ ព្រះពិរុណ សំដៅចំពោះនាមទេវតាអ្នកបង្អុរភ្លៀងនុះដែរ ឬសំដៅសេចក្ដីថា «ភ្លៀង; ទឹក; មហាសមុទ្រ» (មើលក្នុងពាក្យ ពិរុណ និង ពិរុណសាស្រ្ត ផង)។ ឈ្មោះនៃតាបសទ្រុស្តសីលម្នាក់ ជាអ្នកផ្ដើមបង្កើតសុរាដំបូងបំផុតជាមួយនឹងព្រានព្រៃឈ្មោះ សុរៈ (មើលក្នុងពាក្យ វារុណី និង សុរា ផង)។

➥ វណ៌៖ (វ័រ-ណៈ) មើលក្នុងពាក្យ វណ្ណ ឬ វណ្ណៈ ន. និង វណ្ណ ឬ វណ្ណៈ ន.។

➥ វរ័្មន៖ (វ័រ-មុ័ន) នាមសព្ទ៖ (សំ. វម៌ន៑) ក្រោះ, អាវក្រោះ។

➥ {វរ័្មន} ជយវរ្ម័ន៖ (ជៈយៈ–) អាវក្រោះមានជ័យ; អ្នកពាក់ក្រោះមានជ័យ។ ព្រះបរមនាម ឬ គោរមនៃព្រះបរមនាមរបស់ព្រះមហាក្សត្រិយ៍ក្នុងកម្ពុជរដ្ឋសម័យមហានគរ (សម័យនគរធំ)
ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៧ …។

➥ វល់ គុណសព្ទ៖ (សំ. វល 'បិទបាំង; ព័ទ្ធជុំវិញ; វិលក្រឡឹងជុំវិញ «) ដែលហូរឬបក់កួចវិលត្រឡប់ ទឹកវល់, ខ្យល់វល់។
ដែលទញ់តុះឬទញ់ទាល់គិតមិនលេច គំនិតវល់, ប្រាជ្ញាវល់។
ដែលមានសូរឮថប់ៗក្នុងច្រមុះមិនសូវច្បាស់
សំឡេងវល់។

➥ វល័យ៖ (វៈល៉ៃ) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា. វលយ) កង; កងដៃឬកងជើង
វល័យមាស។ (ព.កា.) : នាងនាដពាក់វល័យ មុខប៉ប្រៃចេញកែក្រាយ អ្នកមើលរាំទាំងឡាយ សឹងសប្បាយរីករាយក្រៃ។

➥ វលាហក៖ (វៈលាហៈកៈ) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា.) មេឃ; ពពក, ពពកខាប់; ភ្លៀង។ ទេវតាអ្នកបណ្ដាលឲ្យកើតភ្លៀង, ឲ្យកើតខ្យល់។

➥ {វលាហក} វស្សវលាហក៖ (វ័ស-សៈ–) វលាហកបណ្ដាលឲ្យធ្លាក់ភ្លៀង។

➥ {វលាហក} វាតវលាហក៖ (វាតៈ–) វលាហកបណ្ដាលមានឲ្យខ្យល់។ សេះ, ច្រើនហៅថា សេះវលាហក។

➥ វលី៖ (វៈ–) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា. វលិ ឬ វលី) ស្បែកដែលជ្រិតជ្រីវ ដែលជ្រួញ; ផ្នត់; ផ្នត់ពោះ; ផ្នត់ថ្ងាស (ព. កា)
យាយតាទាំងទ្វី មុខមានវលី ជរាណាស់ហើយ ពុំសមបីបើ ធ្វើឫកតោះតើយ ខ្លួនចាស់ម្ល៉ឹងហើយ គួរមានសង្វេគ។

➥ វលីមុខ៖ (វៈលីមុក) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា. វលិ– ឬ វលី–) ស្វា។ (ព.កា.) : រីសត្វវលីមុខ ស៊ុកគ្រលុកបែបសម្បើម ចេះតែញាក់ចិញ្ចើម មុខពព្រើមដូចឥតទុក្ខ។

