[៩១] ខ្ញុំបានស្តាប់មកយ៉ាងនេះ។ សម័យមួយ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់គង់នៅក្នុង​វត្ត​អម្ពវ័ន (ព្រៃស្វាយ) ជារបស់ជីវកកោមារភត្យ ទៀបក្រុងរាជគ្រឹះ មួយអន្លើ​នឹងភិក្ខុសង្ឃ​ច្រើន ចំនួនមួយពាន់ពីររយហាសិបរូប។ សម័យ​នោះឯង ព្រះបាទ​អជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត (​ជាព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះរាជទេវី ទ្រង់​ព្រះនាមវេទេហី) ជាធំក្នុងដែនមគធៈ មានរាជ​អាមាត្យចោមរោម ទ្រង់គង់ប្រថាប់លើប្រាសាទដ៏ប្រសើរ ក្នុងរាត្រីមានព្រះចន្ទពេញវង់ ជារាត្រីមានរដូវភ្លៀងគ្រប់គ្រាន់ហើយ ជាទីបំផុតនៃខែ៤ ជាកាលមានផ្កាកុមុទរីក ជាថ្ងៃ​ឧបោសថទី១៥ គឺពេញបូណ៌មី ខែកត្តិក។ គ្រានោះឯង ព្រះបាទ​អជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ទ្រង់បន្លឺឧទានវាចាថា រាត្រីប្រាសចាកទោស (ស្វាងរុងរឿង) គួរជា​ទី​ត្រេកអរអ្វីម្ល៉េះហ្ន៎ រាត្រីប្រាសចាកទោស មានភាពល្អអ្វីម្ល៉េះហ្ន៎ រាត្រីប្រាសចាកទោស គួរ​ជាទី​រមិលមើលអ្វីម្ល៉េះហ្ន៎ រាត្រីប្រាសចាកទោស ជាទីនាំមកនូវ​សេចក្តីជ្រះថ្លា​អ្វីម្ល៉េះហ្ន៎ រាត្រីប្រាសចាកទោស គួរជាទីកំណត់ដឹង​អ្វីម្ល៉េះហ្ន៎ ក្នុងថ្ងៃនេះ តើយើងគប្បីចូលទៅរក​សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍ណាហ្ន៎ យើងចូលទៅអង្គុយជិត​បុគ្គលណា ទើបនឹង​មានចិត្ត​ជ្រះថ្លា​បាន។ កាលបើព្រះរាជាមានព្រះបន្ទូលយ៉ាងនេះហើយ មានរាជអាមាត្យម្នាក់ ក្រាបបង្គំ​ទូល​ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈដូច្នេះថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព គ្រូឈ្មោះបូរណកស្សបនេះ ជាអ្នកមានពួក មានគណៈ(ច្រើន)ផង ជាអាចារ្យរបស់គណៈ​ផង ជាអ្នកមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ជាអ្នកមានយស ជាអ្នកធ្វើនូវ​លទ្ធិ មហាជនសន្មត​ថា ជាសប្បុរស ជាអ្នកដឹងរាត្រីយូរ បួសយូរជាងជនច្រើន តាំងនៅជាយូរអង្វែង (អស់​ពីរបីរាជ្យ​មកហើយ) ដល់ហើយនូវបច្ឆិមវ័យ សូមព្រះសម្មតិទេព ស្តេចចូលទៅរកគ្រូ​ឈ្មោះ​បូរណកស្សបនោះ​ចុះ កាលបើព្រះសម្មតិទេព ស្តេចចូលទៅរក​គ្រូ​ឈ្មោះ​បូរណកស្សបហើយ មុខជានឹង​មាន​ព្រះរាជហឫទ័យជ្រះថ្លាមិនខាន។ កាលបើរាជ​អាមាត្យ​នោះ ក្រាបបង្គំទូលយ៉ាង​នេះហើយ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុង​ដែន​មគធៈ ទ្រង់ព្រះតុណ្ហីភាព។ មាន​រាជអាមាត្យម្នាក់ទៀត ក្រាបបង្គំ​ទូល​ព្រះបាទ​អជាតសត្តុ​វេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែន​មគធៈ​ដូច្នេះ​ថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព គ្រូឈ្មោះមក្ខលិគោសាល​នេះ ជាអ្នកមាន​ពួក​ មានគណៈ​(ច្រើន)​ផង ជាអាចារ្យរបស់គណៈផង ជាអ្នកមានកេរ្តិ៍​ឈ្មោះ ជាអ្នកមានយស ជាអ្នក​ធ្វើ​នូវ​​លទ្ធិ មហាជនសន្មតថាជាសប្បុរស ជាអ្នក​ដឹង​រាត្រី​យូរ បួសយូរជាងជនច្រើន តាំងនៅ​ជា​យូរអង្វែង (អស់ពីរបីរាជ្យមកហើយ) ដល់ហើយ​នូវ​បច្ឆិមវ័យ សូមព្រះសម្មតិទេព ស្តេច​ចូល​ទៅគង់ជិតគ្រូឈ្មោះមក្ខលិគោសាលនោះ​ចុះ កាល​បើព្រះសម្មតិទេព ស្តេចចូលទៅ​រក​គ្រូ​ឈ្មោះ​មក្ខលិគោសាលហើយ មុខជានឹង​មាន​ព្រះរាជហឫទ័យជ្រះថ្លាមិនខាន។ កាល​បើ​រាជ​អាមាត្យនោះ ក្រាបបង្គំទូលយ៉ាង​នេះ​ហើយ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុង​ដែន​មគធៈ ក៏ទ្រង់ព្រះតុណ្ហីភាព។ មាន​រាជ​អាមាត្យម្នាក់ទៀត ក្រាបបង្គំ​ទូល​ព្រះបាទ​អជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែន​មគធៈ​ដូច្នេះថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព គ្រូឈ្មោះ​អជិតកេសកម្ពលនេះ ជាអ្នកមានពួក មានគណៈ(ច្រើន)ផង ជាអាចារ្យរបស់គណៈផង ជាអ្នកមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ជាអ្នកមានយស ជាអ្នកធ្វើនូវ​លទ្ធិ មហាជនសន្មតថាជាសប្បុរស ជាអ្នកដឹងរាត្រីយូរ បួសយូរជាងជនច្រើន តាំងនៅជាយូរអង្វែង (អស់ពីរបីរាជ្យមកហើយ) ដល់ហើយនូវបច្ឆិមវ័យ សូមព្រះសម្មតិ​ទេព ស្តេចចូលទៅរកគ្រូឈ្មោះអជិតកេសកម្ពល​នោះ​​ចុះ កាលបើព្រះសម្មតិទេព ស្តេច​ចូល​ទៅរកគ្រូឈ្មោះអជិតកេសកម្ពលហើយ មុខ​ជា​នឹង​មាន​ព្រះរាជហឫទ័យ​ជ្រះថ្លា​មិន​ខាន។ កាលបើរាជអាមាត្យនោះ ក្រាបបង្គំ​ទូល​យ៉ាង​​នេះហើយ ព្រះបាទអជាតសត្តុ​វេទេហី​បុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ទ្រង់ព្រះតុណ្ហីភាព។ មានរាជអាមាត្យម្នាក់ទៀត ក្រាប​បង្គំ​ទូល​ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុង​ដែន​មគធៈ​ដូច្នេះថា បពិត្រព្រះសម្មតិ​ទេព គ្រូឈ្មោះបកុធកច្ចាយនៈនេះ ជាអ្នកមាន​ពួក​ មានគណៈ(ច្រើន)ផង ជា​អាចារ្យ​របស់​គណៈ​ផង ជាអ្នកមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ជាអ្នកមានយស ជាអ្នកធ្វើនូវ​លទ្ធិ មហាជនសន្មតថា​ជា​សប្បុរស ជាអ្នកដឹងរាត្រីយូរ បួសយូរជាងជនជា​ច្រើន តាំងនៅជាយូរអង្វែង (អស់ពីរបី​រាជ្យ​មកហើយ) ដល់ហើយនូវបច្ឆិមវ័យ សូម​ព្រះសម្មតិទេព ស្តេចចូលទៅរក​គ្រូឈ្មោះ​បកុធកច្ចាយនៈ​នោះ​ចុះ កាលបើ​ព្រះ​សម្មតិ​ទេព ស្តេចចូលទៅរកគ្រូឈ្មោះ​បកុធកច្ចាយនៈ​ហើយ មុខជានឹង​មាន​ព្រះរាជហឫទ័យ​ជ្រះថ្លាមិនខាន។ កាលបើរាជ​អាមាត្យ​នោះ ក្រាបបង្គំទូលយ៉ាង​នេះហើយ ព្រះបាទ​អជាតសត្តុ​វេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុង​ដែន​មគធៈ ទ្រង់ព្រះតុណ្ហីភាព។ មានរាជអាមាត្យម្នាក់​ទៀត ក្រាបបង្គំ​ទូល​ព្រះបាទ​អជាតសត្តុ​វេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈដូច្នេះថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព គ្រូឈ្មោះ​សញ្ជយវេលដ្ឋ​បុត្ត​នេះ ជាអ្នកមានពួក មានគណៈ​(ច្រើន)​ផង ជាអាចារ្យរបស់គណៈផង ជាអ្នក​មាន​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ ជាអ្នកមានយស ជាអ្នកធ្វើនូវ​លទ្ធិ មហាជនសន្មតថាជាសប្បុរស ជាអ្នកដឹងរាត្រី​យូរ បួសយូរជាងជនជាច្រើន តាំងនៅជា​យូរ​អង្វែង (អស់ពីរបីរាជ្យមកហើយ) ដល់​ហើយ​នូវ​បច្ឆិមវ័យ សូមព្រះសម្មតិទេព ស្តេច​ចូល​ទៅ​រកគ្រូឈ្មោះសញ្ជយវេលដ្ឋបុត្តនោះ​ចុះ កាលបើព្រះសម្មតិទេព ស្តេចចូល​ទៅ​រក​គ្រូ​ឈ្មោះ​សញ្ជយវេលដ្ឋបុត្តហើយ មុខជានឹង​មាន​ព្រះរាជហឫទ័យជ្រះថ្លាមិនខាន។ កាលបើ​រាជអាមាត្យនោះ ក្រាបបង្គំទូលយ៉ាង​នេះហើយ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ទ្រង់ព្រះតុណ្ហីភាព។ មានរាជអាមាត្យម្នាក់ទៀត ក្រាបបង្គំ​ទូល​ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈដូច្នេះថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព គ្រូ​ឈ្មោះ​និគណ្ឋនាដបុត្តនេះ ជាអ្នកមានពួក មានគណៈ(ច្រើន)ផង ជាអាចារ្យ​របស់​គណៈ​ផង ជាអ្នកមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ជាអ្នកមានយស ជាអ្នកធ្វើនូវ​លទ្ធិ មហាជនសន្មត​ថា​ជា​សប្បុរស ជាអ្នកដឹងរាត្រីយូរ បួសយូរជាងជនជាច្រើន តាំងនៅជាយូរអង្វែង (អស់​ពីរបី​រាជ្យ​មកហើយ) ដល់​ហើយ​នូវ​បច្ឆិមវ័យ សូមព្រះសម្មតិទេព ស្តេចចូលទៅរកគ្រូ​ឈ្មោះ​និគណ្ឋនាដបុត្តនោះ​ចុះ កាលបើ​ព្រះសម្មតិទេព ស្តេចចូលទៅរកគ្រូឈ្មោះ​និគណ្ឋនាដបុត្តហើយ មុខជានឹង​មាន​ព្រះរាជហឫទ័យជ្រះថ្លាមិនខាន។ កាលបើរាជ​អាមាត្យ​នោះ ក្រាបបង្គំទូលយ៉ាង​នេះហើយ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ទ្រង់ព្រះតុណ្ហីភាព។

[៩២] សម័យនោះឯង ជីវកកោមារភត្យអង្គុយស្ងៀម ជិត​ព្រះបាទ​អជាតសត្តុ​វេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ។ គ្រានោះ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុង​ដែន​មគធៈ ទ្រង់មានព្រះរាជឱង្ការនឹង​ជីវកកោមារភត្យដូច្នេះថា នែជីវកៈជាសំឡាញ់ ចុះ​ហេតុអ្វី​បានជាអ្នកស្ងៀម។ ជីវកកោមារភត្យ ក្រាបបង្គំទូលថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព ព្រះមានព្រះភាគនេះ ជាអរហន្តសម្មាសម្ពុទ្ធ ឥឡូវនេះ ព្រះអង្គគង់នៅ​ក្នុងវត្ត​អម្ពវ័ន​របស់​ខ្ញុំព្រះអង្គ មួយអន្លើនឹងភិក្ខុសង្ឃច្រើន ចំនួន​១២៥០រូប ឯកិត្តិស័ព្ទដ៏ពីរោះ​របស់​ព្រះមានព្រះភាគអង្គនោះ ឮខ្ចរខ្ចាយ​សុសសាយទៅយ៉ាងនេះថា ព្រះមានព្រះភាគ​អង្គនោះ ព្រះអង្គឆ្ងាយចាកសេចក្តីសៅហ្មងគ្រប់យ៉ាងហើយ ព្រះអង្គត្រាស់ដឹងនូវ​ញេយ្យធម៌​ទាំងពួង ចំពោះព្រះអង្គដោយប្រពៃ ព្រះអង្គបរិបូណ៌ដោយវិជ្ជា និងចរណៈ គឺ​សេចក្តីចេះដឹង និងក្រឹត្យដែលបុគ្គល​គប្បីប្រព្រឹត្ត ព្រះអង្គមានដំណើរល្អ ទៅកាន់​ព្រះនិព្វាន ព្រះអង្គជ្រាបច្បាស់នូវត្រៃលោក ព្រះអង្គប្រសើរ​ដោយសីលាទិគុណ មិនមាន​បុគ្គល​ណាមួយស្មើ ព្រះអង្គ ជាអ្នកទូន្មាននូវបុរសដែលគួរ​ទូន្មានបាន ព្រះអង្គជាគ្រូនៃ​ទេវតា និងមនុស្សទាំងឡាយ ព្រះអង្គបានត្រាស់ដឹង​នូវអរិយសច្ចធម៌ ព្រះអង្គលែង​វិល​ត្រឡប់​មកកាន់ភពថ្មីទៀត សូមព្រះសម្មតិទេព ស្តេចចូលទៅរក​ព្រះមានព្រះភាគនោះ​ចុះ កាលបើព្រះសម្មតិទេព ស្តេចចូលទៅរក​ព្រះមានព្រះភាគហើយ មុខជានឹងមានព្រះ​រាជហឫទ័យជ្រះថ្លាមិនខាន។ ព្រះរាជា ទ្រង់មានព្រះរាជបញ្ជាថា នែជីវកៈជា​សំឡាញ់ បើ​ដូច្នោះ ចូរអ្នកឲ្យរៀបចំយានដំរីទាំងឡាយចុះ។ ជីវកកោមារភត្យ ទទួល​ព្រះរាជ​បញ្ជា​ នៃ​ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ដោយពាក្យថា ព្រះករុណា​ថ្លៃវិសេស ហើយក៏ឲ្យរៀបចំដំរីញីទាំងឡាយចំនួន៥០០ផង ឲ្យរៀបចំដំរីឈ្មោល​ជាព្រះទីនាំង​​របស់​ព្រះរាជាផង រួចហើយក៏ចូលទៅក្រាបបង្គំទូល​ព្រះបាទអជាតសត្តុ​វេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុង​ដែន​មគធៈថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព យានដំរីទាំងឡាយ ខ្ញុំព្រះអង្គ​បានឲ្យរៀបចំ សម្រាប់​ព្រះអង្គជាស្រេចហើយ ឥឡូវនេះ សូមព្រះអង្គកំណត់កាលដ៏គួរ​នឹង​ព្រះរាជដំណើរចុះ។ លំដាប់នោះ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុង​ដែន​មគធៈ ឲ្យពួកស្ត្រីឡើងជិះ​ដំរី​ញី១ម្នាក់ គ្រប់ទាំង៥០០ ហើយទ្រង់ឡើងគង់លើដំរីឈ្មោល ជា​ព្រះទីនាំង មានពួករាជ​បុរស​កាន់គប់ភ្លើង ហែចេញអំពីក្រុងរាជគ្រឹះ ដោយរាជានុភាព​ដ៏​ប្រសើរ ស្តេចសំដៅ​ទៅត្រង់​ទីវត្តអម្ពវ័ន របស់​ជីវកកោមារភត្យ។ ក្នុងកាលដែលព្រះបាទ​អជាតសត្តុ​វេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុង​ដែន​មគធៈ ទ្រង់ស្តេចទៅដល់​ទីជិតនៃវត្តអម្ពវ័ន ក៏មានសេចក្តីខ្លាច មាន​សេចក្តីតក់ស្លុត មានសេចក្តីព្រឺរោមកើតឡើង។ លុះព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុង​ដែន​មគធៈ កើតមានសេចក្តីខ្លាច ​សេចក្តីតក់ស្លុត ​ព្រឺរោម​កើត​ឡើង​ហើយ ទើបទ្រង់មានព្រះបន្ទូល​នឹង​ជីវកកោមារភត្យ​ដូច្នេះ​ថា នែជីវកៈជាសំឡាញ់ អ្នកមិនបញ្ឆោតខ្ញុំទេឬ នែជីវកៈជាសំឡាញ់ អ្នកមិនល្បួងខ្ញុំទេឬ នែជីវកៈ ជាសំឡាញ់ អ្នក​មិននាំខ្ញុំ (យកមក) ឲ្យដល់ពួកសត្រូវទេឬ ព្រោះថា ភិក្ខុសង្ឃ​ជាច្រើនដល់ម្ល៉ោះ ចំនួន​១២៥០រូប ហេតុអ្វីក៏គ្មានសម្លេងកណ្តាស សម្លេងក្អក សម្លេងគឹកកងសោះ។ ជីវកកោមារភត្យ ក្រាបបង្គំទូលថា បពិត្រមហារាជ សូមព្រះអង្គកុំខ្លាចឡើយ បពិត្រ​មហារាជ សូមព្រះអង្គកុំខ្លាចឡើយ បពិត្រព្រះសម្មតិ​ទេព ខ្ញុំព្រះអង្គ​មិនបញ្ឆោត​ព្រះអង្គ​ទេ បពិត្រព្រះសម្មតិទេព ខ្ញុំព្រះអង្គមិនល្បួង​ព្រះអង្គ​ទេ បពិត្រព្រះសម្មតិទេព ខ្ញុំព្រះអង្គ មិន(នាំយកព្រះអង្គមក) ឲ្យដល់ពួកសត្រូវទេ បពិត្រ​មហារាជ សូមព្រះអង្គស្តេចចូលទៅ បពិត្រមហារាជ សូមព្រះអង្គស្តេចចូលទៅ នុ៎ះន៏​បទីប​ទាំងឡាយ ដែលគេអុជ តាំងនៅ​ក្នុងរោង​មានសណ្ឋានមូល។¹⁾) លំដាប់នោះ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំ​ក្នុង​ដែនមគធៈ ទ្រង់ស្តេចទៅដោយដំរី កំណត់ត្រឹម​ទីដែលល្មមបរដំរីទៅបាន ហើយក៏ទ្រង់​ចុះពីដំរី ទ្រង់ស្តេច​ទៅដោយព្រះបាទ ចូលសំដៅ​ទៅត្រង់ទ្វារ​រោង មានសណ្ឋានមូល លុះស្តេចចូលទៅដល់ហើយ ទ្រង់មាន​ព្រះ​បន្ទូល​ដូច្នេះទៅនឹង​ជីវកកោមារភត្យថា នែជីវកៈ ជាសំឡាញ់ ចុះព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់គង់​ក្នុងទីណា។ ជីវកកោមារភត្យ ក្រាបបង្គំទូលថា បពិត្រមហារាជ នុ៎ះន៏​ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់គង់ផ្អែក​នឹងសសរកណ្តាល ឆ្ពោះព្រះភក្ត្រទៅទិស​ខាងកើត ខាង​មុខ​ភិក្ខុសង្ឃ។ គ្រានោះ ព្រះបាទអជាតសត្តុ​វេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ទ្រង់ស្តេច​ចូលទៅរក​ព្រះមានព្រះភាគ លុះចូលទៅ​ដល់​ហើយ ក៏ទ្រង់ឋិតនៅ​ក្នុងទីសមគួរ។ លុះ​ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែន​មគធៈ ទ្រង់ឋិតនៅក្នុងទី​សមគួរហើយ ទើប​ទ្រង់​ឆ្មៀងព្រះនេត្រក្រឡេក​ទតទៅភិក្ខុសង្ឃ ដែលអង្គុយនៅស្ងៀមទាំងអស់ ក៏ទ្រង់បន្លឺ​នូវ​ឧទានវាចាដ៏ថ្លាស្អាត ដូចជាអន្លង់ទឹកថា ឥឡូវនេះ ភិក្ខុសង្ឃប្រកបដោយសេចក្តីស្ងប់​រម្ងាប់​ណា សូមឲ្យ​ឧទយភទ្ទកុមារ ជាកូនរបស់អញ ប្រកបដោយសេចក្តី​ស្ងប់រម្ងាប់នេះ។ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រមហារាជ ព្រះអង្គស្តេច​មកដោយជាប់ចំពាក់​នឹង​សេចក្តីស្រឡាញ់ផង។ ព្រះបាទ​អជាតសត្តុ ក្រាបបង្គំទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ឧទយភទ្ទកុមារ ជាទីស្រឡាញ់​របស់​ខ្ញុំព្រះអង្គ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ឥឡូវនេះ ភិក្ខុសង្ឃ ប្រកបដោយសេចក្តី​ស្ងប់​រម្ងាប់​ណា សូមឲ្យ​ឧទយភទ្ទកុមារ ជាកូនរបស់ខ្ញុំព្រះអង្គ ប្រកប​ដោយ​សេចក្តីស្ងប់រម្ងាប់នេះ​ផង។

[៩៣] លំដាប់នោះ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ថ្វាយបង្គំ​ព្រះមានព្រះភាគ ហើយប្រណម្យអញ្ជលី ចំពោះ​ភិក្ខុសង្ឃរួចហើយ ក៏គង់​ក្នុងទី​សមគួរ។ លុះ​ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ គង់​ក្នុងទីសមគួរហើយ ទ្រង់ក្រាប​បង្គំទូល​ព្រះមានព្រះភាគដូច្នេះថា សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស បើព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់​ធ្វើ​ឱកាសដើម្បីព្យាករណ៍ (ដោះ) ប្រស្នារបស់ខ្ញុំព្រះអង្គបាន ខ្ញុំព្រះអង្គនឹងគប្បី​ទូលសួរ​នូវ​ហេតុនីមួយ គ្រាន់តែជាលេស គ្រឿងអាងនឹងព្រះមានព្រះភាគ។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រ​មហារាជ បើទ្រង់ប្រាថ្នានឹងសួរ​នូវប្រស្នាណា សូមទ្រង់សួរមកចុះ។ ព្រះរាជាទ្រង់​សួរថា សូមទ្រង់​ព្រះមេត្តាប្រោស ដូចជាសិល្បៈសម្រាប់បង្កើតផល មានប្រមាណ​ច្រើនទាំងនេះ បានដល់សិល្បះរបស់បុគ្គលនោះៗ គឺសិល្បៈរបស់​ពួក​បុគ្គល​អ្នកកាន់​ការ​ខាងដំរី អ្នកកាន់ការខាងសេះ អ្នកកាន់ការខាងរថ ពួកខ្មាន់ធ្នូ ពួក​អ្នក​កាន់ទង់ជ័យ (មុខ) ពួក​អ្នកចាត់ទ័ព ពួកអ្នកបញ្ជូនស្បៀង ពួកព្រះរាជបុត្តអ្នកពុះពារ (ចូល​សង្គ្រាម) ពួកអ្នក​ស្ទុះ​ចូលទៅក្នុងសង្គ្រាម (អ្នកយកអាសា) ពួកយោធាអ្នកអង់អាច ពួកសេនាអ្នកក្លៀវក្លា ពួក​យោធា​អ្នកពាក់អាវក្រោះ ពួកកូននៃជនជាទាសៈ (ជាទី​ស្រឡាញ់​របស់ចៅហ្វាយ​នាយ) ពួកអ្នកធ្វើនំ ពួកជាងអ្នកកោរកាត់ ពួកអ្នកផ្ងូតទឹក ពួក​អ្នក​ធ្វើអាហារ ពួកជាង​ក្រងផ្កា ពួកជាងជ្រលក់ ពួកជាងតម្បាញ ពួកជាង​ត្បាញផែង ពួក​ជាង​ស្មូនឆ្នាំង ពួកអ្នកចេះលេខនព្វន្ត ពួកអ្នកចេះរាប់ដោយម្រាមដៃទទេ ពុំនោះសោត សិល្បៈសម្រាប់​បង្កើត​ផល មានប្រមាណច្រើនណាមួយដទៃទៀត ដែលមានបែប​យ៉ាង​នេះក្តី បុគ្គល​ទាំងនោះ រមែង​ចិញ្ចឹមជីវិតអាស្រ័យ​នូវផលរបស់សិល្បៈ ដែលឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ក្នុងបច្ចុប្បន្ន បុគ្គលទាំង​នោះ រមែងធ្វើខ្លួនឲ្យដល់​នូវសេចក្តីសុខ ឲ្យពេញលេញ (ដោយ​កម្លាំងកាយ កម្លាំង​ប្រាជ្ញា) រមែងធ្វើមាតាបិតា ឲ្យដល់នូវ​សេចក្តី​សុខ ឲ្យពេញលេញ រមែង​ធ្វើបុត្រភរិយា ឲ្យដល់នូវ​សេចក្តី​សុខ ឲ្យពេញលេញ រមែងធ្វើមិត្តអាមាត្យ ឲ្យដល់​នូវ​​សេចក្តី​សុខ ឲ្យពេញលេញ រមែងធ្វើ​ទក្ខិណាទាន ដែល​មានផលខ្ពស់ ជាទាន​គួរដល់​នូវកិរិយាកើតក្នុង​ស្ថានសួគ៌ ជាទានមានផលនាំមក​នូវ​សេចក្តីសុខ ជាទានញុំាង​ធម៌²⁾ ទាំង១០ ដ៏ប្រសើរ ឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយល្អ ឲ្យតម្កល់​ចំពោះ​សមណៈ និងព្រាហ្មណ៍​ទាំង​ឡាយ ដោយសិល្បៈនោះ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ព្រះអង្គ​អាច​នឹងបញ្ញត្តនូវផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង​ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដូចយ៉ាង​ផលសិល្បៈ​នោះ​បាន​ដែរឬទេ។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រមហារាជ ក្រែងមហារាជ បានសួរប្រស្នានេះ នឹង​សមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងឡាយដទៃជ្រាបច្បាស់​ហើយឬ។ ព្រះរាជាក្រាបបង្គំទូលថា សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស ខ្ញុំព្រះអង្គ​បានសួរ​ប្រស្នា​នេះ នឹងសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងឡាយ​ដទៃ​ដឹងច្បាស់ហើយ។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រ​មហារាជ ចុះសមណៈ និងព្រាហ្មណ៍​ទាំងឡាយ​នោះ ដោះស្រាយ​ដោយប្រការ​ដូចម្តេចខ្លះ បើមហារាជ មិនទើសទាល់ទេ សូម​មហារាជ​ឆ្លើយមក។ ព្រះរាជាក្រាបបង្គំ​ទូលថា សូមទ្រង់ព្រះមេត្តាប្រោស ព្រះមាន​ព្រះភាគ ឬបុគ្គលដែលមានសភាពដូចជា​ព្រះមានព្រះភាគ គង់នៅក្នុងទីណា ទីនោះ​ ខ្ញុំព្រះអង្គ​មិនមាន​សេចក្តី​ទើសទាល់ទេ។ ព្រះអង្គត្រាស់ថា បពិត្រមហារាជ បើដូច្នោះ សូមមហារាជ ទ្រង់មានព្រះរាជ​ឱង្ការ​មកចុះ។

[៩៤] ព្រះរាជាក្រាបបង្គំទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ក្នុងក្រុងរាជគ្រឹះនេះ សម័យ​មួយ ខ្ញុំព្រះអង្គបានចូលទៅរក​គ្រូឈ្មោះបូរណកស្សប លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏​ពោលពាក្យរាក់ទាក់ សំណេះសំណាលជាមួយនឹងគ្រូឈ្មោះ​បូរណកស្សប លុះបញ្ចប់​ពាក្យ​ដែលគួររីករាយ និងពាក្យដែលគួរ​រលឹក ល្មម​ឲ្យកើតសេចក្តីស្និទ្ធស្នាលហើយ ក៏​បានអង្គុយក្នុងទីសមគួរ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន លុះខ្ញុំព្រះអង្គអង្គុយក្នុងទីសមគួរ​ហើយ ក៏ផ្តើមពាក្យសួរ​ដូច្នេះ ទៅនឹងគ្រូឈ្មោះ​បូរណកស្សបថា បពិត្រលោក​កស្សបដ៏ចំរើន ដូចជា​សិល្បៈសម្រាប់បង្កើត​ផល មានប្រមាណច្រើនទាំងនេះ គឺសិល្បៈរបស់​ពួក​បុគ្គល​អ្នកជិះដំរី³⁾ អ្នកជិះសេះ⁴⁾ អ្នកកាន់ការខាងរថ ពួកខ្មាន់ធ្នូ ពួកអ្នកកាន់ទង់ជ័យ (មុខ) ពួកអ្នកចាត់​ទ័ព ពួកអ្នកបញ្ជូនស្បៀង ពួក​ព្រះរាជបុត្តអ្នកពុះពារ (លុកចូល​ក្នុងសង្គ្រាម) ពួកអ្នកស្ទុះ ចូល​សម្រុកក្នុងសង្គ្រាម ពួកយោធាអ្នកអង់អាច ពួកសេនាអ្នកក្លៀវក្លា ពួកយោធាអ្នក​ពាក់​គ្រឿងក្រោះ ពួកកូននៃជន​ជាទាសៈ (ជាទីស្រឡាញ់របស់ចៅហ្វាយនាយ) ពួកអ្នកធ្វើនំ ពួក​ជាងអ្នកកោរកាត់ ពួកអ្នកផ្ងូតទឹក ពួក​អ្នក​ធ្វើអាហារ ពួកជាង​ក្រងផ្កា ពួកជាងជ្រលក់ ពួក​ជាង​តម្បាញ ពួកជាង​ត្បាញផែង ពួក​​ស្មូនឆ្នាំង ពួកអ្នកចេះលេខនព្វន្ត ពួកអ្នក​ចេះ​គិត ដោយម្រាមដៃទទេ ពុំនោះសោត សិល្បៈសម្រាប់បង្កើតផល មានប្រមាណ​ច្រើន​ឯណា​នីមួយដទៃទៀត ដែលមានបែប​យ៉ាង​នេះ បុគ្គល​ទាំងនោះ រមែង​ចិញ្ចឹមជីវិត​អាស្រ័យ​​នូវផលរបស់សិល្បៈ ដែលឃើញ​ច្បាស់ ​ដោយខ្លួនឯងក្នុងបច្ចុប្បន្ន បុគ្គលទាំង​នោះ រមែងធ្វើខ្លួនឲ្យដល់​នូវ​សេចក្តី​សុខ ឲ្យពេញលេញ រមែងធ្វើមាតាបិតា ឲ្យដល់នូវ​សេចក្តី​សុខ ឲ្យពេញលេញ រមែងធ្វើបុត្រភរិយា ឲ្យដល់នូវ​សេចក្តី​សុខ ឲ្យពេញលេញ រមែងធ្វើមិត្តអាមាត្យ ឲ្យដល់នូវ​សេចក្តី​សុខ ឲ្យពេញលេញ រមែងញុំាង​ទក្ខិណាទាន ដែល​មានផលខ្ពស់ ជាទាន​គួរដល់​កិរិយាកើតក្នុង​ស្ថានសួគ៌ ជាទានមានផលនាំមក​នូវ​សេចក្តីសុខ ជាទាន​ញុំាង​​ធម៌ទាំង១០ដ៏ប្រសើរ ឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយល្អ ឲ្យតម្កល់​នៅក្នុង​សមណៈ និង​ព្រាហ្មណ៍​ទាំងឡាយ ដោយសិល្បៈនោះ បពិត្រលោកកស្សបដ៏ចំរើន លោក​អាច​នឹង​បញ្ញត្ត​នូវ​ផល​នៃសមណប្បដិបត្តិ⁵⁾ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង​ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដូចយ៉ាង​ផល​សិល្បៈ​នោះ​បាន​ដែរឬ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន កាលដែលខ្ញុំព្រះអង្គសួរយ៉ាងនេះហើយ គ្រូឈ្មោះ​បូរណកស្សប ឆ្លើយដូច្នេះនឹងខ្ញុំព្រះអង្គថា បពិត្រមហារាជ បុគ្គលធ្វើបាបដោយ​ខ្លួន​ឯង ឬប្រើ​អ្នកដទៃឲ្យធ្វើ កាត់ (នូវអវយវៈ​ មានដៃជាដើម) របស់អ្នកដទៃដោយខ្លួនឯង ឬប្រើ​អ្នក​ដទៃ​ឲ្យកាត់ បៀតបៀន​គេដោយខ្លួនឯង ឬប្រើអ្នកដទៃ​ឲ្យបៀតបៀន ធ្វើអ្នកដទៃ​ឲ្យ​សោកសៅ​ដោយខ្លួនឯង ឬប្រើអ្នកដទៃឲ្យ​ធ្វើឲ្យគេសោកសៅ ធ្វើអ្នកដទៃឲ្យលំបាក​ដោយខ្លួនឯង ឬប្រើអ្នកដទៃឲ្យធ្វើ​ឲ្យគេលំបាក អន្ទះអន្ទែង​ដោយខ្លួនឯង ឬធ្វើគេ​ឲ្យ​អន្ទះអន្ទែង សម្លាប់សត្វដោយខ្លួនឯង ឬប្រើអ្នកដទៃឲ្យសម្លាប់ កាន់យកនូវទ្រព្យ ដែល​គេ​មិនបានឲ្យ កាត់នូវទីត (នៃផ្ទះ) ប្លន់នូវពួក​អ្នកស្រុក ប្លន់យកទ្រព្យតែផ្ទះ១ ឈរចាំក្បែរ​ផ្លូវ (ដើម្បី​ដណ្តើមយកទ្រព្យ) លួចប្រពន្ធនៃបុគ្គលដទៃ ពោលពាក្យកុហក ឈ្មោះថា មិនបាន​ធ្វើ​បាបទេ មួយទៀត បើបុគ្គលណា ធ្វើនូវសត្វទាំងឡាយលើផែនដីនេះ ឲ្យមានគំនរសាច់​តែមួយ ឲ្យមានពំនូកនៃសាច់តែមួយ ដោយគ្រឿង​ចក្រ មានខ្នងកង់ដ៏មុត ដូចជាកាំបិត​កោរ បាបដែលមានអំពើនោះជាហេតុ មិនមាន (ដល់បុគ្គល​អ្នកធ្វើនោះ)ទេ អំពើបាប ក៏​មិនឲ្យផល (ដល់បុគ្គល​នោះឡើយ) ទោះបីបុគ្គលឆ្លងទៅកាន់ត្រើយខាងស្តាំ​នៃទន្លេគង្គា​ ហើយគប្បីសម្លាប់សត្វដោយខ្លួនឯង ឬប្រើអ្នកដទៃឲ្យសម្លាប់ កាត់ (នូវអវយវៈ​ មានដៃ​ជា​ដើម) ដោយខ្លួនឯង ឬប្រើ​អ្នក​ដទៃ​ឲ្យកាត់ បៀតបៀន​គេដោយខ្លួនឯង ឬប្រើអ្នកដទៃ​ឲ្យបៀត​បៀន បាបដែលមានអំពើនោះជាហេតុ មិនមាន (ដល់បុគ្គល​អ្នកធ្វើនោះ)ទេ អំពើ​បាប ក៏​មិនឲ្យផល (ដល់បុគ្គល​នោះឡើយ) ទោះបីបុគ្គលឆ្លងទៅកាន់ត្រើយខាងឆ្វេង​នៃ​ទន្លេ​គង្គា​ ហើយឲ្យទាន​ដោយខ្លួនឯង ឬប្រើអ្នកដទៃ​ឲ្យឲ្យ បូជាដោយខ្លួនឯង ឬប្រើអ្នក​ដទៃ​ឲ្យបូជា បុណ្យដែល​មានអំពើនោះជាហេតុ មិនមាន (ដល់បុគ្គល​អ្នកធ្វើនោះ)ទេ អំពើ​បុណ្យ​មិនឲ្យផល (ដល់បុគ្គលនោះឡើយ) បុគ្គលធ្វើកុសលដោយឲ្យទាន ដោយទូន្មាន​នូវ​ឥន្ទ្រិយ ដោយសង្រួម​កាយវាចា ដោយពោលពាក្យសច្ចៈ បុណ្យដែលមានអំពើ​នោះជាហេតុ មិនមាន (ដល់បុគ្គលអ្នកធ្វើនោះ)ទេ អំពើបុណ្យ មិនឲ្យផល (ដល់​បុគ្គល​នោះ​ឡើយ) បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូឈ្មោះបូរណកស្សប កាលដែលខ្ញុំព្រះអង្គ សួររក​ផល​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯង ដោយប្រការដូច្នេះហើយ ក៏បែរ​ជាដោះស្រាយ ដោយអកិរិយវាទ (ពោលឃាត់អំពើបុណ្យបាប) បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ប្រៀបដូចបុគ្គលដែលគេសួរពីដើមស្វាយ បែរជាប្រាប់នូវដើមខ្នុរសម្លវិញ ឬគេសួរពី​ដើម​ខ្នុរសម្ល បែរជាប្រាប់នូវ​ដើមស្វាយវិញ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូឈ្មោះបូរណកស្សប កាលដែលខ្ញុំព្រះអង្គ សួររក​ផល​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯងហើយ បែរ​ជាដោះស្រាយ ដោយអកិរិយវាទទៅវិញ ក៏ដូច្នោះដែរ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គ​មានសេចក្តីរិះគិតដូច្នេះថា បុគ្គលប្រហែលដូចជាអញ មិនសមបើទៅរាប់អាន​សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍ អ្នកនៅអាស្រ័យក្នុងដែន ដែលជាបុគ្គលគួរបៀតបៀនសោះ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គមិនបានត្រេកអរ មិនបានឃាត់ហាម នូវភាសិត​របស់​គ្រូ​ឈ្មោះបូរណកស្សបឡើយ លុះខ្ញុំព្រះអង្គ​មិនបានត្រេកអរ មិនបានឃាត់ហាម មានសេចក្តី​តូចចិត្ត តែមិនបានបញ្ចេញ​វាចា សំដែង​នូវសេចក្តី​តូចចិត្ត មិនបាន​កាន់តាម មិនបានយកចិត្តទុកដាក់នឹងវាចានោះទេ ហើយក៏ក្រោក​ចាកអាសនៈ ចៀសចេញទៅ។

[៩៥] បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ក្នុងក្រុងរាជគ្រឹះនេះ សម័យ​មួយ ខ្ញុំព្រះអង្គ​​ចូល​ទៅ​រក​គ្រូឈ្មោះមក្ខលិគោសាល លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏​ពោលពាក្យរាក់ទាក់ សំណេះ​សំណាល​ជាមួយនឹងគ្រូឈ្មោះមក្ខលិគោសាល លុះបញ្ចប់​ពាក្យ​ដែលគួររីករាយ និងពាក្យ​ដែលគួរ​រលឹក ល្មម​ឲ្យកើតសេចក្តីស្និទ្ធស្នាលហើយ ក៏​បានអង្គុយក្នុងទីសមគួរ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន លុះខ្ញុំព្រះអង្គអង្គុយក្នុងទីសមគួរ​ហើយ ក៏ផ្តើមពាក្យសួរ​ដូច្នេះ ទៅនឹងគ្រូឈ្មោះ​មក្ខលិគោសាលថា បពិត្រលោកគោសាលដ៏ចំរើន ដូចជា​សិល្បៈ​សម្រាប់​បង្កើត​​ផល មានប្រមាណច្រើនទាំងនេះ។បេ។ បពិត្រលោកគោសាលដ៏ចំរើន លោក​អាច​នឹង​បញ្ញត្ត​នូវ​ផល​នៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង​ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដូច​យ៉ាង​​ផល​សិល្បៈ​នោះ​បាន​ដែរឬ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន កាលដែលខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​សួរ​យ៉ាង​នេះ​ហើយ គ្រូឈ្មោះមក្ខលិគោសាល បានពោលពាក្យដូច្នេះមកនឹងខ្ញុំព្រះអង្គថា បពិត្រមហារាជ ហេតុបច្ច័យ​នាំឲ្យសៅហ្មង ដល់សត្វទាំងឡាយ​មិនមានទេ សត្វទាំងឡាយ រមែងសៅហ្មងដោយឥតហេតុ ឥតបច្ច័យ ហេតុបច្ច័យ​នាំឲ្យ​បរិសុទ្ធដល់សត្វទាំងឡាយ មិនមានឡើយ សត្វទាំងឡាយ រមែង​បរិសុទ្ធ​ដោយ​ឥត​ហេតុ ឥត​បច្ច័យ អំពើ​របស់ខ្លួន⁶⁾ ក៏​មិនមាន អំពើរបស់​អ្នកដទៃ⁷⁾ ក៏មិនមាន អំពើរបស់បុរស⁸⁾ ក៏មិនមាន កម្លាំង​ក៏មិនមាន ព្យាយាម​ក៏មិនមាន កម្លាំងរបស់បុរស​ក៏មិនមាន សេចក្តីសង្វាត​របស់​បុរស⁹⁾ ក៏មិនមាន សត្វទាំងអស់ (មានសត្វឱដ្ឋ គោ លា ជាដើម) បាណៈ​ទាំងអស់¹⁰⁾ ភូតទាំងអស់ (មានសត្វកើតក្នុងស្រោម​ស៊ុត​ជាដើម) ជីវៈ គឺធញ្ញជាតិទាំងអស់ ឥតមានអំណាច ឥតមានកម្លាំង ឥតមាន​ព្យាយាម (ក្នុងការធ្វើឲ្យសៅហ្មង​ ឬបរិសុទ្ធ) មានសេចក្តីប្រែប្រួលដោយ​និយតិ និងសង្គតិ និង​សភាវៈ¹¹⁾ តាំងនៅ​ក្នុងអភិជាតិទាំង៦ ហើយរមែងទទួលសុខ និងទុក្ខ បពិត្រមហារាជ ឯកំណើត​ដែល​ជាប្រធាន¹²⁾ មានចំនួន​១លាន ៤សែន ៦ពាន់ ៦រយ ទាំងនេះក្តី កម្មទាំង៥០០ក្តី កម្មទាំង​៥ក្តី កម្មទាំង៣ក្តី កម្ម គឺកាយកម្ម និងវចីកម្មក្តី កម្មពាក់កណ្តាល គឺមនោកម្មក្តី បដិបទាទាំង៦២ក្តី អន្តរកប្ប¹³⁾ អភិជាតិ¹⁴⁾ ទាំង៦ បុរិសភូមិ¹⁵⁾ ​ទាំង៨ ពួកអាជីវកៈទាំង​១៤៩ ពួកបរិព្វាជកទាំង​១៤៩ លំនៅនៃនាគទាំង​១៤៩ ឥន្ទ្រិយទាំង​១២០ នរកទាំង​១៣០ ធាតុ​ដែលប្រកបដោយធូលី (មានខ្នងដៃ ខ្នងជើងជាដើម) ទាំង​៣៦ពួក គភ៌នៃសត្វដែល​មាន​សញ្ញា¹⁶⁾ ទាំង​៧ពួក គភ៌ (នៃធញ្ញជាតិ) ដែលគ្មាន​សញ្ញ¹⁷⁾ ទាំង៧ ពួកគភ៌​នៃជាតិ​ដែលដុះអំពីថ្នាំង (មានអំពៅជាដើម) ទាំង៧ ពួកទេវតាទាំង៧ ពួកមនុស្សទាំង​៧ ពួកបិសាចទាំង៧ ស្រះទាំង៧ រអាងភ្នំទាំង៧ រអាងភ្នំ​ទាំង​៧០០ ជ្រោះធំទាំង៧ ជ្រោះ​តូច​ទាំង​៧០០ សុបិនធំទាំង៧ សុបិន​តូចទាំង៧០០ ជនពាលក្តី ជនជាបណ្ឌិតក្តី អន្ទោលទៅ ត្រាច់រង្គាត់ទៅ (ក្នុងវដ្តសំសារ) អស់កាលចំនួន៨លានចុល្លមហាកប្បហើយ នឹងធ្វើ​នូវ​ទី​បំផុតនៃទុក្ខបាន បុគ្គល​កំណត់ទុកថា អាត្មាអញនឹងញុំាង​កម្មដែល​មិនទាន់ចាស់ ឲ្យ​ចាស់ផង អាត្មាអញ បានពាល់ត្រូវរឿយៗ នូវកម្មដែលចាស់ស្រាប់ហើយ ៗធ្វើឲ្យអស់​ទៅផង ដោយសីលនេះក្តី ដោយវត្តនេះក្តី ដោយតបៈនេះក្តី ដោយព្រហ្មចរិយៈនេះក្តី ក្នុង​កប្បទាំងឡាយនោះ មិនមានឡើយ សេចក្តីសុខទុក្ខ ដែល​ធ្វើឲ្យមានទីបំផុត ដូចគេ​វាល់​របស់ (ឲ្យអស់ទៅ) ដោយទោណៈ មិនមានក្នុងសំសារវដ្ត ដោយប្រការយ៉ាងនេះឡើយ សេចក្តីសាបសូន្យ (នៃ​សំសាររបស់​ជនជាបណ្ឌិត) និងសេចក្តីចំរើន (នៃសំសាររបស់ជន​ពាល) មិនមានឡើយ សេចក្តីលូតលាស់ឡើង និងសេចក្តីរេចរិល មិនមានឡើយ ប្រៀប​ដូចរមូរនៃអម្បោះ ដែលគេបោះ​ចោលទៅ រសាយអស់ (ត្រឹមតែកំណត់​អម្បោះប៉ុណ្ណោះ) យ៉ាងណាមិញ ជនពាលក្តី ជនជាបណ្ឌិតក្តី ដែលអន្ទោលទៅ ត្រាច់រង្គាត់ទៅ (ក្នុងសំសារ) (អស់កំណត់នេះហើយ) នឹងធ្វើនូវ​ទីបំផុតនៃទុក្ខបានដូច្នោះឯង បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូឈ្មោះ​មក្ខលិគោសាល កាលខ្ញុំព្រះអង្គ សួររក​ផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯង ដោយប្រការដូច្នេះហើយ ក៏បែរ​ជា​ដោះ​ស្រាយ នូវសេចក្តី​បរិសុទ្ធនៃសំសារទៅវិញ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ប្រៀបដូចបុគ្គល​ដែល​គេសួរពីដើមស្វាយ ក៏បែរជាប្រាប់នូវដើមខ្នុរសម្លវិញ ឬគេសួរពី​ដើម​ខ្នុរសម្ល បែរ​ជា​ប្រាប់​នូវ​ដើមស្វាយវិញ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូឈ្មោះមក្ខលិគោសាល កាលដែល​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ សួររក​ផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯងហើយ បែរ​ជាដោះ​ស្រាយ នូវសេចក្តីបរិសុទ្ធ នៃសំសារទៅវិញ ដូច្នោះឯង បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គ​មានសេចក្តីរិះគិតដូច្នេះថា បុគ្គលប្រហែលអញ មិនសមបើទៅរាប់អាន​សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍ អ្នកនៅអាស្រ័យក្នុងដែន ដែលជាបុគ្គលគួរបៀតបៀនសោះ បពិត្រ​ព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គមិនបានត្រេកអរ មិនបានឃាត់ហាម នូវភាសិត​របស់​គ្រូ​ឈ្មោះមក្ខលិគោសាលឡើយ លុះខ្ញុំព្រះអង្គ​មិនបានត្រេកអរ មិនបានឃាត់ហាម ក៏មាន​សេចក្តី​​តូចចិត្ត តែមិនបានបញ្ចេញ​វាចា សំដែង​នូវសេចក្តី​តូចចិត្ត មិនបាន​កាន់តាម មិន​បាន​យកចិត្តទុកដាក់នឹងវាចានោះទេ ហើយក៏ក្រោក​ចាកអាសនៈ ចៀសចេញទៅ។

[៩៦] បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ក្នុងក្រុងរាជគ្រឹះនេះ សម័យ​មួយ ខ្ញុំព្រះអង្គ​​ចូល​ទៅ​រក​គ្រូឈ្មោះអជិតកេសកម្ពល លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏​ពោលពាក្យរាក់ទាក់ សំណេះ​សំណាល​ជាមួយនឹងគ្រូឈ្មោះអជិតកេសកម្ពល លុះបញ្ចប់​ពាក្យ​ដែលគួររីករាយ និងពាក្យ​ដែលគួរ​រលឹក ល្មម​ឲ្យកើតសេចក្តីស្និទ្ធស្នាលហើយ ក៏​បានអង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន លុះខ្ញុំព្រះអង្គអង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ​ហើយ ក៏ផ្តើមពាក្យសួរ​ដូច្នេះ ទៅ​នឹងគ្រូឈ្មោះ​អជិតកេសកម្ពលថា បពិត្រលោកអជិតដ៏ចំរើន ដូចជា​សិល្បៈ​សម្រាប់​បង្កើត​​​ផល មានប្រមាណច្រើនទាំងនេះ។បេ។ បពិត្រលោកអជិតដ៏ចំរើន លោក​ម្ចាស់អាច​នឹង​បញ្ញត្ត​នូវ​ផល​នៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង​ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដូច​យ៉ាង​​ផល​សិល្បៈ​នោះ​បាន​ដែរឬ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន កាលដែលខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​សួរ​យ៉ាង​នេះ​ហើយ គ្រូឈ្មោះអជិតកេសកម្ពល ក៏បានពោលពាក្យដូច្នេះ នឹងខ្ញុំព្រះអង្គថា បពិត្រ​មហារាជ ទានដែលបុគ្គលឲ្យហើយ មិនមានផល ការបូជាធំ មិនមានផល ការបូជា​តូច¹⁸⁾ មិនមានផល ផល និងវិបាក¹⁹⁾ នៃកម្មដែលបុគ្គល​ធ្វើល្អ និងអាក្រក់ មិនមានឡើយ លោកនេះ²⁰⁾ មិនមាន លោកខាងមុខ²¹⁾ មិនមាន ប្រតិបត្តិខុស ឬត្រូវក្នុងមាតា មិនមានផល (បុណ្យ​បាប) ការប្រតិបត្តិខុស ឬត្រូវ​ក្នុងបិតា មិនមានផល (បុណ្យបាប) សត្វជាឱបបាតិកៈកំណើត មិនមាន សមណៈ និងព្រាហ្មណ៍​ទាំងឡាយ ដែលមានសេចក្តីព្រមព្រៀងគ្នា ប្រតិបត្តិដោយប្រពៃ ធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ ព្រោះ​ត្រាស់​ដឹងដោយខ្លួនឯង ហើយសំដែងនូវ​លោកនេះ និងលោកខាងមុខ ក៏មិនមាន​ក្នុង​លោកឡើយ បុរសនេះ ប្រកបដោយ​មហាភូតរូប៤ លុះទទួលមរណកាល ក្នុងវេលាណា បឋវីធាតុខាងក្នុង ក៏ទៅជាបឋវីធាតុខាងក្រៅ អាបោធាតុខាងក្នុង ក៏ទៅជាអាបោធាតុ​ខាងក្រៅ តេជោធាតុខាងក្នុង ក៏ទៅជាតេជោធាតុខាងក្រៅ វាយោធាតុ​ខាងក្នុង ក៏ទៅជា​វាយោធាតុ​ខាងក្រៅ ឥន្ទ្រិយ (ទាំង៦) ក៏រសាត់អណ្តែត​ទៅកាន់អាកាស ពួកបុរស (ទាំង​៤នាក់) មានគ្រែជាគំរប់៥ សែងយកបុរសដែលស្លាប់ទៅនោះ ស្នាមជើង គឺគុណ និងទោស ក៏ប្រាកដនៅកំណត់​ត្រឹមឈាបនដ្ឋានប៉ុណ្ណោះ សល់នៅតែឆ្អឹង មានសម្បុរ (ប្រផេះ) ដូចស្លាបនៃសត្វព្រាប ឯគ្រឿង​សក្ការបូជា មានផេះជាទីបំផុត ទាននេះ ពួក​មនុស្សពាលកំឡៅ បានបញ្ញត្តទុកមកហើយ ជនទាំងឡាយណាពោល​ពាក្យថា អំពើ មានទានជាដើម មានផល ពាក្យរបស់​ជនទាំងនោះ ជាពាក្យកុហកទទេ ជនពាលក្តី ជន​ជាបណ្ឌិតក្តី លុះបែកធ្លាយ​រាងកាយទៅ រមែង​ដាច់សូន្យ បាត់ទៅ មិនកើតទៀត ខាងមុខ​អំពីសេចក្តីស្លាប់ឡើយ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូឈ្មោះ​អជិតកេសកម្ពល កាលបើ​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ សួររក​ផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯង ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ​ហើយ ក៏បែរ​ជា​ដោះ​ស្រាយ ដោយឧច្ឆេទវាទ (ពោលថាសត្វស្លាប់ទៅសូន្យ ឥត​មានកើតទៀត) ទៅវិញ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ប្រៀបដូចបុគ្គល​ដែល​គេសួរពីដើមស្វាយ ក៏បែរជាប្រាប់នូវដើមខ្នុរសម្លវិញ ឬគេសួរពី​ដើម​ខ្នុរសម្ល ក៏បែរ​ជា​ប្រាប់​នូវ​ដើមស្វាយវិញ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូឈ្មោះអជិតកេសកម្ពល កាលដែល​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ សួររក​ផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯង ដោយប្រការដូច្នេះហើយ ក៏បែរ​ជាដោះ​ស្រាយ ដោយឧច្ឆេទវាទទៅវិញ ដូច្នោះឯង បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គ​មានសេចក្តីរិះគិតយ៉ាងនេះថា បុគ្គលប្រហែលអញ មិនសមបើទៅរាប់អាន​សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍ អ្នកនៅអាស្រ័យក្នុងដែន ដែលជាបុគ្គលគួរបៀតបៀនសោះ បពិត្រ​ព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គមិនបានត្រេកអរ មិនបានឃាត់ហាម នូវភាសិត​របស់​គ្រូ​ឈ្មោះអជិតកេសកម្ពលឡើយ លុះខ្ញុំព្រះអង្គ​មិនបានត្រេកអរ មិនបានឃាត់ហាម ក៏មាន​សេចក្តី​​តូចចិត្ត តែមិនបានបញ្ចេញ​វាចា សំដែង​នូវសេចក្តី​តូចចិត្ត មិនបាន​កាន់តាម មិន​បាន​យកចិត្តទុកដាក់នឹងវាចានោះទេ ក៏ក្រោក​ចាកអាសនៈ ចៀសចេញទៅ។