➥ វល្មីកិ៖ (វ័ល-មី-កិ) មើលពាក្យ វាល្មីកៈ ឬ វាល្មីកិ។

➥ វល្លភៈ៖ (វ័ល-លៈភៈ) គុណសព្ទ៖ (សំ.បា. វល្លភ) ដែលស្និទ្ធ, ស្និទ្ធស្នាល, ជិតដិត; ដែលគាប់គួរ; ដែលជាទីស្រឡាញ់អស់ពីចិត្ត។

➥ {វល្លភៈ} វល្លភភាព៖ ភាវៈស្និទ្ធស្នាល; ការគាប់គួរ។

➥ {វល្លភៈ} វល្លភមិត្ត៖ ឬ (–មិត្រ) មិត្រយ៉ាងស្និទ្ធ, មិត្រទំនុកទុកចិត្តស្មើខ្លួនមួយ។ ល។

➥ វល្លភា៖ (វ័ល-លៈ–) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា.) ភរិយា, ភរិយាដែលស្វាមីស្រឡាញ់ទុកចិត្តឥតរង្កៀស, ភរិយាគាប់គួរ។

➥ វល្លិ៖ (វ័ល) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា. វល្លី) លតា។ វល្លិជាតិ ឬ វល្លី– (វ័ល-លិ-ជាត ឬ វ័ល-លី–) លតាជាតិទួទៅ
បោចវល្លិធ្វើចំណង។

➥ វល្លិជាតិ៖ មើលក្នុងពាក្យ វល្លិ។

➥ វល្លី―៖ មើលក្នុងពាក្យ វល្លិ។

➥ វ៉ស ឧទានសព្ទ៖ សូរឮដោយស្រែកដេញបង្អើលសត្វជាដើម
សូរវ៉សៗ, ស្រែកវ៉សៗ។

➥ វសនដ្ឋាន៖ (វៈសៈន៉ាត់-ឋាន) នាមសព្ទ៖ (បា.; សំ. ―ស្ថាន) ទីនៅ, លំនៅ, ផ្ទះ; ភូមិលំនៅ (ប្រើជា វាសនដ្ឋាន ក៏បាន)។ មើលក្នុងពាក្យ លំនៅ ថែមទៀតផង។

➥ វសន្តតិលក៖ (វៈស័ន-តៈតិល៉ៈកៈ) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា.) ឈ្មោះឆន្ទមួយប្រភេទ ក្នុងមួយបាទ (មួយឃ្លា) មាន ១៤ អក្សរ កំណត់ដោយអក្សរទី ១, ២, ៤, ៨, ១១, ១៣, ១៤ ជាគរុ, អក្សរ ៧ តួក្រៅពីនេះជាលហុ (បួនបាទជាមួយគាថា); សម្រាប់ប្រើខាងភាសាសំស្រ្កឹតនិងបាលីឬប្រើខាងភាសាខ្មែរក៏បាន តែពិបាកតែងណាស់ (មេឆន្ទនេះថា វុត្តាវសន្តតិលកា តកជា ជគា គោ)។

➥ វសន្តតិលការ៖ (វៈស័ន-តៈតិល៉ៈកា) នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វសន្តតិលក។

➥ វសន្តរដូវ៖ (វៈសន់-តៈរដូវ) នាមសព្ទ៖ (សំ. វសន្ត + ឫតុ; បា. វសន្ត + ឧតុ > វសន្តោតុ) រដូវឈើជ្រុះលាស់ស្លឹក ឬរដូវឈើលាស់ស្លឹកបញ្ចេញផ្កា, មាន ២ ខែ, រាប់ពីថ្ងៃ១រោចខែផល្គុនដល់ថ្ងៃ ១៥ កើតខែពិសាខ, មាន ៥៩ ថ្ងៃ (គួរកុំច្រឡំ វសន្ត និង វស្សាន, កុំសរសេរ វស្សន្ត–។ មើលក្នុងពាក្យ រតូវ ឬ រដូវ ន. ផង)។