[៩៧] បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ក្នុងក្រុងរាជគ្រឹះនេះ សម័យ​មួយ ខ្ញុំព្រះអង្គ​​ចូល​ទៅ​រក​គ្រូឈ្មោះបកុធកច្ចាយនៈ លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏​ពោលពាក្យរាក់ទាក់ សំណេះ​សំណាល​​ជាមួយនឹងគ្រូឈ្មោះបកុធកច្ចាយនៈ លុះបញ្ចប់​នូវពាក្យ​ដែលគួររីករាយ និង​ពាក្យ​​ដែលគួរ​រលឹក ល្មម​ឲ្យកើតសេចក្តីស្និទ្ធស្នាលហើយ ក៏​អង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ បពិត្រ​ព្រះអង្គដ៏ចំរើន លុះខ្ញុំព្រះអង្គអង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ​ហើយ ក៏ផ្តើមពាក្យសួរ​ដូច្នេះ ទៅ​នឹង​គ្រូឈ្មោះ​បកុធកច្ចាយនៈថា បពិត្រលោកម្ចាស់កច្ចាយនៈដ៏ចំរើន ដូចជា​សិល្បៈ​សម្រាប់​បង្កើត​​​ផល មានប្រមាណច្រើនទាំងនេះ។បេ។ បពិត្រលោកកច្ចាយនៈដ៏ចំរើន លោក​អាច​នឹង​បញ្ញត្ត​នូវ​ផល ​នៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង​ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដូច​យ៉ាង​​ផល​សិល្បៈ​នោះ​បាន​ដែរឬ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន កាលដែលខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​សួរ​យ៉ាង​នេះ​ហើយ គ្រូឈ្មោះបកុធកច្ចាយនៈ បានឆ្លើយពាក្យដូច្នេះ មកនឹងខ្ញុំព្រះអង្គថា បពិត្រ​មហារាជ កាយគឺពួកទាំង៧នេះ គ្មាននរណាធ្វើកើត គ្មានវិធីធ្វើកើត គ្មាននរណានិមិ្មត​ដោយឫទ្ធិបាន គ្មាននរណាសាងកើត ជាសភាវៈអា (គ្មានពូជតទៅទៀត) តាំងនៅ​ដូចជា​កំពូលភ្នំ ឋិតនៅមាំដូច​ជាសសរគោល កាយទាំងនោះ មិនញាប់ញ័រ មិនប្រែប្រួល មិនបៀត​បៀន​នូវគ្នានឹងគ្នា មិនអាចធ្វើគ្នានឹងគ្នាឲ្យ​បានសុខ ឬឲ្យបានទុក្ខ ឬទាំងសុខ ទាំង​ទុក្ខទេ ឯកាយ គឺពួកទាំង៧ ដូចម្តេចខ្លះ គឺពួកធាតុដី១ ពួកធាតុទឹក១ ពួកធាតុភ្លើង១ ពួក​ធាតុខ្យល់១ សេចក្តីសុខ១ សេចក្តីទុក្ខ១ ជីវិត១ ជាគំរប់៧ កាយគឺពួកទាំង៧នេះ គ្មាននរណាធ្វើកើត គ្មានវិធីធ្វើកើត គ្មាននរណានិមិ្មត​ដោយឫទ្ធិបាន គ្មាន​នរណា​សាង​កើត ជាសភាវៈអា តាំងនៅ​ដូចជា​កំពូលភ្នំ ឋិតនៅមាំដូច​ជាសសរគោល កាយទាំងនោះ មិនញាប់ញ័រ មិនប្រែប្រួល មិនបៀត​បៀន​នូវគ្នានឹងគ្នា មិនអាចធ្វើគ្នានឹងគ្នាឲ្យ​បានសុខ ឬឲ្យបានទុក្ខ ឬទាំងសុខ ទាំង​ទុក្ខទេ បុគ្គលសម្លាប់​ដោយខ្លួនឯងក្តី​ ប្រើគេ​ឲ្យសម្លាប់ក្តី ស្តាប់​ខ្លួនឯងក្តី ញុំាង​គេឲ្យស្តាប់ក្តី ដឹងច្បាស់ខ្លួនឯងក្តី ញុំាងអ្នកដទៃ​ឲ្យដឹងច្បាស់ក្តី មិនមាន​ក្នុងកាយទាំងនោះឡើយ ទុកជាបុគ្គលនោះ កាត់សីសៈដោយសស្ត្រាដ៏មុត ក៏​ឈ្មោះថា គ្មានអ្នកណាផ្តាច់ផ្តិលអ្នកណាចាកជីវិតបាន ឯសស្ត្រា គ្រាន់តែចូលទៅ​តាម​ចន្លោះ​នៃកាយទាំង៧ប៉ុណ្ណោះឯង បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូឈ្មោះ​បកុធកច្ចាយនៈ កាល​បើ​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ សួររក​ផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯង ដោយ​ប្រការ​​ដូច្នេះ​ហើយ ក៏បែរ​ជា​ដោះ​ស្រាយ ដោយរឿងដទៃផ្សេងទៅវិញ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ដ៏​ចំរើន ប្រៀបដូចបុគ្គល​ដែល​គេសួរពីដើមស្វាយ បែរជាប្រាប់នូវដើមខ្នុរសម្លវិញ ឬគេ​សួរ​ពី​​ដើម​ខ្នុរសម្ល បែរ​ជា​ប្រាប់​នូវ​ដើមស្វាយវិញ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូឈ្មោះ​បកុធកច្ចាយនៈ កាលដែល​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ សួររក​ផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯងហើយ ក៏បែរ​ជាដោះ​ស្រាយ ដោយរឿងដទៃ​ផ្សេងទៅវិញ ដូច្នោះឯង បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គ​មានសេចក្តីរិះគិតយ៉ាងនេះថា បុគ្គលប្រហែលអញ មិនសមបើទៅរាប់អាន​សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍ អ្នកនៅអាស្រ័យក្នុងដែន ដែលជា​បុគ្គល​គួរ​បៀត​បៀនសោះ បពិត្រ​ព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គមិនបានត្រេកអរ មិនបានឃាត់ហាម នូវភាសិត​របស់​គ្រូ​ឈ្មោះបកុធកច្ចាយនៈឡើយ លុះខ្ញុំព្រះអង្គ​មិនបានត្រេកអរ មិនបាន​ឃាត់​ហាម ក៏មាន​សេចក្តី​​តូចចិត្តដែរ តែមិនបានបញ្ចេញ​វាចា សំដែង​នូវសេចក្តី​តូចចិត្ត មិនបាន​កាន់តាម មិន​បាន​យកចិត្តទុកដាក់នឹងវាចានោះទេ ហើយក្រោក​ចាកអាសនៈ ចៀស​ចេញទៅ។

[៩៨] បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ក្នុងក្រុងរាជគ្រឹះនេះ សម័យ​មួយ ខ្ញុំព្រះអង្គ​​ចូល​ទៅ​រក​គ្រូឈ្មោះនិគណ្ឋនាដបុត្ត លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏​ពោលពាក្យរាក់ទាក់ សំណេះ​សំណាល​​ជាមួយនឹងគ្រូឈ្មោះនិគណ្ឋនាដបុត្ត លុះបញ្ចប់​នូវពាក្យ​ដែលគួររីករាយ និង​ពាក្យ​​ដែលគួរ​រលឹក ល្មម​ឲ្យកើតសេចក្តីស្និទ្ធស្នាលហើយ ក៏​អង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ បពិត្រ​ព្រះអង្គដ៏ចំរើន លុះខ្ញុំព្រះអង្គអង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ​ហើយ បានផ្តើមពាក្យសួរ​ដូច្នេះ នឹង​គ្រូឈ្មោះ​និគណ្ឋនាដបុត្តថា បពិត្រលោកអគ្គិវេស្សនៈដ៏ចំរើន ដូចជា​សិល្បៈ​សម្រាប់​បង្កើត​​​​ផល មានប្រមាណច្រើនទាំងនេះ។បេ។ បពិត្រលោកអគ្គិវេស្សនៈដ៏ចំរើន លោក​ម្ចាស់​អាច​នឹង​បញ្ញត្ត​នូវ​ផល ​នៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង​ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដូច​យ៉ាង​​ផល​សិល្បៈ​នោះ​បាន​ដែរឬ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន កាលបើខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​សួរ​យ៉ាង​នេះ​ហើយ គ្រូឈ្មោះនិគណ្ឋនាដបុត្ត ឆ្លើយពាក្យដូច្នេះ មកនឹងខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​ថា បពិត្រ​មហារាជ ក្នុងលោកនេះនិគ្រណ្ឋ បានសង្រួមដោយការសង្រួម មាន៤ចំណែក បពិត្រមហារាជ និគ្រណ្ឋដែលបានសង្រួម ដោយការសង្រួម​មាន៤ចំណែក (នោះ) តើដូច​ម្តេចខ្លះ បពិត្រមហារាជ និគ្រណ្ឋ​ក្នុងលោកនេះ ឃាត់ហាមទឹកទាំងពួង²²⁾ ១ ប្រកបដោយទឹកទាំងពួង²³⁾ ១ កំចាត់បាប ដោយទឹកទាំងពួង²⁴⁾ ១ ប្រោះព្រំ​ដោយទឹកទាំងពួង²⁵⁾ ១ បពិត្រមហារាជ និគ្រណ្ឋបានសង្រួម ដោយការ​សង្រួម មាន៤ចំណែកយ៉ាងនេះឯង បពិត្រមហារាជ កាលណានិគ្រណ្ឋបានសង្រួម ដោយ​ការសង្រួម​៤ចំណែក​យ៉ាងនេះ បពិត្រមហារាជ និគ្រណ្ឋនេះ គេហៅថា អ្នកមាន​ខ្លួន​ដល់នូវទីបំផុតផង មានខ្លួនសង្រួមហើយផង មានខ្លួន​នៅដោយល្អផង បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ដ៏ចំរើន ឯគ្រូឈ្មោះ​និគណ្ឋនាដបុត្ត កាល​ដែល​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ សួររក​ផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯង ដោយ​ប្រការ​​ដូច្នេះ​ហើយ ក៏បែរ​ជា​ដោះ​ស្រាយ ទៅរក​ការសង្រួម​មាន៤ចំណែកទៅវិញ បពិត្រ​ព្រះអង្គ​ដ៏​ចំរើន ប្រៀបដូចបុគ្គល​ដែល​គេសួរ​ពី​ដើម​ស្វាយ បែរជាប្រាប់នូវដើមខ្នុរសម្លវិញ ឬគេ​សួរ​ពី​​ដើម​ខ្នុរសម្ល បែរ​ជា​ប្រាប់​នូវ​ដើម​ស្វាយ​វិញ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូឈ្មោះ​និគណ្ឋនាដបុត្ត កាលដែល​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ សួររក​ផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯង ក៏បែរ​ជាដោះ​ស្រាយ ទៅរក​ការសង្រួម​មាន៤ចំណែកទៅវិញ ដូច្នោះឯង បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គ​មាន​សេចក្តីរិះគិតដូច្នេះថា បុគ្គលប្រហែលអញ មិនសមបើទៅរាប់អាន​សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍ អ្នកនៅអាស្រ័យក្នុងដែន ដែលជា​បុគ្គល​គួរ​បៀត​បៀនសោះ បពិត្រ​ព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គមិនបានត្រេកអរ មិនបានឃាត់ហាម នូវភាសិត​របស់​គ្រូ​ឈ្មោះនិគណ្ឋនាដបុត្តឡើយ លុះខ្ញុំព្រះអង្គ​មិនបានត្រេកអរ មិនបាន​ឃាត់​ហាម ក៏មាន​សេចក្តី​​តូចចិត្តដែរ តែមិនបានបញ្ចេញ​វាចា សំដែង​នូវសេចក្តី​តូចចិត្ត មិនបាន​កាន់តាម មិន​បាន​យកចិត្តទុកដាក់នឹងវាចានោះទេ ហើយក្រោក​ចាកអាសនៈ ចៀស​ចេញទៅ។

[៩៩] បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ក្នុងក្រុងរាជគ្រឹះនេះ សម័យ​មួយ ខ្ញុំព្រះអង្គ​​ចូល​ទៅ​រក​គ្រូឈ្មោះសញ្ជយវេលដ្ឋបុត្ត លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏​ពោលពាក្យរាក់ទាក់ សំណេះ​សំណាល​​នឹងគ្រូឈ្មោះសញ្ជយវេលដ្ឋបុត្ត លុះបញ្ចប់​នូវពាក្យ​ដែលគួររីករាយ និង​ពាក្យ​​ដែលគួរ​រលឹក ល្មម​ឲ្យកើតសេចក្តីស្និទ្ធស្នាលហើយ ក៏​អង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ បពិត្រ​ព្រះអង្គដ៏ចំរើន លុះខ្ញុំព្រះអង្គអង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ​ហើយ បានផ្តើមពាក្យសួរ​ដូច្នេះ ទៅ​នឹង​គ្រូឈ្មោះ​សញ្ជយវេលដ្ឋបុត្តថា បពិត្រលោកសញ្ជ័យដ៏ចំរើន ដូចជា​សិល្បៈ​សម្រាប់​បង្កើត​​​ផល មានប្រមាណច្រើនទាំងនេះ។បេ។ បពិត្រលោកសញ្ជ័យដ៏ចំរើន លោក​អាច​នឹង​បញ្ញត្ត​នូវ​ផល ​នៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង​ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដូច​យ៉ាង​​ផល​សិល្បៈ​នោះ​បាន​ដែរឬ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន កាលបើខ្ញុំ​ព្រះអង្គ​សួរ​យ៉ាង​នេះ​ហើយ គ្រូឈ្មោះសញ្ជយវេលដ្ឋបុត្ត ឆ្លើយពាក្យដូច្នេះ មកនឹងខ្ញុំព្រះអង្គថា បើមហារាជ​សួរអាត្មាថា លោកខាងមុខមានដែរឬ បើសេចក្តីយល់ឃើញរបស់អាត្មាថា លោកខាង​មុខ​មាន អាត្មាគប្បីដោះស្រាយនូវ​ហេតុនោះ ដល់​ព្រះអង្គថា លោកខាងមុខ​មាន ឯ​សេចក្តី​យល់ឃើញ​របស់​អាត្មាថា យ៉ាងនេះក៏មិនមែន²⁶⁾ សេចក្តីយល់ឃើញរបស់​អាត្មាថា យ៉ាងនោះក៏មិនមែន²⁷⁾ សេចក្តីយល់ឃើញរបស់​អាត្មាថា យ៉ាងដទៃក៏មិនមែន²⁸⁾ សេចក្តីយល់ឃើញរបស់​អាត្មាថា មិនមែនក៏ទេ²⁹⁾ សេចក្តីយល់ឃើញរបស់​អាត្មាថា មិនមែនទេ ក៏មិនមែនដែរ³⁰⁾ (សេចក្តីយល់ឃើញរបស់​អាត្មាថា) លោកខាងមុខមិនមាន លោកខាងមុខ​ មានខ្លះ មិនមានខ្លះ លោកខាងមុខ មានក៏មិនមែន មិនមានក៏មិនមែន ពួកសត្វជា​ឱបបាតិកៈមាន ពួកសត្វជាឱបបាតិកៈមិនមាន ពួកសត្វជាឱបបាតិកៈមានខ្លះ មិនមាន​ខ្លះ ពួកសត្វជាឱបបាតិកៈ មានក៏មិនមែន មិនមានក៏មិនមែន បើមហារាជសួរអាត្មាថា ផលវិបាកនៃកម្ម ដែល​បុគ្គលធ្វើ​ល្អ និងធ្វើអាក្រក់មានដែរឬ បើសេចក្តីយល់ឃើញ​របស់អាត្មាថា ផលវិបាកនៃកម្ម ដែលបុគ្គលធ្វើល្អ និងធ្វើអាក្រក់ មាន អាត្មាគប្បីដោះ​ស្រាយនូវហេតុនោះ ដល់ព្រះអង្គថា ផលវិបាកនៃកម្ម ដែលបុគ្គល​ធ្វើល្អ និងធ្វើអាក្រក់​មាន ផលវិបាកនៃកម្ម ដែលបុគ្គល​ធ្វើល្អ និងធ្វើអាក្រក់​មិនមាន ផលវិបាកនៃកម្ម ដែលបុគ្គល​ធ្វើល្អ និងធ្វើអាក្រក់​ មានខ្លះ មិនមានខ្លះ ផលវិបាកនៃកម្ម ដែលបុគ្គល​ធ្វើល្អ និងធ្វើអាក្រក់​ មាន​ក៏មិនមែន មិនមានក៏មិនមែន បើមហារាជ សួរអាត្មាថា ខាងមុខអំពីសេចក្តីស្លាប់ សត្វកើតទៀត ខាងមុខអំពីសេចក្តីស្លាប់ សត្វមិនកើតទៀត ខាងមុខអំពីសេចក្តីស្លាប់ សត្វ​កើតទៀតខ្លះ​ មិនកើតទៀតខ្លះ ខាងមុខអំពីសេចក្តីស្លាប់ សត្វ​កើតទៀតក៏មិនមែន មិនកើត​ទៀតក៏មិនមែនដូច្នេះឬ បើសេចក្តីយល់ឃើញ​របស់អាត្មា​ថា ខាងមុខ​អំពី​សេចក្តី​ស្លាប់ សត្វកើតទៀតក៏មិនមែន មិនកើតទៀតក៏មិនមែន អាត្មាគប្បីដោះស្រាយនូវហេតុ​នោះ ដល់ព្រះអង្គថា ខាងមុខអំពីសេចក្តីស្លាប់ សត្វកើត​ទៀត​ក៏មិនមែន មិនកើតទៀតក៏​មិនមែន សេចក្តីយល់ឃើញរបស់អាត្មាថាយ៉ាងនេះ ក៏មិនមែន សេចក្តីយល់ឃើញរបស់អាត្មាថាយ៉ាងនោះ ក៏មិនមែន សេចក្តីយល់ឃើញ​របស់​អាត្មាថាយ៉ាងដទៃក៏មិនមែន សេចក្តីយល់ឃើញរបស់អាត្មាថា មិនមែនក៏ទេ សេចក្តីយល់ឃើញរបស់អាត្មាថា មិនមែនទេ ក៏មិនមែនដែរ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូ​ឈ្មោះ​សញ្ជ័យវេលដ្ឋបុត្ត កាល​បើ​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ សួររក​ផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញ​ច្បាស់ ដោយខ្លួនឯង ដោយ​ប្រការ​​ដូច្នេះ​ហើយ ក៏បែរ​ជា​ដោះ​ស្រាយបន្លែបន្លប់ទៅវិញ បពិត្រ​​ព្រះអង្គ​ដ៏​ចំរើន ប្រៀបដូចបុគ្គល​ដែល​គេសួរ​ពី​ដើម​ស្វាយ បែរជាប្រាប់នូវដើម​ខ្នុរសម្ល​វិញ ឬគេ​សួរ​ពី​​ដើម​ខ្នុរសម្ល បែរ​ជា​ប្រាប់​នូវ​ដើមស្វាយ​វិញ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន គ្រូឈ្មោះសញ្ជយវេលដ្ឋបុត្ត កាលដែល​ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ សួររក​ផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯង ក៏បែរ​ជាដោះ​ស្រាយ បន្លែបន្លប់ទៅវិញ ដូច្នោះឯង បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គ​មានសេចក្តីត្រិះរិះដូច្នេះថា គ្រូ​ឈ្មោះ​សញ្ជយវេលដ្ឋបុត្ត​នេះឯង ល្ងង់ជ្រុល វង្វេងជ្រុល ជាងសមណៈ និងព្រាហ្មណ៍​ទាំង​ឡាយ ពួកនេះ កាលបើអញសួរត្រង់ផល នៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង​ហើយ មិនសមបើទៅដោះស្រាយបន្លែបន្លប់សោះ បពិត្រ​ព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គមានសេចក្តីត្រិះរិះដូច្នេះថា បុគ្គលប្រហែលអញ មិនសមបើទៅរាប់អាន​សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍ អ្នកនៅអាស្រ័យ​ក្នុងដែន ដែលជាបុគ្គលគួរ​បៀតបៀនសោះ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គមិនបានត្រេកអរ មិនបានឃាត់ហាម នូវភាសិត​របស់​គ្រូ​ឈ្មោះសញ្ជយវេលដ្ឋបុត្តឡើយ លុះខ្ញុំព្រះអង្គ​មិនបានត្រេកអរ មិនបាន​ឃាត់​ហាម ក៏មាន​សេចក្តី​​តូចចិត្តដែរ តែមិនបានបញ្ចេញ​វាចា សំដែង​នូវសេចក្តី​តូចចិត្ត មិនបាន​កាន់តាម មិន​បាន​យកចិត្តទុកដាក់នឹងវាចានោះទេ ហើយក្រោក​ចាកអាសនៈ ចៀស​ចេញទៅ។

[១០០] បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គ សូមសួរចំពោះ​ព្រះមានព្រះភាគ សូម​ទ្រង់​ព្រះមេត្តាប្រោស ដូចជាសិល្បៈសម្រាប់បង្កើតផល មានប្រមាណច្រើន​ទាំងនេះ បានដល់សិល្បៈរបស់បុគ្គលនោះៗ គឺសិល្បៈរបស់​​បុគ្គលអ្នកកាន់ការខាងដំរី អ្នក​កាន់​ការ​ខាង​សេះ អ្នកកាន់ការខាងរថ ពួកខ្មាន់ធ្នូ ពួក​អ្នក​កាន់ទង់ជ័យ (មុខ) ពួកអ្នកចាត់ទ័ព ពួកអ្នក​បញ្ជូនស្បៀង ពួកព្រះរាជបុត្តអ្នកពុះពារ (លុកចូលក្នុង​សង្គ្រាម) ពួកអ្នក​ស្ទុះចូល​ទៅ​ក្នុងសង្គ្រាម (អ្នកយកអាសា) ពួកយោធាអ្នកអង់អាច ពួកសេនាអ្នកក្លៀវក្លា ពួក​យោធា​​អ្នកពាក់អាវក្រោះ ពួកកូននៃជនជាទាសៈ (ដែលជាទី​ស្រឡាញ់​នៃចៅហ្វាយ​នាយ) ពួកអ្នកធ្វើនំ ពួកជាងកោរកាត់ ពួកអ្នកផ្ងូតទឹក ពួក​អ្នក​ធ្វើអាហារ ពួកជាង​ក្រងផ្កា ពួកជាងជ្រលក់ ពួកជាងតម្បាញ ពួកជាង​ត្បាញផែង ពួក​​ស្មូនឆ្នាំង ពួកអ្នកចេះ​លេខ​នព្វន្ត ពួកអ្នកចេះរាប់ដោយម្រាមដៃទទេ ពុំនោះសោត សិល្បៈសម្រាប់បង្កើតផល មាន​ប្រមាណ​ច្រើនឯណានីមួយដទៃទៀត ដែលមានបែប​យ៉ាង​នេះក្តី បុគ្គល​ទាំងនោះ រមែង​ចិញ្ចឹមជីវិតអាស្រ័យ​នូវផលរបស់សិល្បៈ ដែលឃើញ​ច្បាស់​ដោយខ្លួនឯងក្នុងបច្ចុប្បន្ន បុគ្គលទាំង​នោះ រមែងធ្វើនូវខ្លួនឲ្យដល់​នូវសេចក្តីសុខ ឲ្យពេញលេញ (ដោយកម្លាំងកាយ កម្លាំង​ប្រាជ្ញា) រមែងធ្វើមាតាបិតា ឲ្យដល់នូវ​សេចក្តី​សុខ ឲ្យពេញលេញ រមែងធ្វើនូវកូន និងប្រពន្ធ ឲ្យដល់នូវ​សេចក្តី​សុខ ឲ្យពេញលេញ រមែងធ្វើមិត្តអាមាត្យ ឲ្យដល់នូវ​សេចក្តី​សុខ ឲ្យពេញលេញ រមែងញុំាង​ទក្ខិណាទាន ដែល​មានផលដ៏ខ្ពស់ ជាទាន​គួរដល់​កិរិយា​កើត​ក្នុង​​ស្ថានសួគ៌ ជាទានមានផលនាំមក​នូវ​សេចក្តីសុខ ជាទានញុំាង​ធម៌ទាំង១០​ដ៏​ប្រសើរ ឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយល្អ ឲ្យតម្កល់​នៅក្នុងសមណៈ និងព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយ ដោយ​សិល្បៈ​នោះ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ព្រះអង្គ​អាច​នឹងបញ្ញត្តនូវផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួនឯង​ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ដូចយ៉ាង​ផលសិល្បៈ​នោះ​បានដែរឬ។ ព្រះអង្គ ទ្រង់​ត្រាស់ថា បពិត្រមហារាជ តថាគតអាច (បញ្ញត្តបាន) បពិត្រ​មហារាជ បើដូច្នោះ តថាគត សូមសួរមហារាជ ក្នុងហេតុនោះវិញ មហារាជគាប់​ព្រះ​រាជហឫទ័យយ៉ាងណា គប្បីដោះស្រាយនូវប្រស្នានោះយ៉ាងនោះចុះ។ បពិត្រមហារាជ ចុះព្រះអង្គសំគាល់នូវ​ហេតុនោះដូចម្តេច ក្នុងលោកនេះ (បើ) មហារាជ​មានបុរស​ជាខ្ញុំ​បម្រើ អ្នកធ្វើរាជការ ជា​អ្នកក្រោកឡើងមុន³¹⁾ និងដេកក្រោយ ជាអ្នក​ទទួលស្តាប់​ក្នុងកិច្ចការឯណានីមួយ ជាអ្នកប្រព្រឹត្តធ្វើនូវអំពើ​ជាទីគាប់ចិត្ត ជាអ្នក​ពោល​នូវ​ពាក្យ​ជាទីស្រឡាញ់ ជាអ្នកបង្ហាញមុខ (ម្ចាស់) បុរសនោះ មានសេចក្តីត្រិះរិះ​យ៉ាងនេះ​ថា អើហ្ន៎ ហេតុអស្ចារ្យពេកណាស់ អើហ្ន៎ ហេតុចំឡែក​ពេកណាស់ នេះជាគតិរបស់បុណ្យ នេះជាវិបាករបស់បុណ្យ ព្រោះថា​ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈនេះ ក៏ជាមនុស្ស ឯអាត្មាអញសោត ក៏ជាមនុស្សដែរ ប៉ុន្តែ​ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈនេះ ទ្រង់ឆ្អែតស្កប់ស្កល់​ដោយកាមគុណ​ទាំង៥ មានគេបម្រើ ហាក់​ដូចជាទេវតា ឯអាត្មាអញ ជាខ្ញុំបម្រើ អ្នកធ្វើរាជការ ជាអ្នកក្រោកឡើងមុន ដេកក្រោយ ជាអ្នកទទួលស្តាប់ ក្នុងកិច្ចការនីមួយ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ត​នូវអំពើជាទីគាប់ចិត្ត ជាអ្នកពោល​នូវ​ពាក្យ​ជាទីស្រឡាញ់ ជាអ្នកបង្ហាញមុខ (ម្ចាស់) អាត្មាអញគួរធ្វើបុណ្យ ដូចជាបុណ្យ​ព្រះ​រាជានោះ បើដូច្នោះ មានតែអាត្មាអញកោរសក់ និងពុកមាត់ ពុកចង្កាចេញ ហើយស្លៀក​ដណ្តប់​សំពត់កាសាយៈទាំងឡាយ ចេញចាកផ្ទះ ហើយចូលទៅកាន់ផ្នួស។ សម័យ​ខាង​ក្រោយមក បុរសនោះ ក៏កោរសក់ និងពុកមាត់ ពុកចង្កាចេញ ហើយស្លៀកដណ្តប់សំពត់​កាសាយៈទាំងឡាយ ចេញចាកផ្ទះ ហើយចូលទៅកាន់ផ្នួស។ លុះបុរសនោះ បានបួស​យ៉ាងនេះហើយ ក៏សង្រួមកាយ សង្រួមវាចា សង្រួមចិត្ត គ្រប់ឥរិយាបថ សន្តោស​ដោយគ្រឿងបរិភោគ និងគ្រឿង​ស្លៀកដណ្តប់​ដ៏ឧត្តម ត្រេកអរចំពោះ​ទីស្ងាត់។ មានបុរស​១ពួកទៀត ក្រាបទូលមហារាជយ៉ាងនេះថា សូមព្រះរាជតេជះតម្កល់លើត្បូង បពិត្រ​ព្រះ​សម្មតិទេព សូមព្រះអង្គជ្រាប បុរសដែលជាខ្ញុំបម្រើ អ្នកធ្វើរាជការរបស់ព្រះអង្គ ជាអ្នក​ក្រោក​ឡើងមុន ដេកក្រោយ ជាអ្នកទទួលស្តាប់ពាក្យ ក្នុងកិច្ចការនីមួយ ជាអ្នកប្រព្រឹត្តធ្វើ​នូវ​អំពើ​ជាទីគាប់ចិត្ត ជាអ្នកពោល​នូវ​ពាក្យ​ជាទីស្រឡាញ់ ជាអ្នកបង្ហាញមុខ (ម្ចាស់) បពិត្រ​ព្រះសម្មតិទេព បុរសនោះកោរសក់ និងពុកមាត់ ពុកចង្កា ស្លៀក​ដណ្តប់​សំពត់​កាសាយៈ​ទាំង​ឡាយ ចេញចាកផ្ទះ ហើយចូលទៅកាន់ផ្នួស លុះបុរសនោះ បានបួស​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ក៏សង្រួមកាយ សង្រួមវាចា សង្រួមចិត្ត គ្រប់ឥរិយាបថ សន្តោស​ដោយគ្រឿង​បរិភោគ និងគ្រឿង​ស្លៀកដណ្តប់​ដ៏ឧត្តម ត្រេកអរចំពោះ​ទីស្ងាត់។ ចុះមហារាជ គួរ​ពោល​យ៉ាងនេះថា អើ បុរសនោះត្រូវចូលមក (នៅក្នុងសំណាក់) អញវិញ ត្រូវមកធ្វើជាខ្ញុំ​បម្រើ​អញ អ្នកធ្វើរាជការ ជាអ្នកក្រោកឡើងមុន ដេកក្រោយ ជាអ្នកទទួលស្តាប់ពាក្យ ក្នុងកិច្ចការ​នីមួយ ជាអ្នកប្រព្រឹត្ត​ធ្វើនូវអំពើជាទីគាប់ចិត្ត ជាអ្នកពោល​នូវ​ពាក្យ​ជាទី​ស្រឡាញ់ ជាអ្នកបង្ហាញមុខ (ម្ចាស់) ដូច្នេះដែរឬ។ ព្រះរាជាក្រាបបង្គំទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ហេតុនោះ មិនមែនដូច្នោះទេ តាមពិត យើងខ្ញុំទាំងឡាយ គួរតែ​ថ្វាយបង្គំបុគ្គលនោះផង គួរតែក្រោកទទួល​បុគ្គលនោះផង គួរតែនិមន្តដោយអាសនៈផង គួរតែនិមន្តបុគ្គលនោះ ដោយចីវរបិណ្ឌបាត សេនាសនៈ និងគ្រឿង​បរិក្ខារ គឺថ្នាំជាបច្ច័យ​ ដល់​អ្នកមានជម្ងឺផង គួរតែចាត់ចែងនូវការ​រក្សាការពារគ្រប់គ្រង ដែលប្រកបដោយធម៌ ដល់​បុគ្គល​នោះផង។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រមហារាជ ចុះមហារាជ សំគាល់​ហេតុ​នោះដូចម្តេច កាលបើហេតុយ៉ាងនោះ​មានហើយ ផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញ​ច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង ឈ្មោះថា មានដែរ ឬមិនមានទេ។ ព្រះរាជាក្រាបបង្គំទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន កាលបើហេតុយ៉ាង​នេះ​មានហើយ ផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​​ច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង ឈ្មោះថា មាន​ដោយ​ពិត។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រ​មហារាជ នេះឯង​ជាផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញ​ច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ជាបឋម ដែលតថាគត អាចបញ្ញត្តដល់​មហារាជ​បាន។

[១០១] ព្រះរាជាទូលសួរទៀតថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ចុះព្រះអង្គ​អាចបញ្ញត្តនូវ​ផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​​ច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង ក្នុងបច្ចុប្បន្នដទៃទៀត យ៉ាង​ដូច្នោះ បានដែរឬ។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រមហារាជ តថាគត (អាចបញ្ញត្តបាន) បពិត្រ​មហារាជ បើដូច្នេះ តថាគត សូមសួរមហារាជ ចំពោះប្រស្នានុ៎ះវិញ មហារាជគាប់​ព្រះរាជហឫទ័យយ៉ាងណា គប្បីដោះស្រាយនូវប្រស្នានោះយ៉ាងនោះចុះ។ បពិត្រ​មហា​រាជ ចុះព្រះអង្គសំគាល់នូវ​ហេតុនោះដូចម្តេច ក្នុងលោកនេះ (បើ) ព្រះអង្គ មាន​បុរស​ជាអ្នកភ្ជួររាស់ ជាគហបតិ ជាអ្នកធ្វើគ្រឿង​ពលិការ ជា​អ្នកធ្វើគំនរ​ស្រូវ​ឲ្យចំរើន។ បុរស​នោះ ក៏មានសេចក្តីត្រិះរិះ​យ៉ាងនេះ​ថា អើហ្ន៎ ហេតុអស្ចារ្យពេកណាស់ អើហ្ន៎ ហេតុចំឡែកពេកណាស់ នេះជាគតិរបស់បុណ្យ នេះជាវិបាករបស់បុណ្យ ព្រោះថា​ព្រះបាទ​អជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈនេះ ក៏ជាមនុស្ស អាត្មាអញសោត ក៏ជាមនុស្សដែរ ប៉ុន្តែ​ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈនេះ ទ្រង់ឆ្អែត​ស្កប់​ស្កល់​ដោយកាមគុណ​ទាំង៥ មានគេបម្រើ ហាក់​ដូចជាទេវតា ឯអាត្មាអញ ជាអ្នក​ភ្ជួររាស់ ជាគហបតិ ជាអ្នកធ្វើគ្រឿង​ពលិការ ជាអ្នកធ្វើគំនរ​ស្រូវ​ឲ្យចំរើន ដល់ព្រះរាជា​នោះទៅវិញ អាត្មាអញ គួរតែធ្វើបុណ្យឲ្យបានដូចជាបុណ្យ​ព្រះរាជានោះ បើដូច្នោះ មានតែអាត្មាអញ កោរសក់ និងពុកមាត់ ពុកចង្កា ស្លៀក​ដណ្តប់​សំពត់​កាសាយៈ​ទាំងឡាយ ចេញចាកផ្ទះ ហើយចូលទៅកាន់ផ្នួសចុះ។ សម័យ​ខាង​ក្រោយមក បុរសនោះ ក៏លះបង់​នូវគំនរនៃភោគៈតិចក្តី លះបង់នូវ​គំនរនៃភោគៈ​ច្រើនក្តី លះបង់​ញាតិវង្ស​តិចក្តី លះបង់ញាតិវង្សច្រើនក្តី ចោលចេញ ហើយក៏កោរសក់ និងពុកមាត់ ពុកចង្កា ស្លៀក​ដណ្តប់​សំពត់​កាសាយៈទាំងឡាយ ចេញចាកផ្ទះ ហើយចូលទៅកាន់ផ្នួស។ លុះ​បុរស​នោះ បានបួស​យ៉ាងនេះហើយ ក៏សង្រួមកាយ សង្រួមវាចា សង្រួមចិត្ត គ្រប់ឥរិយាបថ សន្តោស​ដោយគ្រឿងបរិភោគ និងគ្រឿង​ស្លៀកដណ្តប់​ដ៏ឧត្តម ត្រេកអរចំពោះ​ទីស្ងាត់។ មានបុរស​១ពួកទៀត ក្រាបទូលមហារាជយ៉ាងនេះថា សូមព្រះរាជតេជះតម្កល់លើត្បូង បពិត្រ​ព្រះ​សម្មតិទេព សូមព្រះអង្គទ្រង់ជ្រាប បុរសណា ដែលជាអ្នកភ្ជួររាស់ ជាគហបតិ ជាអ្នកធ្វើនូវគ្រឿង​ពលិការ ជាអ្នកធ្វើគំនរស្រូវឲ្យចំរើន (ដល់ព្រះអង្គ) បពិត្រ​ព្រះ​សម្មតិ​ទេព បុរសនោះកោរសក់ និងពុកមាត់ ពុកចង្កា ស្លៀក​ដណ្តប់​សំពត់​កាសាយៈ​ទាំង​ឡាយ ចេញចាកផ្ទះ ហើយចូលទៅកាន់ផ្នួស លុះបុរសនោះ បានបួស​យ៉ាង​នេះ​ហើយ ក៏សង្រួម​កាយ សង្រួមវាចា សង្រួមចិត្ត គ្រប់ឥរិយាបថ សន្តោស​ដោយគ្រឿង​បរិភោគ និងគ្រឿង​ស្លៀកដណ្តប់​ដ៏ឧត្តម ត្រេកអរចំពោះ​ទីស្ងាត់។ ចុះមហារាជ គួរ​ពោល​យ៉ាងនេះថា អើ បុរសនោះត្រូវចូលមកវិញ ត្រូវធ្វើជាអ្នកភ្ជួររាស់ស្រែ ជាគហបតិ ជាអ្នកធ្វើ​នូវគ្រឿង​ពលិការ ជាអ្នកធ្វើ​គំនរស្រូវឲ្យចំរើន ដល់អញវិញ ដូច្នេះដែរឬ។ ព្រះរាជា​ក្រាប​បង្គំ​ទូល​ថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ហេតុនោះ មិនមែនដូច្នោះទេ តាមពិត យើងខ្ញុំទាំងឡាយ គួរតែ​ថ្វាយបង្គំបុរសនោះផង គួរតែក្រោកទទួល​បុរសនោះផង គួរតែនិមន្តដោយអាសនៈផង គួរតែនិមន្តបុរសនោះ ដោយចីវរបិណ្ឌបាត សេនាសនៈ និងគ្រឿង​បរិក្ខារ គឺថ្នាំជាបច្ច័យ​ ដល់​អ្នកជម្ងឺផង គួរតែចាត់ចែងការ​រក្សា ការពារគ្រប់គ្រងដ៏ប្រកបដោយធម៌ ដល់​បុរស​នោះផង។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រមហារាជ ព្រះអង្គ សំគាល់​នូវហេតុ​នោះដូចម្តេច កាលបើហេតុយ៉ាងនេះមានហើយ ផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ឈ្មោះថា មានដែរ ឬមិនមានទេ។ ព្រះរាជាក្រាបបង្គំទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន កាលបើហេតុយ៉ាងនេះមានហើយ ផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ឈ្មោះថា មានដោយពិត។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រ​មហារាជ នេះឯង​ជា​ផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញ​ច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ជាគំរប់២ ដែលតថាគត អាចបញ្ញត្តដល់មហារាជបាន។

[១០២] ព្រះរាជាទូលសួរទៀតថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ចុះព្រះអង្គ​អាចនឹង​បញ្ញត្ត​នូវ​​ផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​​ច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង ក្នុងបច្ចុប្បន្នដទៃទៀត ដែល​រុងរឿង​ដោយវិសេសផង ដែលថ្លៃថ្លាដោយវិសេសផង ជាងផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញច្បាស់ ដោយខ្លួនឯង ទាំងអម្បាលនេះបានដែរឬ។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រ​មហារាជ តថាគតអាចបញ្ញត្តបាន បពិត្រ​មហារាជ បើដូច្នេះ សូមមហារាជ ទ្រង់ព្រះ​សណ្តាប់ ធ្វើទុក​ក្នុងព្រះទ័យ​ឲ្យប្រពៃចុះ តថាគតនឹងពោល។ ឯព្រះបាទអជាតសត្តុ​វេទេហីបុត្រ ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ក៏ទទួលព្រះពុទ្ធដីកានៃព្រះមានព្រះភាគ ដោយពាក្យ​ថា ព្រះករុណាព្រះអង្គ។ ទើបព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់មានព្រះពុទ្ធដីកាដូច្នេះថា បពិត្រ​មហារាជ ព្រះតថាគតកើតឡើង ក្នុងលោកនេះ ជាបុគ្គលឆ្ងាយចាកសេចក្តីសៅហ្មងគ្រប់​យ៉ាង ត្រាស់ដឹងនូវញេយ្យធម៌ទាំងពួង ដោយប្រពៃ ចំពោះព្រះអង្គ បរិបូណ៌​ដោយវិជ្ជា និងចរណៈ គឺសេចក្តីចេះដឹង និងក្រឹត្យ ដែលបុគ្គល​គប្បីប្រព្រឹត្ត មានដំណើរល្អ ជ្រាប​ច្បាស់នូវត្រៃលោក ប្រសើរដោយសីលាទិគុណ រកបុគ្គលណាមួយស្មើគ្មាន ជាអ្នក​ទូន្មាន​នូវបុរស ដែលគួរទូន្មានបាន ជាគ្រូនៃទេវតា និងមនុស្សទាំងឡាយ ត្រាស់ដឹងនូវអរិយសច្ច​ធម៌ លែងវិលត្រឡប់មកកាន់ភពថ្មីទៀត ព្រះតថាគតនោះ បានត្រាស់ដឹង បានធ្វើឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ដោយព្រះអង្គឯង ហើយញុំាង​លោកនេះ ព្រមទាំង​ទេវលោក មារលោក ព្រហ្មលោក ពពួកសត្វ ព្រមទាំងសមណព្រាហ្មណ៍ ទាំងមនុស្សជាសម្មតិទេព និង​មនុស្ស​ដ៏សេស ឲ្យ​ត្រាស់ដឹងផង។ ព្រះអង្គទ្រង់សំដែង​ធម៌ មានលំអបទដើម លំអបទកណ្តាល និងលំអបទចុង ជាធម៌បរិបូណ៌​ដោយអត្ថ និងព្យញ្ជនៈ ទ្រង់ប្រកាសនូវព្រហ្មចរិយធម៌ ដ៏​បរិសុទ្ធបរិបូណ៌គ្រប់គ្រាន់ទាំងអស់។ បុគ្គលជាគហបតិក្តី ជាបុត្តនៃគហបតិក្តី បុគ្គល​ដែល​មកកើតខាងក្រោយ ក្នុងត្រកូល​ឯណានីមួយក្តី រមែង​ស្តាប់នូវធម៌នោះ។ លុះបុគ្គលនោះ បានស្តាប់នូវធម៌នោះហើយ រមែងបាន​ចំពោះ​នូវជំនឿក្នុងព្រះតថាគត។ លុះបុគ្គល​នោះ ប្រកបដោយ​កិរិយា​បានចំពោះ​នូវជំនឿដូច្នោះហើយ រមែងពិចារណាថា ការនៅគ្រប់គ្រង​ផ្ទះ ចង្អៀត (ពេកណាស់) ជាផ្លូវនៃធុលី គឺរាគាទិក្កិលេស (មានតែ) បព្វជ្ជា ទើបមានពេល​ទំនេរច្រើន ព្រហ្មចរិយធម៌នេះ បុគ្គល​ដែលនៅគ្រប់គ្រងផ្ទះ មិនងាយនឹងប្រព្រឹត្ត​ឲ្យបរិបូណ៌គ្រប់គ្រាន់ ឲ្យបរិសុទ្ធស្អាតដូចជាស័ង្ខ ដែលគេខាត់ហើយទេ បើដូច្នោះ មានតែអាត្មាអញ កោរសក់ និងពុកមាត់ ពុកចង្កា ស្លៀក​ដណ្តប់​សំពត់​កាសាយៈ​ ចេញ​ចាកផ្ទះ ហើយចូលទៅកាន់ផ្នួស។ សម័យ​ខាង​ក្រោយមក បុគ្គលនោះ ក៏លះបង់​នូវ​គំនរ​នៃ​ភោគៈ​តិចក្តី លះបង់នូវ​គំនរនៃភោគៈ​ច្រើនក្តី លះបង់​នូវញាតិវង្ស​តិចក្តី លះបង់​នូវ​ញាតិ​វង្សច្រើនក្តី ហើយកោរសក់ និងពុកមាត់ ពុកចង្កា ស្លៀក​ដណ្តប់​សំពត់​កាសាយៈ ចេញចាកផ្ទះ ហើយចូលទៅកាន់ផ្នួស។ លុះ​បុគ្គល​នោះ បានបួស​យ៉ាងនេះហើយ ក៏​សង្រួម​តាមបាតិមោក្ខសំវរៈ គ្រប់ឥរិយាបថ បរិបូណ៌ដោយអាចារៈ និងគោចរៈ ជាអ្នក​ឃើញភ័យ​ក្នុងទោសទាំងឡាយ ត្រឹមតែបន្តិចបន្តួច សមាទានសិក្សាក្នុងសិក្ខាបទទាំង​ឡាយ ប្រកបដោយកាយកម្ម និងវចីកម្មជាកុសល មានអាជីវៈដ៏បរិសុទ្ធ ជាអ្នកបរិបូណ៌​ដោយសីល រក្សាទ្វារ​ក្នុងឥន្ទ្រិយទាំងឡាយ ប្រកបដោយ​សតិ និងសម្បជញ្ញៈ ជាអ្នក​សន្តោស។

[១០៣] បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុជាអ្នកបរិបូណ៌ដោយសីល (នោះ) ដូចម្តេចខ្លះ បពិត្រ​មហារាជ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ លះបង់បាណាតិបាត ជាអ្នកវៀរស្រឡះ​ចាកបាណាតិបាត មានដំបងដាក់ចុះហើយ មានគ្រឿង​សស្ត្រាដាក់ចុះហើយ មានសេចក្តីខ្មាសបាប បរិបូណ៌​ដោយសេចក្តី​អាណិត ជាអ្នកអនុគ្រោះដោយប្រយោជន៍ ដល់សត្វ​មានជីវិតទាំងពួង។ នេះ​ជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។ ភិក្ខុលះបង់អទិន្នាទាន ជាអ្នកវៀរស្រឡះ​ចាកអទិន្នាទាន កាន់​យកតែ​វត្ថុ​ដែលគេឲ្យ ចង់បានតែវត្ថុដែលគេឲ្យ មានខ្លួន​ដ៏ស្អាត មិនមែនជា​មនុស្ស​ល្មួច។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។ ភិក្ខុលះបង់អព្រហ្មចរិយៈ ជាអ្នកប្រព្រឹត្តធម៌ដ៏​ប្រសើរ ជាអ្នកប្រព្រឹត្តឆ្ងាយ ជាអ្នកវៀរចាកមេថុនធម្ម ដែលជាធម៌​របស់អ្នកស្រុក។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។ ភិក្ខុលះបង់មុសាវាទ ជាអ្នកវៀរស្រឡះ​ចាកមុសាវាទ ពោលតែពាក្យពិត តនូវពាក្យពិត ដោយពាក្យពិត ជាអ្នកមានសំដីនឹង មានពាក្យដែលគេ​គប្បីជឿ មិនបានពោល​បំភ្លាត់​សត្វលោក។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។ ភិក្ខុលះបង់បិសុណាវាចា ជាអ្នកវៀរស្រឡះ​ចាកបិសុណាវាចា ឮអំពីទីនេះ មិនបានយក​ទៅ​ប្រាប់​ក្នុងទីឯណោះ ដើម្បីបំបែក​នូវជនទាំងឡាយនេះ ឬឮក្នុងទីឯណោះ មិនបាន​យក​មកប្រាប់ដល់ជនទាំងឡាយនេះ ដើម្បី​បំបែកនូវ​ជនទាំងឡាយឯណោះ ជាអ្នក​ផ្សះផ្សានូវជនទាំងឡាយ ដែលបែកគ្នាហើយ ឬឲ្យកម្លាំងថែម​ដល់ពួកជន ដែលជា​នឹងគ្នា​ហើយ មានសេចក្តីព្រមព្រៀងគ្នាជាទីត្រេកអរ ត្រេកអរតែក្នុងសេចក្តីព្រមព្រៀងគ្នា រីករាយ​តែក្នុងសេចក្តីព្រមព្រៀងគ្នា ជាអ្នកនិយាយតែវាចាដែល​ជាគ្រឿង​ធ្វើនូវ​សេចក្តី​ព្រមព្រៀងគ្នា។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។ ភិក្ខុលះបង់ផរុសវាចា ជាអ្នកវៀរស្រឡះ​ចាកផរុសវាចា ក៏វាចាណាដែលមិនមានទោស នាំមកនូវសេចក្តីសុខដល់ត្រចៀក (អ្នកដទៃ) ជាពាក្យគួរឲ្យកើតសេចក្តីស្រឡាញ់ ជាពាក្យគួរ​តម្កល់​ទុកក្នុងហឫទ័យ ជាសំដី​របស់អ្នកក្រុង ជាពាក្យជាទីត្រេកអរនៃជនច្រើនគ្នា ជាទីគាប់ចិត្ត​នៃជនច្រើនគ្នា តែងពោល​នូវវាចាមានសភាពដូច្នោះ។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។ ភិក្ខុលះបង់​សម្ផប្បលាបៈ ជាអ្នកវៀរស្រឡះ​ចាកសម្ផប្បលាបៈ ជាអ្នកពោលនូវពាក្យ​ក្នុង​កាលគួរ ពោល​នូវពាក្យពិត ពោលនូវអត្ថ ពោលនូវ​ធម៌ ពោលនូវ​វិន័យ ពោលនូវ​ពាក្យ​គួរតម្កល់​ទុក​ក្នុងហឫទ័យ ជាពាក្យ​ប្រកបដោយ​គ្រឿង​អាង ជាពាក្យ​មានកំណត់ ជាពាក្យ​ប្រកប​ដោយ​ប្រយោជន៍ តាមកាលដ៏គួរ។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។ ភិក្ខុវៀរស្រឡះ​ចាក​ការធ្វើ​ពីជគាម និងភូតគាម³²⁾ ឲ្យវិនាស។ ជាអ្នកបរិភោគ​ភត្តតែ១ពេល វៀរបរិភោគ​ក្នុងរាត្រី វៀរបរិភោគ​ក្នុងកាលខុស។ វៀរចាកការមើលនូវរបាំ និងស្តាប់នូវចម្រៀង និងភ្លេងប្រគំ ដែល​ជា​សត្រូវ​ដល់កុសលធម៌។ វៀរចាកការទ្រទ្រង់​ និងការប្រដាប់​ស្អិតស្អាងរាងកាយ ដោយផ្កាកម្រង គ្រឿង​ក្រអូប និងគ្រឿង​លាបផ្សេងៗ។ វៀរចាក​ទីដេក ទីអង្គុយដ៏ខ្ពស់ និងទីដេក ទីអង្គុយ​ដ៏​ប្រសើរ។ វៀរចាក​ការទទួល​នូវមាស និងប្រាក់។ វៀរចាកការទទួល​នូវធញ្ញជាតិឆៅ។ វៀរចាកការទទួល​នូវសាច់ឆៅ។ វៀរចាកការទទួល​នូវស្រី និងកុមារី។ វៀរចាកការទទួល​​ខ្ញុំស្រី និងខ្ញុំប្រុស។ វៀរចាកការទទួល​នូវពពែ និងចៀម។ វៀរចាកការទទួល​នូវ​មាន់ និង​ជ្រូក។ វៀរចាកការទទួល​នូវដំរី គោ សេះឈ្មោលញី។ វៀរចាកការទទួល​នូវ​ស្រែ និងចម្ការ។ វៀរចាកការប្រកប​នូវទូតកម្ម គឺនាំសំបុត្រ ឬពាក្យបណ្តាំរបស់គ្រហស្ថ និងទៅ​ដោយ​គេប្រើអំពី​ផ្ទះមួយ ទៅផ្ទះមួយ។ វៀរចាកការទិញ និងលក់។ វៀរចាកការបញ្ឆោត ឬបន្លំដោយជញ្ជីង និងបញ្ឆោត ដោយភាជន៍កាឡៃមាស (ជាដើម) និងបញ្ឆោត​ដោយ​រង្វាល់រង្វាស់។ វៀរចាកការ​ប្រកបនូវអំពើ​វៀច គឺបង្ខុសបំភាន់³³⁾ និងបញ្ឆោត​បោកប្រាស និងបន្លំដោយរបស់ក្លែង។ វៀរចាកការ​កាត់ (នូវអវយវៈ មានដៃជាដើម) ការសម្លាប់ ការចង ការលាក់ខ្លួន ពួនចាំ​ធ្វើអំពើអាក្រក់ និងការប្លន់​ ការកំហែងយកទ្រព្យ។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១០៤] មួយវិញទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​​នូវភោជនទាំងឡាយ ដែលទាយកឲ្យដោយ​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ រមែងប្រកបរឿយៗនូវការធ្វើពីជគាម និងភូតគាម​ឲ្យ​វិនាស មានសភាពដូច្នេះ។ ពីជគាម និង​ភូតគាមនោះ តើដូចម្តេចខ្លះ។ គឺមើម ឬឫសជាពូជ១ ដើមជាពូជ១ ថ្នាំងជាពូជ១ ចុង ឬត្រួយជាពូជ១ គ្រាប់ជាពូជ១ ជាគំរប់៥។ ភិក្ខុជាអ្នកវៀរចាកការធ្វើពីជគាម និង​ភូតគាម​ឲ្យ​វិនាស មានសភាពដូច្នេះឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១០៥] ម្យ៉ាងទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគនូវ​ភោជន​ទាំងឡាយ ដែលទាយក​ឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ រមែង​ប្រកប​រឿយ​ៗនូវការបរិភោគវត្ថុ ដែលសន្សំទុក មានសភាពដូច្នេះ។ ការសន្សំទុកនោះ តើដូច​ម្តេច​។ គឺសន្សំបាយទុក១ សន្សំទឹកទុក១ សន្សំសំពត់ទុក១ សន្សំយានទុក១ សន្សំទីដេកទុក១ សន្សំ​គ្រឿង​ក្រអូបទុក១ សន្សំគ្រឿងអាមិសៈទុក១។ ភិក្ខុជាអ្នកវៀរចាកការ​បរិភោគវត្ថុ ដែល​សន្សំទុក មានសភាពដូច្នេះឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១០៦] ម្យ៉ាងទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​នូវ​ភោជន​ទាំងឡាយ ដែលទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ រមែង​ប្រកប​រឿយ​ៗនូវការមើល ការស្តាប់នូវល្បែង ដែលជាសត្រូវ​ដល់​កុសលធម៌ មានសភាពដូច្នេះ។ ល្បែង​ជា​សត្រូវ ដល់​កុសលធម៌នោះ តើដូចម្តេច។ គឺល្បែងរាំខ្លះ ច្រៀងខ្លះ ប្រគំខ្លះ មហោស្រពខ្លះ ចម្បាំងមហា​ភារតៈ និងរាមកេរ្តិ៍ជាដើមខ្លះ គងខ្លះ រគាំងខ្លះ ស្គរមានជ្រុង៤ខ្លះ គូរគំនូររូបរបាំខ្លះ ល្បែងដុំដែកខ្លះ ល្បែង​រ៉ាវ​ខ្លះ ល្បែង​លាងឆ្អឹងខ្លះ ដំរីជល់គ្នាខ្លះ សេះប្រខាំគ្នាខ្លះ ក្របីជល់គ្នាខ្លះ គោជល់គ្នាខ្លះ ពពែជល់​គ្នាខ្លះ កែះជល់​គ្នាខ្លះ មានជល់​គ្នាខ្លះ ចាបជល់​គ្នាខ្លះ ល្បែង​គុណ​ដំបង​ខ្លះ ប្រដាល់ខ្លះ ចំបាប់ខ្លះ ចម្បាំងខ្លះ ទីគេរាប់ពលខ្លះ ទីលំនៅកងទ័ពខ្លះ ទីមើល​ពួក​សេនា​ដែល​ប្រកបដោយអង្គ៤​ខ្លះ។ ភិក្ខុជាអ្នក​វៀរចាកការមើល ការស្តាប់នូវល្បែង ដែលជាសត្រូវ​ដល់​កុសលធម៌ មានសភាព​ដូច្នេះ​ឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១០៧] ម្យ៉ាងទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគនូវ​ភោជន​ទាំងឡាយ ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ រមែង​ប្រកបរឿយ​ៗ​នូវ​ល្បែងបាស្កា ដែលជាហេតុ ជាទីតាំងនៃសេចក្តីប្រមាទ មានសភាពដូច្នេះ។ ល្បែងបាស្កានោះ តើដូចម្តេចខ្លះ។ គឺបាស្កា​មានក្រឡា​៨³⁴⁾ ខ្លះ បាស្កា​មានក្រឡា១០³⁵⁾ ខ្លះ បាស្កាដែលលេង​ឰដ៏អាកាស³⁶⁾ ខ្លះ ល្បែងវាងផ្លូវ​ដែលគួរវាង³⁷⁾ ខ្លះ ល្បែងផ្ទាត់គ្រាប់​ មានគ្រាប់​ក្រួស​​ជាដើមខ្លះ លេងបាស្កាក្នុងទីលាន​សម្រាប់​លេងខ្លះ ល្បែងហ៊ឹង ឬកូនគោលខ្លះ ល្បែង​រលាស់​ទឹក​លាក់ឲ្យទាយរូបខ្លះ ល្បែង​អង្គញ់ខ្លះ ល្បែងផ្លុំ​ប៉ីស្លឹកខ្លះ ល្បែង​នង្គ័លតូចខ្លះ ល្បែងដាំដូងខ្លះ ល្បែង​កង្ហារខ្លះ ល្បែង​វាល់ដីខ្សាច់ (បាយឡុកបាយឡ)ខ្លះ ល្បែង​រថតូចខ្លះ ល្បែងធ្នូតូចខ្លះ ល្បែង​សរសេរ​អក្សរខ្យល់ឲ្យទាយខ្លះ ល្បែង​ទាយចិត្ត (ស្តេច​ចង់)​ខ្លះ ល្បែងកំប្លែង​ត្រាប់គេខ្លះ។ ឯភិក្ខុ​ជាអ្នក​វៀរចាក​ល្បែង​បាស្កា ដែលជា​ហេតុ ជាទីតាំង​នៃសេចក្តីប្រមាទ មានសភាពដូច្នេះឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះដែរ។