➥ វសន្តរតូវ នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វសន្តរដូវ។

➥ វសល៖ (វៈសល់) នាមសព្ទ៖ (បា. វសល; សំ. វ្ឫឞល) មនុស្សជាតិទាប; មនុស្សជាតិសូទ្រៈ; មនុស្សជួជាតិ (ហៅ វសលជាតិ ឬ វសលមនុស្សក៏បាន); បើស្រី្តជា វសលី (សំ. វ្ឫឞលី) ស្រ្តីជាតិទាប; ស្រ្តីជាតិសូទ្រៈ (វសលី នេះ ជាពាក្យអាសគ្រាម, បា. ច្រើនប្រើជា អាលបនៈ ថា វសលិ ជាសម្ដីពុំសមគួរសោះឡើយ…)។

➥ វសលៈ៖ (វៈសៈល៉ៈ) នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វសល។

➥ វសវត្តី៖ (វៈសៈវ័ត-តី ឬ –ដី) នាមសព្ទ៖ (បា.) ទេវបុត្តមារ (សំ. វៃវស្វត «ព្រះយមរាជ; ផ្កាយសៅរ៍; ទេវបុត្តមារ »)។ អ្នកញ៉ាំងគេឲ្យប្រព្រឹត្តក្នុងអំណាចខ្លួន, អ្នកវាតអំណាច (សំ. ហៅ វឝវរ្តិន៑ ក៏បាន)។

➥ វសុធា៖ មើលក្នុងពាក្យ ពសុធា។

➥ វសុន្ធរា៖ មើលក្នុងពាក្យ ពសុន្ធរា។

➥ វសុមតី៖ (វៈសុ-មៈតី ឬ —ដី) នាមសព្ទ៖ (សំ.បា.) ផែនដី; លោក, ពិភពលោក; ប្រទេស (ប្រើជា ពសុមតី ក៏បាន)។

➥ វស្សកាល៖ (វ័ស-សៈ–) នាមសព្ទ៖ (បា. វស្ស + កាល ឬ សមយ) កាលឬសម័យមានភ្លៀង, រដូវភ្លៀង (វស្សានកាល ឬ –រដូវ)។

➥ វស្សសម័យ នាមសព្ទ៖ មើលក្នុងពាក្យ វស្សកាល ន.។

➥ វស្សវលាហក៖ មើលក្នុងពាក្យ វលាហក។

➥ វស្សា៖ (វ័ស-សា) នាមសព្ទ៖ (បា. វស្ស; សំ. វឞ៌, វរ្សា) ឆ្នាំ; ភ្លៀង; រដូវភ្លៀង។

➥ {វស្សា} កាន់វស្សា៖ ឬ ចាំវស្សា នៅរក្សាអរុណក្នុងរដូវភ្លៀង ក្នុងទីមានកំណត់របស់បព្វជិតពុទ្ធសាសនិក។

➥ {វស្សា} ខែវស្សា៖ ខែមានភ្លៀង (ព.ផ្ទ. ខែប្រាំង)។

➥ {វស្សា} ចូលវស្សា៖ ប្ដេជ្ញាថា នៅក្នុងរដូវភ្លៀងក្នុងទីមានកំណត់របស់ភិក្ខុសាមណេរ។

➥ {វស្សា} ចេញវស្សា៖ នៅចាំវស្សាគ្រប់គ្រាន់តាមកាលកំណត់ហើយ។

➥ {វស្សា} ចំណេញវស្សា៖ សម័យដែលពួកបព្វជិតពុទ្ធសាសនិកចេញវស្សាហើយ គឺកាលជាខាងចុងនៃវស្សានរដូវ។

➥ {វស្សា} ដាច់វស្សា៖ នៅឲ្យកន្លងអរុណក្នុងទីក្រៅអាវាសដែលកំណត់ចាំវស្សា របស់ភិក្ខុសាមណេរ។

➥ {វស្សា} ទៀនវស្សា៖ ទៀនធំដែលទាយកប្រគេនភិក្ខុសង្ឃឲ្យអុជក្នុងរដូវភ្លៀង…។

➥ {វស្សា} មួយវស្សា៖ មួយរដូវភ្លៀង
បួសបានមួយវស្សា។

➥ {វស្សា} សំពត់ចំណាំវស្សា៖ សំពត់ដែលទាយកប្រគេនភិក្ខុសាមណេរអ្នកនៅចាំវស្សារួចហើយ។ ល។

➥ វស្សានៈ៖ (វ័ស-សាន៉ៈ) នាមសព្ទ៖ (បា. វស្សាន) រដូវភ្លៀង។