[១០៨] មួយវិញទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​នូវ​ភោជន​ទាំងឡាយ ​ដែលទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ តែង​ប្រកប​រឿយ​ៗ​នូវឧច្ចាសយនមហាសយនៈ (ទីដេក ទីអង្គុយដ៏ខ្ពស់ និងទីដេក​ ទីអង្គុយ​ដ៏ប្រសើរ) មាន​សភាព​​ដូច្នេះ។ ឧច្ចាសយនមហាសយនៈនោះ តើដូចម្តេច។ គឺអាសនៈ​ដែលខ្ពស់​ហួស​ប្រមាណ​ខ្លះ គ្រែ​ដែល​មានជើងវិចិត្រ ​ដោយរូបសត្វសាហាវខ្លះ ព្រំដែលមានរោមវែងជាង​បួន​ធ្នាប់​ខ្លះ កម្រាល​ដែល​ធ្វើដោយរោម វិចិត្រដោយរូបសត្វ​សាហាវខ្លះ កម្រាលមានពណ៌ស ដែល​ធ្វើ​ដោយរោម​សត្វខ្លះ កម្រាល​ដែល​ធ្វើដោយរោមសត្វ មាន​ផ្កាដេរដាសខ្លះ កម្រាលដែលញាត់​ដោយសំឡីជា​ប្រក្រតីខ្លះ កម្រាល​ដែល​ធ្វើដោយរោមសត្វ វិចិត្រដោយរូប​សត្វសាហាវ មានសីហៈ និង​ខ្លាធំជាដើមខ្លះ កម្រាល​ដែល​ធ្វើដោយរោមសត្វ​ មានរោមច្រាង​ឡើងតែម្ខាងខ្លះ កម្រាល​ដែល​ធ្វើដោយរោមសត្វ មានរោមច្រាងឡើង​ទាំងសងខាងខ្លះ កម្រាល​ដែល​ធ្វើដោយឌិនខ្សែសយមាស និងសូត្រ ចាក់ស្រែះ​ដោយរតនវត្ថុ មានមាសជាដើមខ្លះ កម្រាល​ដែល​ធ្វើដោយសរសៃសូត្រ ចាក់​ស្រែះ​ដោយរតនវត្ថុខ្លះ កម្រាល​ដែល​ធ្វើដោយរោមសត្វ ល្មម​ចុះពួកស្រីរបាំ១៦នាក់ ឈរ​រាំ​បាន​ខ្លះ កម្រាលសម្រាប់​ក្រាលលើខ្នងដំរីខ្លះ កម្រាល​សម្រាប់ក្រាលលើខ្នងសេះខ្លះ កម្រាលសម្រាប់​ក្រាលលើរថខ្លះ កម្រាល​ដែល​ធ្វើដោយស្បែក​ខ្លាខ្លះ កម្រាល​ដ៏ឧត្តម ដែល​ធ្វើដោយស្បែក​សត្វ​ឈ្មុស​ខ្លះ ខ្នើយ​មានពណ៌​ក្រហមទាំងពីរខាង គឺខ្នើយ​ក្បាល និងខ្នើយជើង ព្រមទាំងពិតាន មាន​ពណ៌​​ក្រហមខ្លះ។ ភិក្ខុ​ជាអ្នក​វៀរចាកឧច្ចាសយនមហាសយនៈ មានសភាពដូច្នេះឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១០៩] ម្យ៉ាងទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​នូវ​ភោជន​ទាំងឡាយ ដែលទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ តែង​ប្រកប​រឿយ​ៗ​នូវវត្ថុ​ ជាទីតាំងនៃ​ការប្រដាប់ស្អិតស្អាង​រាងកាយ មានសភាពដូច្នេះ។ វត្ថុជាទីតាំង​ នៃការ​ប្រដាប់ស្អិតស្អាងរាងកាយនោះ តើដូចម្តេច។ គឺការដុសខាត់ បំបាត់ក្លិនអាក្រក់ (គ្រឿងអប់)ខ្លះ ការច្របាច់រឹតខ្លះ ការផ្ងូតទឹកខ្លះ ការគក់ច្របាច់ខ្លះ កញ្ចក់ខ្លះ វត្ថុសម្រាប់​លាបគ្រឿងប្រដាប់ខ្លះ ផ្កាកម្រង គ្រឿងក្រអូប និងគ្រឿងលាបខ្លះ គ្រឿងលំអិតសម្រាប់​ប្រោះមុខខ្លះ វត្ថុសម្រាប់​លាប​មុខ​ខ្លះ គ្រឿងប្រដាប់ដៃខ្លះ ចំណង​ផ្នួងសក់ខ្លះ ដំបងខ្លះ បំពង់ថ្នាំខ្លះ ដាវខ្លះ ព្រះខាន់ខ្លះ ឆត្រខ្លះ ស្បែក​ជើងដ៏វិចិត្រខ្លះ មកុដ ឬក្បាំងមុខ(ស្នៀតសក់)ខ្លះ កែវមណីខ្លះ ផ្លិតធ្វើដោយ​រោម​កន្ទុយ​សត្វ​ខ្លះ សំពត់សខ្លះ សំពត់​មាន​ជាយ​វែងខ្លះ។ ភិក្ខុជាអ្នក​វៀរចាកការប្រកបរឿយៗ នូវ​វត្ថុជាទីតាំង​នៃការប្រដាប់​ស្អិតស្អាង​រាងកាយ មានសភាពដូច្នេះឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១១០] មួយទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​នូវ​ភោជន​ទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ តែង​ប្រកបរឿយៗ​នូវ​តិរច្ឆានកថា (ពាក្យ​និយាយទទឹងផ្លូវសួគ៌ និងផ្លូវព្រះនិព្វាន) មានសភាព​យ៉ាងនេះ។ តិរច្ឆាន​កថា​នោះ តើ​ដូចម្តេច។ គឺការនិយាយអំពីស្តេចខ្លះ និយាយអំពី​ចោរខ្លះ និយាយអំពី​អាមាត្រធំខ្លះ និយាយអំពី​សេនាទាហាន​ខ្លះ និយាយអំពីភ័យខ្លះ និយាយអំពីចម្បាំងខ្លះ និយាយ​អំពី​បាយ​ម្ហូប​ចំណី​ខ្លះ និយាយអំពី​ទឹកផឹកខ្លះ និយាយ​អំពីសំពត់ខ្លះ និយាយអំពី​ទីដេកខ្លះ និយាយ​អំពី​ផ្កា​កម្រង​ខ្លះ និយាយ​អំពី​គ្រឿង​ក្រអូបខ្លះ និយាយអំពីញាតិខ្លះ និយាយ​អំពីយានខ្លះ និយាយ​អំពី​ស្រុក​ខ្លះ និយាយ​អំពី​និគមខ្លះ និយាយ​អំពី​នគរខ្លះ និយាយ​អំពីជនបទខ្លះ និយាយ​អំពីស្ត្រីខ្លះ និយាយ​អំពី​បុរសខ្លះ និយាយអំពីយោធាដែលក្លៀវក្លាខ្លះ និយាយអំពីច្រកផ្លូវខ្លះ និយាយ​អំពី​កំពង់​ទឹកខ្លះ និយាយអំពីញាតិ (ដែលទៅកាន់​បរលោកហើយ)ខ្លះ និយាយអំពីពាក្យ​ឥត​ប្រយោជន៍ មានសភាពផ្សេងៗខ្លះ និយាយអំពី​លោកខ្លះ និយាយអំពី​សមុទ្រខ្លះ និយាយ​អំពី​សេចក្តី​ចំរើន និង​មិន​ចំរើនខ្លះ។ ភិក្ខុជាអ្នកវៀរចាកតិរច្ឆានកថា មាន​សភាព​ដូច្នេះឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១១១] មួយទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគនូវ​ភោជន​ទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ តែងប្រកប​រឿយ​ៗ​នូវ​ពាក្យ​ប្រណាំង​ប្រជែង មានសភាព​ដូច្នេះ។ ពាក្យប្រណាំងប្រជែង​នោះ តើ​ដូចម្តេចខ្លះ។ គឺនិយាយថា អ្នកមិនមែន​ចេះដឹងនូវ​ធម៌ និងវិន័យនេះទេ ខ្ញុំទើបដឹងនូវ​ធម៌ និងវិន័យនេះ អ្នក​នឹង​បាន​ឈ្មោះថាចេះ​ដឹង នូវ​ធម៌ និងវិន័យនេះ ដូចម្តេចបាន អ្នកជាអ្នកប្រតិបត្តិខុស ខ្ញុំ​ទើបជាអ្នក​ប្រតិបត្តិត្រូវល្អ ពាក្យ​របស់ខ្ញុំ ទើបប្រកបដោយប្រយោជន៍ ពាក្យរបស់អ្នក មិន​ប្រកប​ដោយ​ប្រយោជន៍​ទេ សំដី​ដែល​គេត្រូវនិយាយមុន អ្នកត្រឡប់​ជានិយាយក្រោយវិញ សំដី​ដែលគេត្រូវ​និយាយក្រោយ អ្នកត្រឡប់​ជា​និយាយមុនវិញ ពាក្យផ្ទុយអ្នកប្រព្រឹត្តមកជាយូរអង្វែងហើយ ទោស​ក្នុងសំដីរបស់អ្នក ខ្ញុំបាន​លើកឡើងហើយ អ្នកជាមនុស្ស ត្រូវខ្ញុំ​សង្កត់​សង្កិនបាន អ្នកចូរទៅសិក្សា ដើម្បីដោះស្រាយនូវទោសក្នុងសំដី ឬបើអ្នកអាច ចូរ​អ្នកដោះស្រាយ​ឲ្យរួច​ទោស​ចុះ។ ភិក្ខុជាអ្នក​វៀរចាកពាក្យ​ប្រណាំង​ប្រជែង មាន​សភាព​ដូច្នេះឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១១២] ម្យ៉ាងទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគនូវ​ភោជន​ទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ តែង​ប្រកប​រឿយ​ៗ​នូវទូតកម្ម គឺការនាំ​សំបុត្រ ឬពាក្យបណ្តាំ​របស់គ្រហស្ថ និងការទៅដោយ​គេបញ្ជូន​អំពី​ផ្ទះ​មួយ ទៅផ្ទះមួយ មានសភាព​យ៉ាងនេះ។ ទូតកម្មជាដើមនោះ តើ​ដូចម្តេចខ្លះ។ គឺពាក្យដែលស្តេច មហាមាត្យរបស់ស្តេច ​ក្សត្រិយ៍ ​ព្រាហ្មណ៍ គហបតិ ឬ​កុមារក្តី បញ្ជូន​ទៅថា លោកចូរទៅក្នុងទីនេះ ដូច្នេះក្តី លោកចូរទៅក្នុងទីឯណោះ ដូច្នេះក្តី លោកចូរនាំយក​របស់នេះទៅ ដូច្នេះក្តី លោកចូរ​នាំយក​របស់នេះ មកអំពីទីឯណោះមក ដូច្នេះក្តី។ ភិក្ខុជាអ្នក​វៀរ​ចាកការប្រកបរឿយៗ នូវទូតកម្ម គឺការនាំសំបុត្រ ឬពាក្យបណ្តាំរបស់គ្រហស្ថ និងការទៅដោយ​គេ​បញ្ជូន​អំពីផ្ទះមួយ ទៅផ្ទះមួយ មាន​​សភាព​ដូច្នេះឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១១៣] ម្យ៉ាងទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគនូវ​ភោជន​ទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ជាអ្នកកុហក គឺញុំាងសត្វលោក​ឲ្យកោត ឲ្យស្ងើច (ឲ្យ​ជ្រះ​ថ្លា ដោយការប្រើប្រាស់បច្ច័យជាដើម)ខ្លះ ជាអ្នក​និយាយរាក់ទាក់ (នឹងគ្រហស្ថ)ខ្លះ ជាអ្នក​ធ្វើ​និមិត្ត គឺពោល​បញ្ឆិតបញ្ឆៀងខ្លះ ជាអ្នក​ជេរ​ប្រទេច​ខ្លះ ជាអ្នកស្វែងរក​នូវលាភ ដោយលាភខ្លះ។ ភិក្ខុ​ជាអ្នកវៀរ​ចាកការកុហក និងការនិយាយ​រាក់​ទាក់ មាន​សភាព​ដូច្នេះ​ឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១១៤] ម្យ៉ាងទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​នូវ​ភោជនទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​មិច្ឆាជីវៈ គឺចិញ្ចឹមជីវិតខុស ព្រោះ​តិរច្ឆាន​វិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ។ តិរច្ឆានវិជ្ជានោះ តើ​ដូចម្តេចខ្លះ។ គឺសាស្ត្រា (ក្បួន) និយាយអំពីអវយវៈខ្លះ ទាយនិមិត្ត គឺហេតុ​ខ្លះ ឧត្បាត គឺ​ការធ្លាក់​ចុះ​នៃហេតុធំៗ មានរន្ទះបាញ់ជាដើមខ្លះ ទាយយល់សប្តិខ្លះ ទាយ​លក្ខណៈ​ខ្លះ ទាយវត្ថុ ដែល​កណ្តុរ​កាត់ (មានសំពត់ជាដើម)ខ្លះ និយាយអំពីការបូជាដោយភ្លើង​ខ្លះ និយាយអំពី​ការបូជា​ដោយ​វែកខ្លះ និយាយអំពីការបូជាដោយ​អង្កាម​ខ្លះ និយាយអំពីការបូជាដោយកុណ្ឌកខ្លះ និយាយអំពីការបូជាដោយអង្ករខ្លះ និយាយអំពីការបូជាដោយទឹកដោះរាវខ្លះ និយាយ​អំពី​ការ​បូជា​ដោយប្រេងខ្លះ និយាយអំពីការបូជាដោយមាត់³⁸⁾ ខ្លះ និយាយ​អំពីការ​បូជា​ដោយ​ឈាម​ខ្លះ វិជ្ជាសម្រាប់​ទាយ​នូវអវយវៈខ្លះ វិជ្ជាសម្រាប់​ទាយភូមិឋានខ្លះ វិជ្ជាសម្រាប់​ទាយទីស្រែ​ចម្ការ​ខ្លះ វិជ្ជាស្គាល់ព្រៃខ្មោចខ្លះ វិជ្ជាចាប់ខ្មោចខ្លះ វិជ្ជាសម្រាប់ការពារ​រក្សាភូមិផ្ទះខ្លះ វិជ្ជា​ស្តោះ​ពស់³⁹⁾ ​ខ្លះ វិជ្ជារក្សាពិសខ្លះ វិជ្ជាស្តោះខ្ទួយ​ទិចខ្លះ វិជ្ជា​ស្តោះ​កណ្តុរខាំខ្លះ វិជ្ជាសម្រាប់​ទាយសម្រែក​សត្វស្លាបខ្លះ វិជ្ជាសម្រាប់​ទាយសម្រែកក្អែកខ្លះ វិជ្ជាសម្រាប់​ទាយ​អាយុខ្លះ វិជ្ជាសម្រាប់​រារាំងនូវសរខ្លះ វិជ្ជាសម្រាប់​មើលនូវ​ស្នាមជើងម្រឹគ គឺ​សត្វ​ជើង​៤ទាំងអស់​ខ្លះ។ ភិក្ខុជាអ្នក​វៀរចាកការចិញ្ចឹមជីវិត ដោយមិច្ឆាជីវៈ ព្រោះតិរច្ឆានវិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ​ឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១១៥] ម្យ៉ាងទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​នូវ​ភោជនទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​មិច្ឆាជីវៈ ព្រោះ​តិរច្ឆាន​វិជ្ជា មាន​សភាព​យ៉ាងនេះ។ តិរច្ឆានវិជ្ជានោះ តើ​ដូចម្តេចខ្លះ។ គឺការ​ទាយ​លក្ខណៈកែវមណីខ្លះ ទាយលក្ខណៈសំពត់ខ្លះ ទាយលក្ខណៈដម្បង ឬឈើច្រត់ខ្លះ ទាយលក្ខណៈគ្រឿងសស្ត្រាខ្លះ ទាយលក្ខណៈដាវខ្លះ ទាយលក្ខណៈសរខ្លះ ទាយលក្ខណៈធ្នូខ្លះ ទាយលក្ខណៈអាវុធខ្លះ ទាយលក្ខណៈស្រីខ្លះ ទាយលក្ខណៈបុរសខ្លះ ទាយលក្ខណៈ​ក្មេង​ប្រុស​ខ្លះ ទាយលក្ខណៈ​ក្មេង​ស្រីខ្លះ ទាយលក្ខណៈខ្ញុំប្រុសខ្លះ ទាយលក្ខណៈខ្ញុំស្រីខ្លះ ទាយ​លក្ខណៈ​ដំរីខ្លះ ទាយលក្ខណៈ​សេះ​ខ្លះ ទាយលក្ខណៈក្របីខ្លះ ទាយលក្ខណៈគោឧសភខ្លះ ទាយ​លក្ខណៈ​គោ​ខ្លះ ទាយលក្ខណៈ​ពពែខ្លះ ទាយលក្ខណៈកែះខ្លះ ទាយលក្ខណៈមាន់ខ្លះ ទាយលក្ខណៈចាប ឬក្រួច​ខ្លះ ទាយលក្ខណៈរូបគំនូរ ឬគ្រឿងប្រដាប់ធ្វើដោយរូបទន្សងខ្លះ ទាយលក្ខណៈ​គ្រឿង​ប្រដាប់ ឬកំពូលផ្ទះខ្លះ ទាយលក្ខណៈរូបគំនូរ ឬគ្រឿង​ប្រដាប់ធ្វើ​ដោយរូបអណ្តើកខ្លះ ទាយ​លក្ខណៈ​ម្រឹគ គឺសត្វជើង៤ទាំងអស់ខ្លះ។ ភិក្ខុជាអ្នក​វៀរចាកមិច្ឆាជីវៈ ព្រោះតិរច្ឆានវិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ​ឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

១១៦>[១១៦]</span> ម្យ៉ាងទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​នូវ​ភោជនទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយមិច្ឆាជីវៈ ព្រោះ​តិរច្ឆាន​វិជ្ជា មាន​សភាពដូច្នេះ។ តិរច្ឆានវិជ្ជានោះ តើ​ដូចម្តេច។ គឺការ​ទាយ​អំពីការ​លើកទ័ពថា ព្រះរាជា គួរស្តេច​ចេញទៅ (ក្នុងថ្ងៃនោះ) ព្រះរាជា គួរស្តេច​ត្រឡប់​មក​វិញ (ក្នុងថ្ងៃនោះ) ព្រះរាជាខាងក្នុង នឹងរុក​រានចូលទៅ ព្រះរាជាខាងក្រៅ នឹងថយចេញទៅ ព្រះរាជា​ខាងក្រៅ នឹងរុករានចូលមក ព្រះរាជាខាងក្នុង នឹងថយចេញទៅ ព្រះរាជាខាងក្នុង នឹងមានជ័យជំនះ ព្រះរាជាខាងក្រៅ នឹង​បរាជ័យ ព្រះរាជាខាងក្រៅ នឹងមានជ័យជំនះ ព្រះរាជា​ខាង​ក្នុង នឹងបរាជ័យ ព្រះរាជា​អង្គនេះ នឹងមានជ័យជំនះ ព្រះរាជាអង្គនេះ នឹងបរាជ័យ។ ភិក្ខុ​ជាអ្នក​​វៀរចាកមិច្ឆាជីវៈ ព្រោះតិរច្ឆានវិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ​ឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះ។

[១១៧] មួយវិញទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគនូវភោជនទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ចិញ្ចឹមជីវិតដោយមិច្ឆាជីវៈ ព្រោះ​តិរច្ឆាន​វិជ្ជា មាន​សភាព​យ៉ាងនេះ។ តិរច្ឆានវិជ្ជានោះ តើ​ដូចម្តេចខ្លះ។ គឺការទាយថា (ក្នុងថ្ងៃឯណោះ) នឹងមាន​ចន្ទគ្រាស នឹងមានសូរ្យគ្រាស នឹង​មាន​នក្សត្រគ្រាស គឺផ្កាយ​ព្រះគ្រោះ ដើររួមចូលគ្នា ឬដើរ​រំលងព្រះ​អាទិត្យ ព្រះចន្ទ្រ ឬផ្កាយ​ណា​មួយ។ ព្រះចន្ទ ព្រះអាទិត្យ នឹងដើរតាមផ្លូវត្រូវគ្នា ព្រះ​ចន្ទ ព្រះអាទិត្យ នឹងដើរខុសផ្លូវគ្នា ផ្កាយ​ទាំងឡាយ នឹងដើរ​តាមផ្លូវត្រូវគ្នា ផ្កាយ​ទាំងឡាយ​ នឹងដើរ​ខុសផ្លូវគ្នា នឹងមានឧក្កាបាត⁴⁰⁾ នឹងកើតមានកំដៅក្នុងទិស នឹង​មាន​កម្រើក​ផែនដី នឹងមានផ្គរលាន់ (ឥត​មាន​ភ្លៀង) ព្រះចន្ទ ព្រះអាទិត្យ ផ្កាយ នឹងរះឡើង ឬលិចទៅវិញ នឹងសៅហ្មង ឬ​ផូរ​ផង់ ចន្ទគ្រាស នឹងបណ្តាលឲ្យមានសុខទុក្ខយ៉ាងនេះ សូរ្យគ្រាស នឹង​បណ្តាល​ឲ្យមានសុខទុក្ខយ៉ាងនេះ នក្សត្រគ្រាស នឹង​បណ្តាល​ឲ្យ​មាន​សុខ​ទុក្ខ​យ៉ាង​នេះ ព្រះចន្ទ និងព្រះអាទិត្យ ដើរតាមផ្លូវត្រូវគ្នា នឹងបណ្តាលឲ្យមានសុខទុក្ខយ៉ាងនេះ ព្រះចន្ទ និងព្រះអាទិត្យដើរខុសផ្លូវគ្នា នឹងបណ្តាលឲ្យមានសុខទុក្ខយ៉ាងនេះ ពួកផ្កាយ ដើរ​តាម​ផ្លូវ​​ត្រូវគ្នា នឹងបណ្តាលឲ្យមានសុខទុក្ខយ៉ាងនេះ ពួកផ្កាយដើរខុសផ្លូវគ្នា នឹង​បណ្តាល​ឲ្យមាន​សុខ​ទុក្ខ​យ៉ាងនេះ ឧក្កាបាត នឹងបណ្តាលឲ្យមានសុខទុក្ខយ៉ាងនេះ កំដៅក្នុង​ទិស នឹង​បណ្តាល​ឲ្យ​មានសុខទុក្ខយ៉ាងនេះ ការកម្រើកផែនដី នឹងបណ្តាលឲ្យមានសុខទុក្ខយ៉ាងនេះ ផ្គរលាន់ (ឥត​មានភ្លៀង) នឹងបណ្តាលឲ្យមានសុខទុក្ខយ៉ាងនេះ ព្រះចន្ទ ព្រះអាទិត្យ និងផ្កាយ រះឡើង ឬ​លិច​ទៅវិញ សៅហ្មង ឬផូរផង់ នឹងបណ្តាលឲ្យមានសុខទុក្ខយ៉ាងនេះ។ ភិក្ខុជាអ្នកវៀរ​ចាកមិច្ឆាជីវៈ ព្រោះ​តិរច្ឆានវិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ​ឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះដែរ។

[១១៨] មួយវិញទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​នូវ​ភោជនទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​មិច្ឆាជីវៈ ព្រោះ​តិរច្ឆាន​វិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ។ តិរច្ឆានវិជ្ជានោះ តើ​ដូចម្តេចខ្លះ។ គឺការ​ទាយ​ថា (ក្នុងឆ្នាំនេះ) នឹងមានភ្លៀង​ធ្លាក់ស្រួល នឹងមានភ្លៀងធ្លាក់មិនស្រួល នឹងមានបាយ​សម្បូណ៌ នឹងមានបាយក្រ នឹងមានសេចក្តី​ក្សេម​ក្សាន្ត នឹងមានភ័យ នឹងមានរោគ នឹងមិនមានរោគ ការរាប់ដោយដៃទទេ ការរាប់​ដោយវិធី​នព្វន្ត រាប់បូក⁴¹⁾ កាព្យឃ្លោង គម្ពីរលោកាយតៈ។ ភិក្ខុជាអ្នក​វៀរ​ចាកមិច្ឆាជីវៈ ព្រោះតិរច្ឆានវិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ​ឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះដែរ។

[១១៩] មួយវិញទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​នូវ​ភោជនទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​មិច្ឆាជីវៈ ព្រោះ​តិរច្ឆាន​វិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ។ តិរច្ឆានវិជ្ជានោះ តើ​ដូចម្តេចខ្លះ។ គឺ​វិធី​រៀប​អាវាហមង្គលខ្លះ វិធីរៀប​វិវាហមង្គលខ្លះ វិធីធ្វើឲ្យព្រមព្រៀងគ្នា (ស្នេហ៍)ខ្លះ វិធីធ្វើ​ឲ្យព្រាត់ប្រាស​គ្នា (បង់ចំណែង)​ខ្លះ វិធីប្រមូលទ្រព្យខ្លះ វិធីប្រកបជំនួញខ្លះ វិធីធ្វើឲ្យចូល​ចិត្តស្រឡាញ់​គ្នា ឬ​ធ្វើ​ឲ្យ​មានសិរីខ្លះ វិធីធ្វើ​ឲ្យស្អប់គ្នាខ្លះ វិធីធ្វើ​គភ៌ដែល​បំរុងនឹងវិនាស មិនឲ្យវិនាសខ្លះ វិធីចងអណ្តាត​ឲ្យរឹង​ដោយមន្តខ្លះ វិធីចង​ចង្កា​ឲ្យរឹងខ្លះ វិធីសូត្ររបៀន ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរដៃខ្លះ វិធីសូត្រ​របៀន​ដើម្បី​មិន​ឲ្យឮសំឡេងដោយត្រចៀកខ្លះ ប្រស្នា​កញ្ចក់ គឺមន្តខាបយកទេវតាឲ្យមកនៅនឹងកញ្ចក់ ហើយ​សួរ​ប្រស្នាខ្លះ ប្រស្នាកុមារី គឺមន្ត​បញ្ចូលទេវតា​ក្នុងសរីរៈនៃកុមារី ហើយសួរប្រស្នាខ្លះ ប្រស្នាទេវតា គឺមន្តបញ្ចូល​ទេវតា ក្នុងសរីរៈនៃ​ទាសី ហើយសួរ​ប្រស្នាខ្លះ វិធីបម្រើព្រះអាទិត្យខ្លះ វិធីបម្រើ​មហាព្រហ្មខ្លះ វិធីបញ្ចេញភ្លើង​អំពីមាត់​ដោយ​មន្តខ្លះ វិធីហៅ​សិរីឲ្យមកឋិតក្នុងសរីរៈខ្លះ។ ភិក្ខុ​ជាអ្នក​វៀរចាក​មិច្ឆាជីវៈ ព្រោះតិរច្ឆានវិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ​ឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះដែរ។

[១២០] ម្យ៉ាងទៀត ដូចជាសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយដ៏ចំរើនពួកមួយ បរិភោគ​នូវ​ភោជន​ទាំងឡាយ ​ដែល​ទាយកឲ្យ​ដោយ​​សទ្ធាហើយ តែសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​មិច្ឆាជីវៈ ព្រោះ​តិរច្ឆាន​វិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ។ តិរច្ឆានវិជ្ជានោះ តើ​ដូចម្តេច ។ គឺការបន់​ស្រន់​ខ្លះ ការលាបំណន់ខ្លះ ធ្វើមន្ត​សម្រាប់ការពារបិសាចខ្លះ ធ្វើមន្តសម្រាប់ការពារផ្ទះខ្លះ ធ្វើ​ខ្ទើយ​​ឲ្យដូចជាបុរសខ្លះ ធ្វើបុរស​ឲ្យដូច​ជាខ្ទើយខ្លះ ធ្វើពីធីសង់ផ្ទះលើទីដី ដែលមិនធ្លាប់បានធ្វើខ្លះ ធ្វើពលិកម្មនៅទីដីដែលសង់ផ្ទះខ្លះ ជំរះ​មុខ​ឲ្យស្អាតដោយទឹក​ឲ្យគេខ្លះ បង្កក់ប្រសិទ្ធិ៍ឲ្យគេខ្លះ បូជា​ភ្លើង​​ឲ្យគេខ្លះ ធ្វើថ្នាំសម្រាប់​ឲ្យ​ក្អួតខ្លះ ធ្វើថ្នាំបញ្ចុះខ្លះ ធ្វើថ្នាំ​កំចាត់បង់​នូវទោស​ខាងលើខ្លះ ធ្វើថ្នាំ​កំចាត់បង់​នូវទោសខាង​ក្រោម​ខ្លះ ធ្វើថ្នាំ​កំចាត់បង់​នូវទោសក្នុងក្បាលខ្លះ ស្លប្រេងសម្រាប់បន្តក់​ត្រចៀកខ្លះ ធ្វើថ្នាំ​សម្រាប់​ស្អំ​ភ្នែកខ្លះ ធ្វើថ្នាំ​សម្រាប់ហិតខ្លះ ធ្វើថ្នាំសម្រាប់លាបបង្កាត់ខ្លះ ធ្វើថ្នាំត្រជាក់សម្រាប់​លាបស្រលាប​ខ្លះ ធ្វើវេជ្ជកម្មរក្សាភ្នែកខ្លះ ធ្វើពេទ្យវះខ្លះ ធ្វើពេទ្យ​រក្សា​ក្មេង​ខ្លះ ដាក់ថ្នាំ​ក្រោយ​ ឲ្យជួយ​កំឡាំង​ថ្នាំមុនខ្លះ លាងថ្នាំដើមចេញខ្លះ។⁴²⁾ ភិក្ខុជាអ្នក​វៀរ​ចាក​មិច្ឆាជីវៈ ព្រោះតិរច្ឆានវិជ្ជា មាន​សភាព​ដូច្នេះ​ឯង។ នេះជាសីលរបស់ភិក្ខុនោះដែរ។

[១២១] បពិត្រមហារាជ ភ័យណា ដែលគប្បីកើតឡើងព្រោះសេចក្តី​សង្រួម​ក្នុងសីល ភិក្ខុនោះឯងបរិបូណ៌​ដោយសីលយ៉ាងនេះហើយ រមែង​មិនបានឃើញ​នូវ​ភ័យ​នោះ អំពីទីណាមួយឡើយ។ បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូចជាភ័យណា ដែល​គប្បីកើត​អំពីសត្រូវ ក្សត្រិយ៍ដែលបាន​មុទ្ធាភិសេក⁴³⁾ ហើយ​ កំចាត់បង់នូវពួក​សត្រូវអស់ហើយ រមែង​មិនបាន​ឃើញ​ភ័យនោះ អំពីទីណាមួយឡើយ ដូចម្តេចមិញ បពិត្រមហារាជ ភ័យណា ដែលគប្បីកើតឡើងព្រោះសេចក្តី​សង្រួម​ក្នុងសីល ភិក្ខុអ្នកបរិបូណ៌​ដោយ​សីល​យ៉ាង​នេះ​ហើយ រមែង​មិនបានឃើញ​នូវ​ភ័យ​នោះ អំពីទីណាមួយឡើយ ដូច្នោះឯង។ ភិក្ខុនោះ បើ​បានប្រកបដោយសីលក្ខន្ធ ជារបស់​ព្រះអរិយៈនេះហើយ រមែងទទួល​នូវសេចក្តីសុខ ដែល​មិនមានទោសក្នុងសន្តានចិត្តនៃខ្លួន។ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុជាអ្នក​បរិបូណ៌​ដោយសីល យ៉ាងនេះឯង។

[១២២] បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុដែលជាអ្នករក្សានូវទ្វារ ក្នុងឥន្ទ្រិយទាំងឡាយ តើ​ដូចម្តេចខ្លះ។ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ បានឃើញ​រូបដោយចក្ខុហើយ តែ​មិនកាន់យកនូវនិមិត្ត មិនកាន់យកនូវអនុព្យញ្ជនៈ ឯអភិជ្ឈា និងទោមនស្ស ដែលជា​អកុសល​ធម៌ដ៏លាមក តែងតែគ្របសង្កត់នូវបុគ្គល ដែលមិនបានសង្រួម​ចក្ខុន្ទ្រិយនុ៎ះ ព្រោះ​ហេតុមិនបានសង្រួមនូវចក្ខុន្ទ្រិយណា ក៏ប្រតិបត្តិ​ដើម្បីសង្រួម​នូវចក្ខុន្ទ្រិយនោះ រក្សា​នូវចក្ខុន្ទ្រិយ ដល់នូវសេចក្តីសង្រួម​ក្នុងចក្ខុន្ទ្រិយ។ ឮសម្លេង​ដោយត្រចៀកហើយ តែ​មិន​កាន់​យកនូវនិមិត្ត មិនកាន់យកនូវអនុព្យញ្ជនៈ ឯអភិជ្ឈា និងទោមនស្ស ដែលជា​អកុសល​ធម៌​ដ៏លាមក តែងតែគ្របសង្កត់នូវបុគ្គល ដែលមិនសង្រួមនូវសោតិន្ទ្រិយនុ៎ះ ព្រោះ​ហេតុ​មិន​បាន​សង្រួមនូវសោតិន្ទ្រិយណា ក៏ប្រតិបត្តិ​ដើម្បីសង្រួម​នូវសោតិន្ទ្រិយនោះ រក្សា​នូវ​សោតិន្ទ្រិយ ដល់នូវសេចក្តីសង្រួម​ក្នុងសោតិន្ទ្រិយ។ បានធំក្លិន​ដោយច្រមុះហើយ តែ​មិនកាន់យកនូវនិមិត្ត មិនកាន់យកនូវអនុព្យញ្ជនៈ ឯអភិជ្ឈា និងទោមនស្ស ដែលជា​អកុសល​ធម៌ដ៏លាមក តែងតែគ្របសង្កត់នូវបុគ្គល ដែលមិនបានសង្រួម​នូវឃានិន្ទ្រិយនុ៎ះ ព្រោះ​ហេតុមិនបានសង្រួមនូវឃានិន្ទ្រិយណា ក៏ប្រតិបត្តិ​ដើម្បីសង្រួម​នូវឃានិន្ទ្រិយនោះ រក្សា​នូវឃានិន្ទ្រិយ ដល់នូវសេចក្តីសង្រួម​ក្នុងឃានិន្ទ្រិយ។ បានជញ្ជក់​ជញ្ជាប់នូវរស​ដោយ​អណ្តាតហើយ តែមិនកាន់យកនូវនិមិត្ត មិនកាន់យកនូវអនុព្យញ្ជនៈ ឯអភិជ្ឈា និង​ទោមនស្ស ដែលជា​អកុសល​ធម៌ដ៏លាមក តែងតែគ្របសង្កត់នូវបុគ្គល ដែលមិន​បាន​សង្រួម​នូវជិវ្ហិន្ទ្រិយនុ៎ះ ព្រោះ​ហេតុមិនបានសង្រួមនូវជិវ្ហិន្ទ្រិយណា ក៏ប្រតិបត្តិ​ដើម្បីសង្រួម​នូវជិវ្ហិន្ទ្រិយនោះ រក្សា​នូវជិវ្ហិន្ទ្រិយ ដល់នូវសេចក្តីសង្រួម​ក្នុងជិវ្ហិន្ទ្រិយ។ បានពាល់ត្រូវ​នូវ​សម្ផ័ស្ស ដោយកាយហើយ តែមិនកាន់យកនូវនិមិត្ត មិនកាន់យកនូវអនុព្យញ្ជនៈ ឯ​អភិជ្ឈា និងទោមនស្ស ដែលជា​អកុសល​ធម៌ដ៏លាមក តែងតែគ្របសង្កត់នូវបុគ្គល ដែល​មិន​បានសង្រួម​នូវកាយិន្ទ្រិយនុ៎ះ ព្រោះ​ហេតុមិនបានសង្រួមនូវកាយិន្ទ្រិយណា ក៏ប្រតិបត្តិ​ដើម្បីសង្រួម​នូវកាយិន្ទ្រិយនោះ រក្សា​នូវកាយិន្ទ្រិយ ដល់នូវសេចក្តីសង្រួម​ក្នុងកាយិន្ទ្រិយ។ បានដឹងច្បាស់​នូវធម្មារម្មណ៍​ដោយចិត្តហើយ តែមិនកាន់យកនូវនិមិត្ត មិនកាន់យក​នូវ​អនុព្យញ្ជនៈ ឯអភិជ្ឈា និងទោមនស្ស ដែលជា​អកុសល​ធម៌ដ៏លាមក តែងតែ​គ្រប​សង្កត់​នូវ​បុគ្គល ដែលមិនបានសង្រួមនូវមនិន្ទ្រិយនុ៎ះ ព្រោះ​ហេតុមិនបាន​សង្រួម​នូវ​មនិន្ទ្រិយ​ណា ក៏ប្រតិបត្តិ​ដើម្បីសង្រួម​នូវមនិន្ទ្រិយនោះ រក្សា​នូវមនិន្ទ្រិយ ដល់នូវសេចក្តីសង្រួម​ក្នុងមនិន្ទ្រិយ។ ភិក្ខុនោះ បានប្រកបព្រមដោយ​ឥន្ទ្រិយសំវរៈ ជារបស់​អរិយៈនេះហើយ រមែង​ទទួលចំពោះ​នូវសុខ ដែលមិនច្រឡូកច្រឡំដោយកិលេសជាខាងក្នុង។ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុជាអ្នករក្សានូវ​ទ្វារក្នុងឥន្ទ្រិយទាំងឡាយ យ៉ាងនេះឯង។

[១២៣] បពិត្រមហារាជ ឯភិក្ខុជាអ្នកប្រកបដោយសតិ និងសម្បជញ្ញៈនោះ តើ​ដូចម្តេចខ្លះ។ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ កាលឈានដើរទៅមុខ ឈានថយ​ក្រោយ ក៏មានសេចក្តីដឹងខ្លួន កាលក្រឡេកមើលទៅមុខ ក្រឡេកមើល​ទៅទិសផ្សេងៗ ក៏​មានសេចក្តីដឹងខ្លួន កាលបត់លា (ដៃជើង) ក៏មានសេចក្តីដឹងខ្លួន កាលទ្រទ្រង់​នូវ​សង្ឃាដិ បាត្រ ចីវរ ក៏មានសេចក្តីដឹងខ្លួន កាលបរិភោគ ផឹក ទំពា ជញ្ជក់ជញ្ជាប ក៏មានសេចក្តីដឹងខ្លួន កាលបន្ទោឧច្ចារៈបស្សាវៈ ក៏មានសេចក្តីដឹងខ្លួន កាលដើរ ឈរ អង្គុយ ដេកលក់ ភ្ញាក់ពីដេក និយាយ ឬស្ងៀម ក៏មានសេចក្តីដឹងខ្លួន។ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុជាអ្នកប្រកបដោយសតិ និងសម្បជញ្ញៈ ដោយប្រការដូច្នេះឯង។

[១២៤] បពិត្រមហារាជ ឯភិក្ខុជាអ្នកសន្តោស (ត្រេកអរចំពោះ​បច្ច័យ​តាមមាន​តាមបាន) តើ​ដូចម្តេចខ្លះ។ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ជាអ្នកសន្តោស​ដោយ​ចីវរ ដែលជាគ្រឿងរក្សានូវកាយ ដោយចង្ហាន់បិណ្ឌបាត ដែលជាគ្រឿង​រក្សានូវផ្ទៃ ភិក្ខុ​នោះ កាលបើចៀស​ចេញទៅក្នុងទិសណាៗ តែងកាន់យក​ (នូវ​បរិក្ខារ) ប៉ុណ្ណោះ ហើយ​ចៀសចេញទៅ (ក្នុងទិសនោះៗ)។ បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូចសត្វសកុណជាតិ មានស្លាប ទោះហើរទៅក្នុងទិសណាៗ រមែងមានស្លាប​របស់ខ្លួនជាភារៈប៉ុណ្ណោះ ហើរទៅ ដូចម្តេចមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុជាអ្នកសន្តោស​ដោយ​ចីវរ ដែលជាគ្រឿងរក្សានូវកាយ ដោយចង្ហាន់បិណ្ឌបាត ដែលជាគ្រឿង​រក្សានូវផ្ទៃ ភិក្ខុ​នោះ ទោះបីចៀស​ចេញទៅ​ក្នុង​ទិស​ណាៗ តែងកាន់យក​ (នូវគ្រឿង​បរិក្ខារ) ប៉ុណ្ណោះ ហើយ​ចៀសចេញទៅ (ក្នុងទិស​នោះ​ៗ) ដូច្នោះឯង។ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុជាអ្នកសន្តោស ដោយប្រការដូច្នេះឯង។

[១២៥] ភិក្ខុនោះ ប្រកបដោយសីលក្ខន្ធ ជារបស់ព្រះអរិយៈនេះផង ប្រកបដោយ​ឥន្ទ្រិយសំវរៈ ជារបស់​ព្រះអរិយៈនេះផង ប្រកបដោយ​សតិ និងសម្បជញ្ញៈ ជារបស់​ព្រះអរិយៈនេះផង ប្រកបដោយ​សេចក្តីសន្តោស ជារបស់​ព្រះអរិយៈនេះផង ត្រូវការ​ទីសេនាសនៈស្ងាត់ គឺព្រៃ ម្លប់ឈើ ភ្នំ ជ្រោះភ្នំ គុហាភ្នំ ព្រៃស្មសាន ព្រៃស្បាត ទីវាល ទី​គំនរ​ចំបើង។ លុះភិក្ខុនោះ ត្រឡប់មកអំពីបិណ្ឌបាត ក្នុងវេលាខាងក្រោយភត្ត ក៏​ពត់ភ្នែន តម្រង់កាយឲ្យត្រង់ ប្រុងស្មារតី ឲ្យមានមុខឆ្ពោះ (ទៅរកកម្មដ្ឋាន)។ ភិក្ខុនោះ រមែង​លះបង់​នូវអភិជ្ឈាក្នុងលោក នៅដោយចិត្តគ្មានអភិជ្ឈា ជំរះចិត្ត​ឲ្យស្អាត ចាកអភិជ្ឈា រមែង​លះបង់​នូវព្យាបាទ និងសេចក្តីប្រទូស្ត នៅដោយចិត្ត​មិនមានព្យាបាទ ជាអ្នកមានសេចក្តី​អនុគ្រោះ​ដោយប្រយោជន៍ ដល់សត្វមានជីវិតទាំងពួង ជំរះចិត្តឲ្យស្អាត ចាកអកុសលធម៌ ជាគ្រឿង​ប្រទូស្ត គឺព្យាបាទ រមែង​លះបង់​នូវថីនមិទ្ធៈ គឺសេចក្តីងងុយ ងោកងក់ នៅដោយ​ចិត្តប្រាសចាកថីនមិទ្ធៈ ជាអ្នកមានសេចក្តីសំគាល់នូវពន្លឺ មានស្មារតី និងសេចក្តីដឹងខ្លួន ជំរះចិត្តឲ្យស្អាតចាក​ថីនមិទ្ធៈ រមែងលះបង់ នូវ​ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចៈ គឺសេចក្តីរាយមាយ រសាយ​ចិត្ត នៅដោយ​ចិត្តមិនរាយមាយ ជាអ្នកមានចិត្តស្ងប់រម្ងាប់ខាងក្នុង ជំរះចិត្តឲ្យស្អាតចាក​ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចៈ រមែងលះបង់ នូវវិចិកិច្ឆា គឺសេចក្តីងឿងឆ្ងល់ នៅដោយ​ចិត្ត​ផុត​វិចិកិច្ឆា ជា​អ្នក​មិនមានសេចក្តីសង្ស័យ ក្នុងកុសលធម៌ ជំរះចិត្តឲ្យស្អាតចាកវិចិកិច្ឆា។

[១២៦] បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូចបុរស ដែលយកទ្រព្យជាបំណុលគេ ទៅ​ប្រកប​ការងារទាំងឡាយ ការងារទាំងនោះ របស់​បុរសនោះក៏សម្រេច បុរសនោះ ក៏ចាត់​ចែង​សងនូវទ្រព្យ​ចាស់ ជាបំណុល​អស់ទៅ ទ្រព្យចំណេញរបស់បុរសនោះ ក៏​មានសល់​នៅច្រើន ល្មមនឹងចិញ្ចឹមនូវភរិយាបាន បុរសនោះ ក៏មានសេចក្តីត្រិះរិះយ៉ាងនេះថា អាត្មាអញ កាលពីដើម យកទ្រព្យជាបំណុលគេ ទៅ​ប្រកប​ការងារ ៗទាំងអម្បាល​នោះ របស់អាត្មាអញ ក៏បានសម្រេចហើយ អាត្មាអញ បានចាត់​ចែង​សងនូវទ្រព្យ​ចាស់ ជា​បំណុល​​ដើមរួចអស់ហើយ ទ្រព្យចំណេញរបស់អាត្មាអញ ក៏​មានសល់​នៅជាច្រើន ល្មម​នឹង​ចិញ្ចឹម​ភរិយាបានដែរ។ បុរសនោះ គប្បីបាននូវបាមោជ្ជៈ (សេចក្តីរីករាយ) គប្បីបាន​នូវ​សេចក្តីសោមនស្ស ដែលមានទ្រព្យចំណេញ​នោះជាហេតុ។ បពិត្រមហារាជ មួយទៀត ប្រៀបដូចបុរសមានអាពាធ ដល់នូវសេចក្តីទុក្ខ ឈឺធ្ងន់ ហើយបុរសនោះ បរិភោគ​បាយ​មិនឆ្ងាញ់ផង កម្លាំងក្នុងកាយរបស់បុរសនោះ ក៏មិនមានផង។ សម័យខាងក្រោយមក បុរស​នោះក៏សះស្បើយ អំពីអាពាធនោះ បុរសនោះ បានបរិភោគ​បាយឆ្ងាញ់ផង កម្លាំងក្នុងកាយរបស់បុរសនោះ ក៏មានផង ទើបបុរស​នោះ មានសេចក្តីត្រិះរិះ​យ៉ាងនេះ​ថា អាត្មាអញ កាលអំពីដើម មានអាពាធ ដល់នូវសេចក្តីទុក្ខ ឈឺធ្ងន់ អាត្មាអញ បរិភោគ​បាយ​មិនឆ្ងាញ់ផង កម្លាំងក្នុងកាយរបស់អាត្មាអញ ក៏មិនមានផង ឥឡូវនេះ អាត្មាអញ បានសះស្បើយ អំពីអាពាធនោះហើយ អាត្មាអញ បានបរិភោគ​បាយឆ្ងាញ់ផង កម្លាំង​ក្នុង​កាយ​របស់អាត្មាអញ ក៏មានផង។ បុរស​នោះ ក៏បាននូវបាមោជ្ជៈ បាននូវសេចក្តី​សោមនស្ស ដែលមានការសះស្បើយ អំពី​អាពាធនោះជាហេតុ។ បពិត្រមហារាជ មួយ​ទៀត ប្រៀបដូចបុរសដែលជាប់នៅក្នុងផ្ទះឃុំខាំង សម័យខាងក្រោយមក បុរស​នោះ​ក៏​រួច​អំពីការឃុំខាំងនោះដោយស្រួល មិនមានភ័យ ឯសេចក្តីបង់ខាតនៃ​ភោគៈ​ទាំងឡាយ របស់បុរសនោះ សូម្បីបន្តិចបន្តួច ក៏មិនមាន ទើបបុរស​នោះ មានសេចក្តីត្រិះរិះ​យ៉ាងនេះ​ថា អាត្មាអញ កាលអំពីដើម បានជាប់នៅក្នុងផ្ទះឃុំខាំង ឥឡូវនេះ អាត្មាអញបាន​រួច​អំពីការឃុំខាំងនោះដោយស្រួល មិនមានភ័យហើយ ឯសេចក្តីបង់ខាតនៃ​ភោគៈ​ទាំង​ឡាយ របស់អាត្មាអញ សូម្បីបន្តិចបន្តួច ក៏មិនមានឡើយ។ បុរស​នោះ ក៏បាននូវបាមោជ្ជៈ បាននូវសេចក្តី​សោមនស្ស ដែលមានការរួចអំពី​ផ្ទះឃុំខាំងនោះ ជាហេតុ។ បពិត្រ​មហា​រាជ មួយ​ទៀត ប្រៀបដូចបុរសដែលជាទាសៈគេ រមែងមិនបានធ្វើ​កិច្ចការ​នីមួយ​តាមអំពើចិត្តខ្លួន រមែងធ្វើ​ទៅតាមសេចក្តី​គាប់ចិត្តរបស់បុគ្គលដទៃ ទៅកាន់ទីណា តាម​ចំណង់របស់ខ្លួន​មិនបានឡើយ លុះសម័យខាងក្រោយមក បុរស​នោះ ​ក៏បាន​រួច​អំពី​ភាវៈ​ជាទាសៈនោះ ជាអ្នក​បានធ្វើ​នូវអំពើ​ តាមគាប់ចិត្តរបស់ខ្លួន មិនបានធ្វើ​ទៅតាមសេចក្តី​គាប់ចិត្តរបស់បុគ្គលដទៃ បានរួចជាអ្នកជា ទៅកាន់ទីណា តាម​ចំណង់របស់ខ្លួន​បាន ទើបបុរស​នោះ មានសេចក្តីត្រិះរិះ​យ៉ាងនេះថា អាត្មាអញ កាលអំពីដើម ជាទាសៈគេ មិន​បានធ្វើ​​កិច្ចការ​នីមួយ​តាមអំពើចិត្តរបស់ខ្លួន តែងធ្វើ​ទៅតាមសេចក្តី​គាប់ចិត្ត​របស់​បុគ្គល​ដទៃ ទៅកាន់ទីណា តាម​ចំណង់របស់ខ្លួន​មិនបានឡើយ ឥឡូវនេះ អាត្មាអញ បាន​រួច​អំពី​​ភាវៈ​ជាទាសៈគេនោះហើយ ជាអ្នកបាន​ធ្វើកិច្ចការ​នីមួយ ​តាមអំពើចិត្តរបស់ខ្លួន មិនបានធ្វើ​ទៅ​តាម​សេចក្តី​គាប់ចិត្តរបស់បុគ្គលដទៃ បានរួចជាអ្នកជា ទៅកាន់ទីណា តាម​ចំណង់​របស់​ខ្លួនបាន។ បុរស​នោះ ក៏បាននូវបាមោជ្ជៈ បាននូវសេចក្តី​សោមនស្ស ដែលមានការរួចអំពី​ភាវៈ​ជាទាសៈគេនោះ ជាហេតុ។​ បពិត្រ​មហា​រាជ មួយ​ទៀត ប្រៀបដូច​បុរស​មានទ្រព្យ មាន​ភោគៈ ដើរទៅកាន់ផ្លូវឆ្ងាយដាច់ស្រយាល ជាផ្លូវរកបាយបានដោយក្រ ប្រកបដោយ​ភ័យ​ចំពោះមុខ សម័យខាងក្រោយមក បុរស​នោះ ​ក៏បានឆ្លងផុត អំពីផ្លូវ​ឆ្ងាយដាច់​ស្រយាល​នោះ បានដល់ស្រុកភូមិដោយស្រួល ជាទីក្សេម មិនមានភ័យ ទើបបុរស​នោះ មានសេចក្តីត្រិះរិះ​យ៉ាងនេះថា អាត្មាអញ កាលអំពីដើម ជាអ្នកមានទ្រព្យ មានភោគៈ ដើរ​ទៅកាន់ផ្លូវឆ្ងាយ​ដាច់ស្រយាល ជាផ្លូវរកបាយបានដោយក្រ ប្រកបដោយភ័យ​ចំពោះ​មុខ ឥឡូវនេះ អាត្មាអញ បានឆ្លងផុត​ផ្លូវឆ្ងាយដាច់ស្រយាលនោះហើយ បានដល់​​ស្រុក​ភូមិ​ដោយស្រួល ជាទីក្សេម មិនមានភ័យ។​ បុរស​នោះ ក៏បាននូវបាមោជ្ជៈ បាននូវសេចក្តី​សោមនស្ស ដែលមានការបានដល់​នូវស្រុកភូមិ ជាទីក្សេមនោះ ជាហេតុ។​ បពិត្រ​មហា​រាជ ភិក្ខុពិចារណាឃើញនូវនីវរណៈ៥នេះក្នុងខ្លួន ដែលមិនទាន់​លះបង់ យ៉ាងនេះ ថាដូច​ជាបំណុល ដូចជារោគ ដូចជាផ្ទះសម្រាប់ឃុំខាំង ដូចជាភាវៈជាទាសៈ ឬថា​ដូចជា​ផ្លូវឆ្ងាយដាច់ស្រយាល យ៉ាងនោះឯង។ បពិត្រមហារាជ ដូចបុគ្គលពិចារណាឃើញ នូវ​ការ​មិនចំពាក់បំណុលគេយ៉ាងណា នូវការមិនមានរោគ​យ៉ាងណា នូវការរួចអំពីផ្ទះ​សម្រាប់​ឃុំខាំង​យ៉ាងណា នូវភាពជាអ្នកជា​យ៉ាងណា នូវទីដ៏ក្សេមក្សាន្តយ៉ាងណា បពិត្រ​មហារាជ ភិក្ខុពិចារណាឃើញនូវនីវរណៈ៥នេះក្នុងខ្លួន ដែលបានលះបង់ហើយ ក៏យ៉ាង​នោះឯង។

[១២៧] កាលបើ​ភិក្ខុនោះ បានពិចារណាឃើញច្បាស់ នូវនីវរណៈទាំង៥នេះ​ក្នុង​ខ្លួន ដែលបានលះបង់ហើយ បាមោជ្ជៈ (សេចក្តីរីករាយ) ក៏កើតឡើង កាលបើ ចិត្តរីករាយ​ហើយ បីតិក៏កើត កាលបើចិត្តប្រកបដោយបីតិហើយ នាមកាយ រមែងស្ងប់ស្ងាត់ ភិក្ខុដែល​មាននាមកាយស្ងប់ស្ងាត់ហើយ រមែង​ទទួលនូវសុខ ចិត្តរបស់ភិក្ខុ ដែលប្រកបដោយ​សុខ តែងតម្កល់​មាំបាន។ ភិក្ខុនោះ លុះស្ងាត់ចាកកាមទាំងឡាយ ស្ងាត់​ចាក​អកុសលធម៌ទាំងឡាយហើយ ក៏បានដល់នូវបឋមជ្ឈាន ប្រកបដោយ​វិតក្កៈ ប្រកបដោយ​វិចារៈ មានបីតិ និងសុខៈ ដែលកើតអំពីវិវេក ក៏សម្រេច​សម្រាន្តនៅ (ដោយ​ឥរិយាបថទាំង៤)។ ភិក្ខុនោះ រមែងញុំាងកាយនេះ ឲ្យជ្រួតជ្រាប ឆ្អែតស្កប់ស្កល់ បរិបូណ៌ ផ្សព្វផ្សាយ ដោយបីតិ និងសុខៈ ដែលកើតអំពីវិវេក សរីរដ្ឋានបន្តិចបន្តួច​នៃកាយ​ទាំង​អស់​របស់ភិក្ខុនោះ ឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយ ដោយបីតិ និងសុខៈ ដែលកើត​អំពីវិវេក មិនមានឡើយ។ បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូចជាអ្នកផ្ងូតទឹកក្តី​ បុគ្គលអ្នកជំនួយការ​នៃជន​អ្នកផ្ងូតទឹកក្តី ដែលឈ្លាស រោយនូវលំអិតសម្រាប់ងូតទាំងឡាយ ក្នុងភាជន៍សំរិទ្ធ៍ ប្រោះ​ព្រំ​ដោយទឹក ហើយសូនជាដុំ លុះដល់វេលាល្ងាច ដុំលំអិត​សម្រាប់ (លាប) ងូត (នោះ) ក៏​ស្អិតចាប់ចូលគ្នា ស្អិតល្មួតទាំង​ខាងក្នុង ទាំងខាងក្រៅ មិនបានរាត់រាយ ខ្ចាយចេញឡើយ យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុដែលញុំាងកាយនេះ ឲ្យជ្រួតជ្រាប ឆ្អែតស្កប់ស្កល់ បរិបូណ៌ ផ្សព្វផ្សាយ ដោយបីតិ និងសុខៈ ដែលកើតអំពីវិវេក សរីរដ្ឋានបន្តិចបន្តួច​នៃ​កាយ​​ទាំង​អស់​របស់ភិក្ខុនោះ ឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយ ដោយបីតិ និងសុខៈ ដែល​កើត​​អំពីវិវេក មិនមានឡើយ យ៉ាងនោះឯង។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង ជាផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង ដ៏រុងរឿងដោយវិសេសផង ថ្លៃថ្លា​ដោយ​វិសេសផង ជាងផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង ដូច​បាន​ពោល​មក​ខាងដើម។

[១២៨] បពិត្រមហារាជ ប្រការមួយទៀត ភិក្ខុបានចូលដល់ទុតិយជ្ឈាន ជាធម្មជាត​កើតមានក្នុងសន្តានចិត្ត ប្រកបដោយ​សេចក្តីជ្រះថ្លា មានសភាពជាចិត្តខ្ពស់ឯង មិនមាន​វិតក្កៈ មិនមានវិចារៈ មានតែបីតិ និងសុខៈ ដែលកើតអំពីសមាធិ ព្រោះ​រម្ងាប់នូវ​វិតក្ក និង​វិចារៈ ក៏សម្រេចសម្រាន្តនៅ។ ភិក្ខុនោះ រមែង​ញុំាងកាយនេះ ឲ្យជ្រួតជ្រាប ឆ្អែតស្កប់ស្កល់ បរិបូណ៌ ផ្សព្វផ្សាយ ដោយបីតិ និងសុខៈ ដែលកើតអំពីសមាធិ សរីរដ្ឋានបន្តិចបន្តួច​នៃ​កាយ​​ទាំង​អស់​របស់ភិក្ខុនោះ ឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយ ដោយបីតិ និងសុខៈ ដែលកើត​អំពីសមាធិ មិនមានឡើយ។ បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូចជាអន្លង់ទឹកដ៏ជ្រៅ មានទឹកជោរឡើង ប្រឡាយ​ជាទីហូរមកនៃ​ទឹកក្នុងទិសខាងកើត នៃអន្លង់ទឹកនោះមិន​មាន ប្រឡាយ​ជាទីហូរមកនៃ​ទឹកក្នុងទិសខាងត្បូងមិន​មាន ប្រឡាយ​ជាទីហូរមកនៃ​ទឹកក្នុងទិសខាងលិចមិន​មាន ប្រឡាយ​ជាទីហូរមកនៃ​ទឹកក្នុងទិសខាងជើង ក៏មិន​មាន ទាំង​ភ្លៀង ក៏មិនបាន​បង្អុរចុះនូវធារទឹក​ដោយស្រួល ក្នុងអន្លង់ទឹក​នោះ តាមកាល​វេលា​ឡើយ ឯធារទឹកដ៏ត្រជាក់ ក៏ស្រាប់តែ​ជោរឡើងអំពីអន្លង់ទឹកនោះប៉ុណ្ណោះ ហើយញុំាង​អន្លង់ទឹកនោះ ឲ្យជ្រួតជ្រាប ឆ្អែតដ៏បរិបូណ៌ ផ្សព្វផ្សាយដោយទឹកត្រជាក់ ទីប្រទេស​បន្តិច​បន្តួច​នៃអន្លង់ទឹកទាំងអស់នោះ ឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយដោយទឹកត្រជាក់ មិនមាន​ឡើយ យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុញុំាងកាយនេះឲ្យជ្រួតជ្រាប ឆ្អែតស្កប់ស្កល់ បរិបូណ៌ ផ្សព្វផ្សាយ ដោយបីតិ និងសុខៈ ដែលកើតអំពីសមាធិ សរីរដ្ឋានបន្តិចបន្តួច​នៃ​កាយ​​ទាំង​អស់​របស់ភិក្ខុនោះ ឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយ ដោយបីតិ និងសុខៈ ដែលកើត​អំពីសមាធិ មិនមានឡើយ យ៉ាងនោះឯង។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង ជាផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង ដ៏រុងរឿងដោយវិសេសផង ថ្លៃថ្លា​ដោយ​វិសេសផង ជាងផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង ដូច​​ពោល​មក​ខាងដើម។

[១២៩] បពិត្រមហារាជ ប្រការមួយទៀត ភិក្ខុមានចិត្តនឿយណាយ ចាកបីតិ ហើយប្រកបដោយ​ឧបេក្ខា មានស្មារតីដឹងខ្លួន បានទទួល​នូវសុខ ដោយនាមកាយ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយ តែងសរសើរនូវបុគ្គល ដែលបាននូវ​តតិយជ្ឈាននោះថា បុគ្គល​អ្នកបាន​តតិយជ្ឈាន មានចិត្តប្រកបដោយ​ឧបេក្ខា មានស្មារតី មានធម៌ជាគ្រឿង​នៅជា​សុខ ដូច្នេះ ព្រោះតតិយជ្ឈានណា ក៏បានដល់នូវតតិយជ្ឈាន (នោះ) ហើយសម្រេច​សម្រាន្តនៅ។ ភិក្ខុនោះ រមែងញុំាងកាយនេះ ឲ្យជ្រួតជ្រាប ឆ្អែតស្កប់ស្កល់ បរិបូណ៌ ផ្សព្វផ្សាយ ដោយសុខៈ ដែលមិនមានបីតិ សរីរដ្ឋានបន្តិចបន្តួច​នៃ​កាយ​​ទាំង​អស់​របស់​ភិក្ខុនោះ ឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយ ដោយសុខៈ ដែលគ្មានបីតិ មិនមានឡើយ។ បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូចទីដែលដុះព្រលិតក្តី ឈូកក្រហមក្តី ឈូកសក្តី មានព្រលិត ឬ​ឈូកក្រហម ឬឈូកសពួកខ្លះ ដែលដុះក្នុងទឹក ចំរើនក្នុងទឹក មិនទាន់​លូតឡើង​ផុត​អំពី​ទឹក លិចនៅក្នុងទឹក រស់នៅអាស្រ័យនឹងទឹក បទុមជាតិ⁴⁴⁾ ទាំងនោះ រមែងជ្រួតជ្រាប ឆ្អែតស្កប់ស្កល់ បរិបូណ៌ ផ្សព្វផ្សាយ ដោយទឹកត្រជាក់ តាំងអំពីឫស មើម រហូតដល់​ចុង ទីប្រទេសបន្តិចបន្តួច​នៃ​វារិជាតិទាំង​អស់ ទោះជាព្រលិតក្តី ឈូកក្រហមក្តី ឈូកសក្តី ដែលឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយ ដោយទឹកដ៏ត្រជាក់ មិនមានឡើយ យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុដែល​ញុំាងកាយនេះឲ្យជ្រួតជ្រាប ឆ្អែតស្កប់ស្កល់ បរិបូណ៌ ផ្សព្វផ្សាយ ដោយសុខៈ ដែលមិនមានបីតិ សរីរដ្ឋានបន្តិចបន្តួច​នៃ​កាយ​​ទាំង​អស់​របស់ភិក្ខុនោះ ឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយ ដោយសុខៈ ដែលគ្មានបីតិ មិនមានឡើយ យ៉ាងនោះឯង។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង ជាផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង ដ៏រុងរឿងដោយវិសេសផង ថ្លៃថ្លា​ដោយ​វិសេសផង ជាងផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង ដូច​បាន​ពោល​មក​ខាងដើម។

[១៣០] បពិត្រមហារាជ ប្រការមួយទៀត ភិក្ខុលះបង់នូវសុខផង លះបង់នូវទុក្ខ​ផង មានសោមនស្ស និងទោមនស្សអស់ហើយក្នុងកាលមុន ក៏បាននូវចតុត្ថជ្ឈាន ដែល​មិនមានទុក្ខ មិនមានសុខ មានតែសតិដ៏បរិសុទ្ធ ដែលកើតអំពី​ឧបេក្ខា ហើយសម្រេច​សម្រាន្តនៅ។ ភិក្ខុនោះ​រមែងញុំាងកាយនេះឲ្យផ្សព្វផ្សាយ ដោយចិត្តដ៏បរិសុទ្ធ ផូរផង់ អង្គុយនៅ ឯសរីរដ្ឋានបន្តិចបន្តួច​នៃ​កាយ​​ទាំង​អស់​របស់ភិក្ខុនោះ ឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយ ដោយចិត្តដ៏បរិសុទ្ធ ផូរផង់ មិនមានឡើយ។ បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូច​បុរសដែល​យកសំពត់សស្អាត ទៅដណ្តប់កាយ ព្រមទាំងក្បាល ហើយអង្គុយនៅ ឯសរីរដ្ឋានបន្តិចបន្តួច​នៃ​កាយ​​ទាំង​អស់​របស់បុរសនោះ ឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយ ដោយសំពត់​សស្អាត មិនមានឡើយ យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុដែលញុំាងកាយនេះឲ្យផ្សព្វផ្សាយ ដោយចិត្តដ៏បរិសុទ្ធ ផូរផង់ អង្គុយនៅ ឯសរីរដ្ឋាន​បន្តិចបន្តួច​នៃ​កាយ​​ទាំង​អស់​របស់ភិក្ខុនោះ ឈ្មោះថា មិនបានផ្សព្វផ្សាយ ដោយចិត្ត​ដ៏​បរិសុទ្ធ ផូរផង់ មិនមានឡើយ យ៉ាងនោះឯង។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង ជាផលនៃ​សមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង ដ៏រុងរឿងដោយវិសេសផង ថ្លៃថ្លា​ដោយ​វិសេសផង ជាងផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញច្បាស់​ដោយខ្លួនឯង ដូច​បាន​ពោល​មក​ខាងដើម។

[១៣១] ភិក្ខុនោះ កាលបើចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាសចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់​ភាវនាកម្ម ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែងទាញនាំបង្អោនចិត្តទៅ ដើម្បីញាណទស្សនៈ គឺបញ្ញាសម្រាប់ដឹង សម្រាប់ឃើញ។ ភិក្ខុនោះ ក៏ដឹងច្បាស់​យ៉ាងនេះ​ថា កាយរបស់​អាត្មាអញនេះ មានរូបប្រកបដោយមហាភូតរូប៤ កើតអំពីមាតា និងបិតា មានសេចក្តីចំរើនដោយជាតិបាយ និងនំ ជាសភាវៈ​មិនទៀង (ទោះបី) មានការ​លាប ដុសខាត់ បំបាត់ក្លិន និងគក់ច្របាច់ ក៏គង់មានសេចក្តីបែកធ្លាយ ខ្ចាត់ខ្ចាយទៅជា​ធម្មតា ក៏ឯវិញ្ញាណរបស់អាត្មាអញនេះសោត អាស្រ័យនៅក្នុងកាយនេះ ជាប់​នៅ​ក្នុងកាយនេះ។ បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូចកែវមណី និងកែវពិទូរ្យដ៏ល្អ មានជាតិបរិសុទ្ធ មាន​ជ្រុង៨ ដែលជាងបានឆ្នៃល្អហើយ មានសម្បុរភ្លឺថ្លាឆ្លុះ បរិបូណ៌​ដោយអាការទាំងពួង (មានដុសលាងជាដើម) ប្រសិនបើមានចេស គេដោតទៅនឹងកែវនោះ ជាចេស​មានពណ៌​ខៀវក្តី លឿងក្តី ក្រហមក្តី សក្តី ជាចេសស៊ីនួនក្តី បុរសដែលមានភ្នែក (ភ្លឺ) គប្បី​យកកែវ​នោះ មកដាក់លើដៃ ហើយពិចារណាមើលថា នេះជាកែវមណី និងកែវពិទូរ្យដ៏ល្អ មាន​ជាតិបរិសុទ្ធ មានជ្រុង៨ ដែលជាងបានឆ្នៃល្អហើយ មានសម្បុរ​ភ្លឺថ្លាឆ្លុះ បរិបូណ៌​ដោយអាការ​ទាំងពួង នេះជាចេសដែលគេដោតទៅក្នុងកែវនោះ ជាចេស​មានពណ៌​ខៀវ​ក្តី លឿងក្តី ក្រហមក្តី សក្តី ជាចេសស៊ីនួនក្តី (ពិតមែន) យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុ​កាលបើចិត្តតាំងមាំ បរិសុទ្ធ ផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាសចាក​ឧបក្កិលេស មានសភាវៈជាចិត្តទន់ គួរដល់​ភាវនាកម្ម ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់ញ័រ ទៅតាមអារម្មណ៍​យ៉ាងនេះហើយ ក៏ទាញនាំបង្អោន​ចិត្តទៅ ដើម្បី​ញាណទស្សនៈ គឺបញ្ញាសម្រាប់ដឹង សម្រាប់ឃើញ ភិក្ខុនោះ ក៏ដឹងច្បាស់​យ៉ាងនេះ​ថា កាយរបស់​អាត្មាអញនេះឯង មានរូប​ប្រកប​ដោយមហាភូតរូប៤ កើតអំពីមាតា និងបិតា មានសេចក្តីចំរើនដោយជាតិបាយ និងនំ ជាសភាវៈ​មិនទៀង (ទោះបី) មានការ​លាប ដុសខាត់ បំបាត់ក្លិន និងគក់ច្របាច់ ក៏គង់មានសេចក្តីបែកធ្លាយ ខ្ចាត់ខ្ចាយជា​ធម្មតា ក៏ឯវិញ្ញាណរបស់អាត្មាអញនេះសោត អាស្រ័យនៅក្នុងកាយនេះ ជាប់​នៅ​ក្នុងកាយនេះ យ៉ាងនោះឯង។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង​ជាផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែលឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯង ដ៏​រុងរឿងដោយ​វិសេសផង ថ្លៃថ្លាដោយវិសេសផង ជាងផលនៃសមណប្បដិបត្តិទាំងឡាយ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួនឯង ដូច​បានពោល​មកខាងដើម។

[១៣២] ភិក្ខុនោះ កាលបើចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាសចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់​ភាវនាកម្ម ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែងទាញនាំបង្អោនចិត្តទៅ ដើម្បីនិមិ្មតនូវកាយ ដែលសម្រេចអំពីចិត្ត។ ភិក្ខុនោះ ក៏និម្មិតនូវកាយផ្សេងចេញអំពីកាយនេះ មានរូប​ដែល​សម្រេច​អំពីចិត្ត មានអវយវៈធំ និងអវយវៈតូចសព្វគ្រប់ មានឥន្ទ្រិយ​មិនថោកថយ បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូចបុរសចាក់បញ្ចេញនូវបណ្តូល អំពីស្មៅយាប្លង បុរសនោះ មានសេចក្តីត្រិះរិះយ៉ាងនេះថា នេះជាស្មៅយាប្លង នេះជាបណ្តូល ស្មៅយាប្លងដោយ​ឡែក បណ្តូលដោយឡែក តែជាបណ្តូល​ដែលអាត្មាអញ​ចាក់បញ្ចេញ​មកអំពី​ស្មៅ​យាប្លង​ហ្នឹងឯង យ៉ាងណា យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ មួយទៀត ប្រៀបដូចបុរសហូត​ដាវ​ចេញ​អំពីស្រោម បុរសនោះមានសេចក្តីត្រិះរិះ​យ៉ាងនេះថា នេះជាដាវ នេះជាស្រោម ដាវផ្សេង ស្រោមផ្សេង តែជាដាវដែលអាត្មាអញ​ហូតចេញមកអំពីស្រោមហ្នឹងឯង យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ មួយទៀត ប្រៀបដូចបុរស ទាញយកសត្វពស់​ចេញ​អំពី​ស្រោម បុរសនោះ មានសេចក្តីត្រិះរិះ​យ៉ាងនេះថា នេះជាពស់ នេះជាស្រោម សត្វពស់​ផ្សេង ស្រោមផ្សេង តែជាពស់ដែលអាត្មាអញ ទាញចេញមក​អំពីស្រោម​ហ្នឹងឯង យ៉ាង​ណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុ កាលបើចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺ​កិលេស ប្រាសចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់នូវ​ភាវនាកម្ម ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែងទាញនាំបង្អោនចិត្តទៅ ដើម្បី​និមិ្មត​នូវ​កាយ ដែលសម្រេចអំពីចិត្តបាន យ៉ាងនោះឯង។ ភិក្ខុនោះ រមែងនិម្មិត​នូវកាយ​ផ្សេង​ ចេញ​អំពីកាយនេះ មានរូប​ដែល​សម្រេច​អំពីចិត្ត មានអវយវៈធំ និងអវយវៈតូចសព្វគ្រប់ មានឥន្ទ្រិយ​មិនថោកថយ។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង​ជាផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួនឯង ដ៏​រុងរឿងដោយ​វិសេសផង ថ្លៃថ្លាដោយវិសេសផង ជាង​ផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិទាំងឡាយ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួនឯង ដូច​បានពោល​មក​ខាង​ដើម។

[១៣៣] ភិក្ខុនោះ កាលបើចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាស​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់​ភាវនាកម្ម ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ ភិក្ខុនោះ រមែងទាញនាំបង្អោនចិត្តទៅ ដើម្បី​តាក់​តែង​ឫទ្ធិ ភិក្ខុនោះ ទទួលនូវការ​តាក់តែងឫទ្ធិជាច្រើនប្រការបាន គឺជាមនុស្ស​ម្នាក់ ធ្វើ​ឲ្យ​ទៅជាច្រើននាក់ក៏បាន មនុស្ស​ច្រើននាក់ ធ្វើឲ្យទៅជាម្នាក់ក៏បាន ធ្វើទីកំបាំង ឲ្យទៅ​ជា​ទីវាលក៏បាន ធ្វើទីវាល ឲ្យទៅជាទីកំបាំង​ក៏បាន ដើរ (ទំលុះ) ទៅក្រៅជញ្ជាំង ក្រៅកំពែង ក្រៅភ្នំ មិនទើសទាក់ ដូចដើរទៅក្នុងទីវាលក៏បាន ធ្វើនូវការមុជចុះ​ និងងើបឡើងក្នុង​ផែន​ដី ដូចមុជងើប​ក្នុងទឹកក៏បាន ដើរទៅលើទឹក មិនបែកធ្លាយទឹក ដូចជា​ដើរលើផែនដី​ក៏បាន អណ្តែត​ទៅឯអាកាសទាំងភ្នែន ដូចជាសត្វស្លាបក៏បាន ចាប់ស្ទាបអង្អែល​ព្រះចន្ទ និង​ព្រះអាទិត្យទាំងនេះ ដែលមានឫទ្ធិច្រើនយ៉ាងនោះ មានអានុភាពច្រើនយ៉ាងនោះ ដោយដៃ​ក៏បាន ញុំាងអំណាច​ឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយកាយ ដរាបដល់ព្រហ្មលោកក៏បាន បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូចជាស្មូនឆ្នាំងក្តី អន្តេវាសិកនៃស្មូនឆ្នាំងក្តី ដែលឈ្លាសវៃ កាលបើ​ដីស្អិតដែលគេច្របាច់ល្អហើយ បើចង់ធ្វើនូវភាជន៍ដ៏ប្លែកណាៗ ក៏គប្បីធ្វើឲ្យសម្រេច​ទៅ​ជាភាជន៍នោះៗបាន យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ មួយទៀត ជាងភ្លុកក្តី អន្តេវាសិក​របស់​ជាងភ្លុកក្តី ដែលឈ្លាសវៃ កាលបើភ្លុកដែលគេធ្វើបរិកម្មល្អហើយ បើចង់ធ្វើនូវ​គ្រឿង​ប្រើប្រាស់ ជាវិការៈនៃ​ភ្លុកដ៏ប្លែកណាៗ ក៏គប្បីធ្វើឲ្យសម្រេចនូវគ្រឿង​ប្រើប្រាស់ ជាវិការៈ​នៃ​ភ្លុក​ដ៏ប្លែកនោះៗបាន យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ មួយវិញទៀត ជាងមាសក្តី អន្តេវាសិករបស់ជាងមាសក្តី ដែលឈ្លាសវៃ កាលបើមាសដែលគេធ្វើបរិកម្ម​ល្អហើយ បើចង់ធ្វើនូវគ្រឿង​ប្រើប្រាស់ ជាវិការៈនៃមាសដ៏ប្លែកណាៗ ក៏គប្បីធ្វើឲ្យសម្រេច​នូវ​គ្រឿង​ប្រើប្រាស់ ជាវិការៈនៃ​មាសដ៏ប្លែកនោះៗបាន យ៉ាង​ណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុ កាល​បើ​ចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺ​កិលេស ប្រាសចាកឧបក្កិលេស មាន​សភាព​ជា​ចិត្តទន់ គួរដល់ការ​ភាវនា ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាង​នេះ​ហើយ ក៏រមែងទាញនាំបង្អោនចិត្តទៅ ដើម្បីតាក់តែង​នូវឫទ្ធិបាន យ៉ាង​នោះ​ឯង។ ភិក្ខុ​នោះ រមែងទទួល​ចំពោះនូវ​ការតាក់តែង​ឫទ្ធិ មានប្រការច្រើនបាន គឺមនុស្ស​ម្នាក់ ធ្វើ​ឲ្យ​ទៅជាច្រើននាក់ក៏បាន មនុស្ស​ច្រើននាក់ ធ្វើឲ្យទៅជាម្នាក់វិញក៏បាន ធ្វើទីកំបាំង ឲ្យទៅ​ជា​ទីវាលក៏បាន ធ្វើទីវាល ឲ្យទៅជាទីកំបាំង​ក៏បាន ដើរ (ទំលុះ) ទៅក្រៅជញ្ជាំង ក្រៅ​កំពែង ក្រៅភ្នំ មិនទើសទាក់ ដូចជាដើរទៅក្នុងទីវាលក៏បាន ធ្វើនូវការមុជចុះ​ និង​ការងើប​ឡើង​ក្នុង​ផែន​ដី ដូចជាមុជងើប​ក្នុងទឹកក៏បាន ដើរទៅលើទឹក មិនបែកធ្លាយទឹក ដូចជា​ដើរ​ទៅ​លើ​ផែនដី​ក៏បាន អណ្តែត​ទៅឯអាកាសទាំងភ្នែន ដូចជាសត្វស្លាបក៏បាន ចាប់ស្ទាប​អង្អែល​​ព្រះចន្ទ និង​ព្រះអាទិត្យទាំងនេះ ដែលមានឫទ្ធិច្រើនយ៉ាងនេះ មាន​អានុភាព​ច្រើន​យ៉ាង​នេះ ដោយដៃ​ក៏បាន ញុំាងអំណាច​ឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយកាយ ដរាប​ដល់ព្រហ្មលោក​ក៏បាន។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង​ជាផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ដ៏​រុងរឿងដោយ​វិសេសផង ថ្លៃថ្លាដោយវិសេសផង ជាង​ផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួនឯង ដូច​បានពោល​មក​ខាង​ដើម។

[១៣៤] ភិក្ខុនោះ កាលបើចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាស​​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់ការ​ភាវនា ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែងទាញនាំបង្អោនចិត្តទៅ ក្នុងសោតធាតុជា​ទិព្វ។ ភិក្ខុនោះ កាលបើមានសោតធាតុជាទិព្វបរិសុទ្ធស្អាត កន្លងបង់នូវសោតធាតុជា​របស់​មនុស្សធម្មតាហើយ រមែងឮនូវសម្លេងទាំងពីរ គឺសម្លេងទិព្វ១ សម្លេង​មនុស្ស១ ដែលនៅក្នុងទីឆ្ងាយក្តី ក្នុងទីជិតក្តីបាន បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូច​បុរស ដែលដើរ​ទៅកាន់​ផ្លូវឆ្ងាយ បុរសនោះ ឮសម្លេងស្គរធំក្តី សម្លេងសំភោរក្តី សម្លេងស័ង្ខក្តី សម្លេងស្គរជ័យក្តី សម្លេងស្គរតូចក្តី បុរសនោះ ក៏មាន​សេចក្តីត្រិះរិះយ៉ាងនេះថា នេះជាសម្លេងស្គរធំ នេះជាសម្លេងសំភោរ នេះជាសម្លេងស័ង្ខ នេះជាសម្លេងស្គរជ័យ នេះជាសម្លេងស្គរតូច យ៉ាង​ណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុ កាលបើចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺ​កិលេស ប្រាស​​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់ការ​ភាវនា ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែងទាញនាំបង្អោនចិត្តទៅ ក្នុង​សោតធាតុ​ជា​ទិព្វ ភិក្ខុនោះ កាលបើមានសោតធាតុជាទិព្វបរិសុទ្ធស្អាត កន្លង​បង់​នូវ​សោតធាតុ​ ជា​របស់​មនុស្សធម្មតាហើយ រមែងឮសម្លេងទាំងពីរ គឺសម្លេងទិព្វ១ សម្លេង​មនុស្ស១ ដែលនៅក្នុងទីឆ្ងាយក្តី ក្នុងទីជិតក្តី យ៉ាងនោះឯង។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង​ជាផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ដ៏​រុងរឿងដោយ​វិសេសផង ថ្លៃថ្លាដោយវិសេសផង ជាង​ផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួនឯង ដូច​បានពោល​មក​ខាង​ដើម។

[១៣៥] ភិក្ខុនោះ កាលបើចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាស​​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់​ការភាវនា ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែងទាញនាំបង្អោននូវចិត្តទៅ ដើម្បី​ចេតោបរិយញ្ញាណ (ប្រាជ្ញាជាគ្រឿងកំណត់ដឹង​នូវចិត្តសត្វដទៃ)។ ភិក្ខុនោះ ក៏កំណត់ដឹង​ច្បាស់នូវ​ចិត្តនៃសត្វទាំងឡាយដទៃ និងចិត្តនៃបុគ្គលទាំងឡាយដទៃ ដោយចិត្ត​របស់ខ្លួន​បាន ចិត្តដែលប្រកបដោយរាគៈក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តប្រកបដោយរាគៈ ចិត្តដែល​ប្រាស​ចាក​រាគៈហើយក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តប្រាសចាករាគៈហើយ ចិត្តដែលប្រកបដោយទោសៈ​ក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តប្រកបដោយទោសៈ ចិត្តដែល​ប្រាស​ចាកទោសៈហើយក្តី ក៏ដឹង​ច្បាស់​ថា ចិត្តប្រាសចាកទោសៈហើយ ចិត្តដែលប្រកបដោយមោហៈក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តប្រកបដោយមោហៈ ចិត្តដែល​ប្រាស​ចាក​មោហៈហើយក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្ត​ប្រាសចាក​មោហៈហើយ ចិត្តដែលរួញថយ⁴⁵⁾ ក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តរួញថយ ចិត្តដែលរាយមាយ⁴⁶⁾ ក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តរាយមាយ ចិត្តដែលជាមហគ្គតៈ គឺចិត្តដល់នូវ​ភាវៈ​ជាធំ (បានដល់រូបាវចរ និងអរូបាវចរ)ក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តជាមហគ្គតៈ ចិត្តដែលមិនមែន​ជា​មហគ្គតៈ គឺជាកាមាវចរក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តមិនមែនជាមហគ្គតៈ ចិត្តដែលមាន​ចិត្ត​ដទៃ​ក្រៃលែង​ជាង គឺជាកាមាវចរក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តមានចិត្តដទៃ​ក្រៃលែងជាង ចិត្តដែល​មិនមាន​ចិត្តដទៃក្រៃលែងជាង គឺរូបាវចរ និងអរូបាវចរក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តមិនមានចិត្ត​ដទៃក្រៃលែងជាង ចិត្តដែល​តាំងមាំហើយក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តតាំងមាំហើយ⁴⁷⁾ ចិត្តដែល​មិនបានតាំងមាំក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្ត​មិនបានតាំងមាំ​ ចិត្តដែលរួចស្រឡះ⁴⁸⁾ ហើយក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តរួចស្រឡះហើយ ចិត្តដែលមិនទាន់រួចស្រឡះ​ក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តមិនទាន់​រួចស្រឡះ។ បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូច​ស្ត្រីក្តី បុរសក្តី ដែល​នៅក្មេង ជាក្រមុំ កម្លោះ ដែលនៅកំពុងតែចូលចិត្តនឹងប្រដាប់តាក់តែងរាងកាយ កាល​ឆ្លុះ​មើលនូវ​ស្រមោល នៃ​មុខរបស់ខ្លួន​ក្នុងកញ្ចក់ ដ៏បរិសុទ្ធស្អាតក្តី ក្នុងភាជន៍​ដ៏ពេញ​ដោយទឹក​ថ្លាក្តី បើស្រមោលនៃមុខប្រកបដោយទោស មានមុនជាដើម ក៏ដឹងថា មុខ​ប្រកប​ដោយទោស បើស្រមោលនៃមុខមិនប្រកបដោយទោសក្តី ក៏ដឹងថា មុខមិន​ប្រកប​ដោយទោស យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុ​កាលបើចិត្តតាំងមាំ បរិសុទ្ធ ផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាស​​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់​ការភាវនា ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែង​ទាញនាំ​បង្អោន​នូវ​ចិត្ត​ទៅ ដើម្បី​ចេតោបរិយញ្ញាណ ភិក្ខុនោះ រមែងកំណត់ដឹង​ច្បាស់នូវ​ចិត្តនៃ​សត្វ​ទាំង​ឡាយ​ដទៃ និងចិត្តនៃបុគ្គលទាំងឡាយដទៃ ដោយចិត្ត​របស់ខ្លួន​បាន ចិត្តដែលប្រកប​ដោយ​រាគៈក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តប្រកបដោយរាគៈ ចិត្តដែល​ប្រាស​ចាក​រាគៈហើយក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តប្រាសចាករាគៈហើយ ចិត្តដែលប្រកបដោយទោសៈ​ក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តប្រកបដោយទោសៈ ចិត្តដែល​ប្រាស​ចាកទោសៈហើយក្តី ក៏ដឹង​ច្បាស់​ថា ចិត្តប្រាស​ចាក​ទោសៈហើយ ចិត្តដែលប្រកបដោយមោហៈក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តប្រកប​ដោយ​មោហៈ ចិត្តដែល​ប្រាស​ចាក​មោហៈហើយក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្ត​ប្រាសចាក​មោហៈហើយ ចិត្តដែលរួញថយក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តរួញថយ ចិត្តដែលរាយមាយក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្ត​រាយមាយ ចិត្តដែលជាមហគ្គតៈក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តជាមហគ្គតៈ ចិត្តដែលមិនមែន​ជា​មហគ្គតៈក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តមិនមែនជាមហគ្គតៈ ចិត្តដែលមាន​ចិត្ត​ដទៃ​ក្រៃលែង​ជាង​ក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តមានចិត្តដទៃ​ក្រៃលែងជាង ចិត្តដែល​មិនមាន​ចិត្តដទៃក្រៃលែងជាង​ក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តមិនមានចិត្ត​ដទៃក្រៃលែងជាង ចិត្តដែល​តាំងមាំហើយក្តី ក៏ដឹង​ច្បាស់​ថា ចិត្តតាំងមាំហើយ ចិត្តដែល​មិនតាំងមាំក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្ត​មិនតាំងមាំ​ ចិត្ត​ដែល​រួចស្រឡះហើយក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តរួចស្រឡះហើយ ចិត្តដែលមិនទាន់រួចស្រឡះ​ក្តី ក៏ដឹងច្បាស់ថា ចិត្តមិនទាន់​រួចស្រឡះ យ៉ាងនោះឯង។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង​ជាផល​នៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ដ៏​រុងរឿងដោយ​វិសេសផង ថ្លៃថ្លា​ដោយ​វិសេសផង ជាង​ផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួន​ឯង ដូច​បានពោល​មក​ខាង​ដើម។

[១៣៦] ភិក្ខុនោះ កាលបើចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាស​​​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់​ការភាវនា ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែងទាញនាំបង្អោននូវចិត្តទៅ ដើម្បី​បុព្វេនិវាសានុស្សតិញ្ញាណ (ប្រាជ្ញាជាគ្រឿងរលឹកតាមនូវខន្ធ ដែល​សត្វធ្លាប់​អាស្រ័យ​នៅ ក្នុងភពមុន)។ ភិក្ខុនោះ រមែងរលឹក​តាមនូវបុព្វេនិវាស គឺខន្ធដែលសត្វ​ធ្លាប់អាស្រ័យ​នៅហើយ ក្នុងភពមុនជាច្រើនប្រការ ការរលឹក​បាននោះ តើដូចម្តេច គឺរលឹកបាន​១ជាតិខ្លះ ២ជាតិខ្លះ ៣ជាតិខ្លះ ៤ជាតិខ្លះ ៥ជាតិខ្លះ ១០ជាតិខ្លះ ២០ជាតិខ្លះ ៣០ជាតិខ្លះ ៤០ជាតិខ្លះ ៥០ជាតិខ្លះ ១០០ជាតិខ្លះ ១ពាន់ជាតិខ្លះ ១សែនជាតិខ្លះ អនេកសំវដ្តកប្ប គឺ​កប្ប​ដែលវិនាស​ជាច្រើនខ្លះ អនេកវិវដ្តកប្ប គឺកប្បដែលចម្រើន​ជាច្រើនខ្លះ អនេក​សំវដ្តវិវដ្តកប្បខ្លះ⁴⁹⁾ ថា អាត្មាអញ បានកើតក្នុងភពឯណោះ មានឈ្មោះយ៉ាងនេះ មានគោត្រយ៉ាងនេះ មានសម្បុរ​យ៉ាងនេះ មានអាហារយ៉ាងនេះ បានទទួលសុខ និងទុក្ខ​យ៉ាងនេះ មានកំណត់​អាយុត្រឹមប៉ុណ្ណេះ លុះអាត្មាអញច្យុត​ចាកភពនោះហើយ បានទៅកើត​ក្នុងភព​ឯណោះ ដែល​អាត្មាអញ​បានកើតក្នុងភពនោះ មានឈ្មោះយ៉ាងនេះ មានគោត្រយ៉ាងនេះ មាន​សម្បុរ​​យ៉ាងនេះ មានអាហារយ៉ាងនេះ បានទទួលសុខ និងទុក្ខ​យ៉ាងនេះ មានកំណត់​អាយុត្រឹមប៉ុណ្ណេះ លុះអាត្មាអញ ច្យុត​ចាកភពនោះហើយ ក៏បានទៅកើត​ក្នុងភពនេះ។ ភិក្ខុនោះ រលឹកតាមនូវបុព្វេនិវាសជាច្រើនប្រការ ព្រមទាំងអាការ គឺសម្បុរ និងអាហារ​ជាដើម ព្រមទាំងឧទ្ទេស គឺឈ្មោះ និងគោត្រត្រកូល ដោយប្រការ​ដូច្នេះឯង។ បពិត្រ​មហារាជ ប្រៀបដូច​បុរស ដែលចេញអំពីស្រុក​របស់ខ្លួន ទៅកាន់ស្រុកដទៃ រួច​ចេញ​អំពីស្រុកនោះ ហើយទៅកាន់​ស្រុកដទៃទៀត បុរសនោះ ចេញអំពីស្រុកនោះហើយ ទើប​ត្រឡប់​មកកាន់ស្រុក​របស់ខ្លួន​ដដែលវិញ បុរសនោះ គប្បី​មានសេចក្តីត្រិះរិះ​យ៉ាង​នេះថា អាត្មាអញ បានចេញអំពីស្រុក​របស់ខ្លួន ទៅកាន់ស្រុកឯណោះ ក្នុងស្រុកនោះ អាត្មាអញ បានឈរយ៉ាងនេះ បានអង្គុយយ៉ាងនេះ បាននិយាយយ៉ាងនេះ បានស្ងៀម​យ៉ាងនេះ លុះអាត្មាអញ ​ចេញ​អំពីស្រុកនោះហើយ បានទៅកាន់​ស្រុកឯណោះទៀត ក៏ក្នុងស្រុក​នោះឯង អាត្មាអញ បានឈរយ៉ាងនេះ បានអង្គុយយ៉ាងនេះ បាននិយាយយ៉ាងនេះ បានស្ងៀម​យ៉ាងនេះ អាត្មាអញ ​ចេញ​អំពីស្រុកនោះហើយ ក៏បានត្រឡប់​មកកាន់​ស្រុក​របស់​ខ្លួន​ដដែលវិញ យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុ​ កាល​បើចិត្តតាំងមាំ បរិសុទ្ធ ផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាស​​​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់​ការភាវនា ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែងទាញ​នាំបង្អោន​នូវចិត្តទៅ ដើម្បី​បុព្វេនិវាសានុស្សតិញ្ញាណ ភិក្ខុនោះ រមែងរលឹក​តាមនូវ​បុព្វេនិវាសជាច្រើនប្រការ ការរលឹក​បាននោះ តើដូចម្តេច គឺរលឹកបាន​១ជាតិខ្លះ ២ជាតិ​ខ្លះ ៣ជាតិខ្លះ ៤ជាតិខ្លះ ៥ជាតិខ្លះ ១០ជាតិខ្លះ ២០ជាតិខ្លះ ៣០ជាតិខ្លះ ៤០ជាតិខ្លះ ៥០​ជាតិ​ខ្លះ ១០០ជាតិខ្លះ ១ពាន់ជាតិខ្លះ ១សែនជាតិខ្លះ អនេកសំវដ្តកប្បខ្លះ អនេកវិវដ្តកប្ប​ខ្លះ អនេក​សំវដ្តវិវដ្តកប្បខ្លះថា អាត្មាអញ បានកើតក្នុងភពឯណោះ មានឈ្មោះយ៉ាងនេះ មានគោត្រយ៉ាងនេះ មានសម្បុរ​យ៉ាងនេះ មានអាហារយ៉ាងនេះ បានទទួលសុខ និងទុក្ខ​យ៉ាងនេះ មានកំណត់​អាយុត្រឹមប៉ុណ្ណេះ លុះអាត្មាអញច្យុត​ចាកភពនោះហើយ បាន​ទៅ​កើត​​ក្នុងភព​ឯណោះ ដែល​អាត្មាអញ​បានកើតក្នុងភពនោះ មានឈ្មោះយ៉ាងនេះ មាន​គោត្រ​យ៉ាងនេះ មាន​សម្បុរ​​យ៉ាងនេះ មានអាហារយ៉ាងនេះ បានទទួលសុខ និងទុក្ខ​យ៉ាង​នេះ មានកំណត់​អាយុត្រឹមប៉ុណ្ណេះ លុះអាត្មាអញ ច្យុត​ចាកភពនោះហើយ ក៏បាន​ទៅ​កើត​​ក្នុងភពនេះ ភិក្ខុនោះ រមែងរលឹកតាមនូវបុព្វេនិវាសជាច្រើនប្រការ ព្រមទាំងអាការ ព្រមទាំងឧទ្ទេស ដោយប្រការ​ដូច្នេះឯង យ៉ាងនោះឯង។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង​ជាផល​នៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ដ៏​រុងរឿងដោយ​វិសេសផង ថ្លៃថ្លា​ដោយ​វិសេសផង ជាង​ផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួន​ឯង ដូច​បានពោល​មក​ខាង​ដើម។

[១៣៧] ភិក្ខុនោះ កាលបើចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាស​​​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់​ការភាវនា ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែងទាញនាំបង្អោននូវចិត្តទៅ ដើម្បី​ ចុតូបបាតញ្ញាណ (ប្រាជ្ញាជាគ្រឿងដឹងនូវ ចុតិ និងបដិសន្ធិ) នៃពួកសត្វ គឺ ទិព្វចក្ខុញ្ញាណ ។ ភិក្ខុនោះ មានចក្ខុដូចជាទិព្វ បរិសុទ្ធស្អាត កន្លងបង់នូវចក្ខុ​ជារបស់មនុស្សធម្មតា បានឃើញ​នូវ​សត្វទាំងឡាយ ដែលច្យុត ដែលកើតឡើង ថោកទាប និងឧត្តម មានសម្បុរល្អ មានសម្បុរអាក្រក់ មានគតិល្អ មានគតិអាក្រក់ រមែងដឹងច្បាស់​នូវពួក​សត្វ ដែលប្រព្រឹត្តទៅតាមកម្មរបស់ខ្លួនថា អើហ្ន៎ សត្វពួកនេះ ប្រកបដោយ​កាយទុច្ចរិត ប្រកបដោយ​វចីទុច្ចរិត ប្រកបដោយ​មនោទុច្ចរិត ជាអ្នកតិះដៀល​នូវ​ព្រះអរិយៈ​ទាំង​ឡាយ ជាមិច្ឆាទិដ្ឋិ កាន់យកនូវ​អំពើជាមិច្ឆាទិដ្ឋិ សត្វពួកនោះ លុះទំលាយ​កាយខាងនាយ​ អំពី​សេចក្តីស្លាប់ រមែងទៅកើត​ក្នុងតិរច្ឆាន ប្រេត អសុរកាយ នរក អើហ្ន៎ ចំណែក​ឯសត្វ​ពួកនេះ ប្រកបដោយ​កាយសុចរិត ប្រកបដោយ​វចីសុចរិត ប្រកបដោយ​មនោសុចរិត ជាអ្នកមិនតិះដៀល​នូវ​ព្រះអរិយៈ​ទាំង​ឡាយ ជាសម្មាទិដ្ឋិ កាន់យកនូវ​អំពើជាសម្មាទិដ្ឋិ សត្វពួកនោះ លុះទំលាយ​កាយខាងនាយ​ អំពី​សេចក្តីស្លាប់ រមែងចូលទៅកាន់លោក គឺមនុស្ស សុគតិ និងសួគ៌ ភិក្ខុនោះ មានចក្ខុដូចជាទិព្វ ដ៏បរិសុទ្ធ កន្លងបង់នូវចក្ខុ​ជារបស់​មនុស្ស​ធម្មតា បានឃើញ​នូវ​សត្វទាំងឡាយ ដែលច្យុត ដែលកើតឡើង ជាសត្វថោកថយ និងឧត្តម មានសម្បុរល្អ មានសម្បុរអាក្រក់ មានគតិល្អ មានគតិអាក្រក់ រមែងដឹងច្បាស់​នូវពួក​សត្វ ដែលប្រព្រឹត្តទៅតាមកម្មរបស់ខ្លួន ដោយប្រការដូច្នេះ។ បពិត្រមហារាជ ប្រៀប​ដូចជា​ប្រាសាទ ដែលតាំងនៅក្បែរផ្លូវបែកជា៣⁵⁰⁾ នាកណ្តាលក្រុង បុរសដែលមានភ្នែក (ភ្លឺ) ឈរនៅ​លើប្រាសាទនោះ ក៏គប្បី​ឃើញ​នូវមនុស្សទាំងឡាយ ដែលចូលទៅកាន់ផ្ទះក្តី ចេញអំពីផ្ទះក្តី ត្រាច់ទៅមកអំពី​ច្រកផ្លូវ ទៅកាន់ថ្នល់ក្តី អង្គុយនៅក្នុងផ្លូវបែកជា៣ នាកណ្តាលក្រុងក្តី បុរសនោះ គប្បី​មានសេចក្តីត្រិះរិះ​យ៉ាងនេះថា មនុស្សទាំងនុ៎ះ ចូលទៅកាន់ផ្ទះ មនុស្សទាំងនុ៎ះ​ចេញ​អំពី​ផ្ទះ មនុស្សទាំងនុ៎ះដើរទៅមកអំពី​ច្រកផ្លូវ ទៅកាន់ថ្នល់ មនុស្សទាំងនុ៎ះ អង្គុយ​នៅ​ក្នុង​ផ្លូវ​បែក​ជា៣ នាកណ្តាលក្រុង យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុ កាលបើចិត្តតាំងមាំ បរិសុទ្ធ ផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាស​​​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់​ការភាវនា ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែង​ទាញនាំបង្អោននូវចិត្តទៅ ដើម្បីបញ្ញាជាគ្រឿងដឹងនូវ ចុតិ និងបដិសន្ធិ នៃពួកសត្វ ភិក្ខុ​នោះ មានចក្ខុដូចជាទិព្វ ដ៏បរិសុទ្ធស្អាត កន្លងបង់នូវចក្ខុ​ជារបស់មនុស្សធម្មតា រមែង​ឃើញ​​នូវ​សត្វទាំងឡាយ ដែលច្យុត ដែលកើតឡើង ជាសត្វថោកទាប និងខ្ពង់ខ្ពស់ មាន​សម្បុរ​ល្អ មានសម្បុរអាក្រក់ មានគតិល្អ មានគតិអាក្រក់ រមែងដឹងច្បាស់​នូវពួក​សត្វ ដែល​ប្រព្រឹត្តទៅ តាមកម្មរបស់ខ្លួនថា អើហ្ន៎ សត្វពួកនេះ ប្រកបដោយ​កាយទុច្ចរិត ប្រកប​ដោយ​វចីទុច្ចរិត ប្រកបដោយ​មនោទុច្ចរិត តិះដៀល​នូវ​ព្រះអរិយៈ​ទាំង​ឡាយ ជាមិច្ឆាទិដ្ឋិ កាន់យកនូវ​អំពើជាមិច្ឆាទិដ្ឋិ សត្វពួកនោះ លុះទំលាយ​កាយទៅខាងនាយ​ អំពី​សេចក្តី​ស្លាប់ រមែងចូលទៅកើត​ក្នុងកំណើតនៃតិរច្ឆាន ប្រេត អសុរកាយ នរក អើហ្ន៎ ចំណែក​ឯសត្វ​ពួកនេះ ប្រកបដោយ​កាយសុចរិត ប្រកបដោយ​វចីសុចរិត ប្រកបដោយ​មនោ​សុចរិត មិនបានតិះដៀល​នូវ​ព្រះអរិយៈ​ទាំង​ឡាយ ជាសម្មាទិដ្ឋិ កាន់យកនូវ​អំពើ​ជា​សម្មាទិដ្ឋិ សត្វពួកនោះ លុះទំលាយ​កាយទៅខាងនាយ​ អំពី​សេចក្តីស្លាប់ រមែងចូល​ទៅ​កាន់​លោក គឺមនុស្ស សុគតិ និងឋានសួគ៌ ភិក្ខុនោះ មានចក្ខុដូចជាទិព្វ ដ៏បរិសុទ្ធ ផូរផង់ កន្លងបង់នូវចក្ខុ​ជារបស់​មនុស្ស​ធម្មតា រមែងឃើញ​នូវ​សត្វទាំងឡាយ ដែលច្យុត ដែល​កើត​ឡើង ជាសត្វថោកថយ និងខ្ពង់ខ្ពស់ មានសម្បុរល្អ មានសម្បុរអាក្រក់ មានគតិល្អ មានគតិអាក្រក់ រមែងដឹងច្បាស់​នូវពពួក​សត្វ ដែលប្រព្រឹត្តទៅតាមកម្មរបស់ខ្លួន យ៉ាង​នោះ​ឯង។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង​ជាផល​នៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ដ៏​រុងរឿងដោយ​វិសេសផង ថ្លៃថ្លា​ដោយ​វិសេសផង ជាង​ផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួន​ឯង ដូច​បានពោល​មក​ខាង​ដើម។

[១៣៨] ភិក្ខុនោះ កាលបើចិត្តតាំងមាំបរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាស​​​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាពជាចិត្តទន់ គួរដល់​ភាវនាកម្ម ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែងទាញនាំបង្អោនចិត្តទៅ ដើម្បី​ អាសវក្ខយញ្ញាណ (ប្រាជ្ញាដឹងនូវធម៌ជាគ្រឿងអស់​ទៅនៃ​អាសវៈ)។ ភិក្ខុនោះ រមែង​ដឹង​តាមពិតថា នេះជាទុក្ខ ដឹងតាមពិតថា នេះជាទីប្រជុំកើតឡើងនៃទុក្ខ ដឹងតាមពិតថា នេះ​ជាព្រះនិព្វាន ជាគ្រឿង​រលត់ទុក្ខ ដឹងតាមពិតថា នេះជាផ្លូវ​ប្រតិបត្តិ​ដំណើរ ទៅកាន់​ព្រះនិព្វាន ជាគ្រឿង​រលត់ទុក្ខ ដឹងតាមពិតថា នេះជាអាសវៈ ដឹងតាមពិតថា ធម៌⁵¹⁾ នេះ ជាទីប្រជុំ​កើតឡើង​នៃអាសវៈ ដឹងតាមពិតថា ធម៌នេះជាគ្រឿង​រលត់នៃ​អាសវៈ ដឹងតាមពិតថា ធម៌នេះជាផ្លូវ​ប្រតិបត្តិដំណើរទៅកាន់ព្រះនិព្វាន ជាគ្រឿង​រលត់នៃអាសវៈ។ កាលបើភិក្ខុនោះដឹងយ៉ាងនេះ ឃើញយ៉ាងនេះហើយ ចិត្តក៏ផុតស្រឡះ​ចាក​កាមាសវៈ⁵²⁾ ផង ចិត្តក៏ផុត​ស្រឡះ​ចាក​ភវាសវៈ⁵³⁾ ផង ចិត្តក៏ផុតស្រឡះ ចាកអវិជ្ជាសវៈ⁵⁴⁾ ផង។ កាលបើចិត្តភិក្ខុនោះ បានផុតស្រឡះហើយ សេចក្តី​ដឹងក៏កើតឡើង ដល់​ភិក្ខុនោះថា ចិត្តរបស់អាត្មាអញផុតស្រឡះហើយ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ជាតិរបស់​អាត្មាអញអស់ហើយ មគ្គព្រហ្មចរិយៈ អាត្មាអញ បានប្រព្រឹត្ត​គ្រប់គ្រាន់ហើយ សោឡសកិច្ច អាត្មាអញ ក៏បានធ្វើ​ស្រេចហើយ មគ្គភាវនាកិច្ចដទៃ ប្រព្រឹត្តទៅ​ដើម្បី​សោឡសកិច្ចនេះទៀត មិនមានឡើយ។ បពិត្រមហារាជ ប្រៀបដូច​ជារអាងទឹក លើកំពូល​ភ្នំ ជាទឹកដ៏ថ្លាស្អាត មិនល្អក់ បុរសដែល​មានភ្នែក (ភ្លឺ) ឈរនៅមាត់​នៃរអាង​ទឹក​នោះ ក៏គប្បីឃើញនូវខ្យង និងខ្ចៅផង នូវក្រួស និងដុំថ្មផង នូវហ្វូង​នៃត្រីផង កំពុង​ត្រាច់​ទៅក្តី ឈប់នៅក្តី ក្នុងរអាងនោះ បុរសនោះ គប្បីមានសេចក្តី​ត្រិះរិះយ៉ាងនេះថា រអាងទឹក​នេះឯង ថ្លាស្អាត មិនល្អក់ ខ្យង និងខ្ចៅទាំងឡាយក្តី ក្រួស និងដុំថ្មក្តី ហ្វូងនៃត្រីទាំង​នេះក្តី ត្រាច់ទៅខ្លះ ឈប់នៅខ្លះ ក្នុងរអាងនោះ យ៉ាងណាមិញ បពិត្រមហារាជ ភិក្ខុ កាលបើចិត្ត​តាំងមាំ បរិសុទ្ធ ផូរផង់ មិនមានទីទួល គឺកិលេស ប្រាស​​​ចាកឧបក្កិលេស មានសភាព​ជា​ចិត្ត​ទន់ គួរដល់​ភាវនាកម្ម ដល់នូវ​សេចក្តី​មិនញាប់​ញ័រទៅតាមអារម្មណ៍ យ៉ាងនេះហើយ រមែង​ទាញនាំបង្អោននូវចិត្តទៅ ដើម្បីអាសវក្ខយញ្ញាណ ភិក្ខុនោះឯង រមែង​ដឹង​តាម​ពិត​ថា នេះជាទុក្ខ ដឹងតាមពិតថា នេះជាទីប្រជុំកើតឡើងនៃទុក្ខ ដឹងតាមពិតថា នេះ​ជា​ព្រះនិព្វាន ជាគ្រឿង​រលត់ទុក្ខ ដឹងតាមពិតថា នេះជាផ្លូវ​ប្រតិបត្តិ​ដំណើរ ទៅកាន់​ព្រះ​និព្វាន ជាគ្រឿង​រលត់ទុក្ខ ដឹងតាមពិតថា នេះជាអាសវៈ ដឹងតាមពិតថា ធម៌នេះ ជា​ទី​ប្រជុំ​កើតឡើង​នៃអាសវៈ ដឹងតាមពិតថា ធម៌នេះជាគ្រឿង​រលត់នៃ​អាសវៈ ដឹងតាមពិតថា ធម៌នេះជាផ្លូវ​ប្រតិបត្តិដំណើរទៅកាន់ព្រះនិព្វាន ជាគ្រឿង​រលត់នៃអាសវៈ យ៉ាងនោះ​ឯង។ កាលបើភិក្ខុនោះដឹងយ៉ាងនេះ ឃើញយ៉ាងនេះហើយ ចិត្តក៏ផុតស្រឡះ​ចាក​កាមាសវៈផង ចិត្តក៏ផុត​ស្រឡះ​ចាក​ភវាសវៈផង ចិត្តក៏ផុតស្រឡះ ចាកអវិជ្ជាសវៈផង។ កាលបើចិត្តភិក្ខុនោះ បានផុតស្រឡះហើយ សេចក្តី​ដឹងក៏កើតឡើង ដល់​ភិក្ខុនោះថា ចិត្ត​របស់​អាត្មាអញផុតស្រឡះហើយ។ ភិក្ខុនោះ ក៏ដឹងច្បាស់ថា ជាតិរបស់​អាត្មាអញ​អស់​ហើយ មគ្គព្រហ្មចរិយៈ អាត្មាអញ បានប្រព្រឹត្ត​គ្រប់គ្រាន់ហើយ សោឡសកិច្ច អាត្មាអញ ក៏បានធ្វើ​ស្រេចហើយ មគ្គភាវនាកិច្ចដទៃ ប្រព្រឹត្តទៅ​ដើម្បី​សោឡសកិច្ចនេះទៀត មិន​មាន​ឡើយ។ បពិត្រមហារាជ នេះឯង​ជាផល​នៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ដ៏​រុងរឿងដោយ​វិសេសផង ថ្លៃថ្លា​ដោយ​វិសេសផង ជាង​ផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិ​ទាំង​ឡាយ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួន​ឯង ដូច​បានពោល​មក​ខាង​ដើម។ បពិត្រមហារាជ មួយវិញទៀត ផលនៃសមណប្បដិបត្តិ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ដទៃទៀត ដ៏លើសលុបដោយ​វិសេសក្តី ថ្លៃថ្លា​ដោយ​វិសេសក្តី ជាង​ផល​នៃ​សមណប្បដិបត្តិ​ ដែល​ឃើញ​ច្បាស់ដោយខ្លួន​ឯងនេះទៅទៀត មិនមានឡើយ។

[១៣៩] កាលដែលព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ព្រះធម៌ទេសនាយ៉ាងនេះចប់​ហើយ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ក៏ក្រាបបង្គំទូលចំពោះ​ព្រះមានព្រះភាគ ដូច្នេះថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ពីរោះពេកណាស់ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ពីរោះពេកណាស់ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ប្រៀបដូចជាបុគ្គលផ្ងារ​ឡើងនូវវត្ថុដែលផ្កាប់ ឬបើកនូវវត្ថុដែល​គេបិទបាំង ឬក៏ប្រាប់ផ្លូវដល់​មនុស្សអ្នកវង្វេង​ផ្លូវ ពុំនោះសោត ដូចគេទ្រោលបំភ្លឺនូវប្រទីបក្នុងទីងងឹត ដោយគិតថា បុរស​អ្នកមានភ្នែក (ភ្លឺ) នឹងបានឃើញនូវរូបទាំងឡាយបាន យ៉ាងណាមិញ ធម៌ដែល​ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់​សំដែង​ហើយ ដោយបរិយាយជាច្រើន ក៏យ៉ាងនោះឯង បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំ​ព្រះអង្គនេះ សូមដល់នូវព្រះមានព្រះភាគ ព្រមទាំងព្រះធម៌ ទាំងព្រះសង្ឃ ជាសរណៈ សូម​ព្រះមានព្រះភាគ ចាំទុកនូវខ្ញុំព្រះអង្គថា ជាឧបាសក អ្នកដល់នូវ​សរណគមន៍ ស្មើ​ដោយជីវិត ក្នុងកាលមានថ្ងៃនេះជាដើមរៀងទៅ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ទោសកំហុស ប្រព្រឹត្តកន្លងនូវខ្ញុំព្រះអង្គ ដែលជាមនុស្សល្ងង់យ៉ាងណា ជាមនុស្សវង្វេងយ៉ាងណា ជា​មនុស្សមិនឈ្លាសវៃយ៉ាងណា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គណា បានផ្តាច់​បង់ព្រះជន្មាយុ នៃព្រះបិតាដែលជាព្រះធម្មរាជ ប្រកបដោយធម៌ ព្រោះហេតុ​តែឥស្សរិយ​យស បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន សូមព្រះមានព្រះភាគ អត់នូវទោស​កំហុស តាមទោសកំហុស​របស់ខ្ញុំព្រះអង្គនោះ​ ដើម្បីនឹងសង្រួមតទៅ។ ព្រះមានព្រះភាគ ត្រាស់ថា បពិត្រមហារាជ អើទោសកំហុស ប្រព្រឹត្តកន្លងនូវមហារាជហើយ ដែលជា​មនុស្ស​ល្ងង់​យ៉ាងណា ជាមនុស្សវង្វេងយ៉ាងណា ជា​មនុស្សមិនឈ្លាសវៃយ៉ាងណា មហារាជ ដែលបានផ្តាច់​បង់ព្រះជន្មាយុ នៃព្រះបិតា ដែលជាព្រះធម្មរាជ ប្រកប​ដោយ​ធម៌ ព្រោះហេតុ​តែឥស្សរិយ​យស បពិត្រមហារាជ មួយវិញទៀត មហារាជ បានឃើញ​នូវ​ទោសកំហុស តាមទោសកំហុសពិត ហើយសំដែង​ទោសតាមធម៌ ដោយហេតុណា (ហេតុ​នោះ) តថាគត អត់នូវទោស​កំហុសនោះ ចំពោះ​មហារាជ បពិត្រមហារាជ បុគ្គលណា ឃើញ​ទោសកំហុស តាមទោសកំហុសពិត ហើយសំដែងទោសតាមធម៌ ដល់នូវ​សេចក្តី​សង្រួម​តទៅ នេះជាសេចក្តី​ចំរើន (របស់​បុគ្គលនោះ) ក្នុងអរិយវិន័យ។

[១៤០] កាលបើព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់មានបន្ទូលយ៉ាងនេះហើយ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ក្រាបបង្គំទូលព្រះមានព្រះភាគ ដូច្នេះថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ក៏ឥឡូវនេះ យើងខ្ញុំព្រះអង្គ សូមក្រាបថ្វាយបង្គំលា (ដ្បិត) យើងខ្ញុំព្រះអង្គមានកិច្ចច្រើន មានការងារច្រើន។ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា បពិត្រមហារាជ សូមមហារាជ ទ្រង់ជ្រាបនូវ​កាលដ៏គួរនឹងស្តេច​ទៅ ក្នុងកាលឥឡូវ​នេះចុះ។ លំដាប់នោះ ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ទ្រង់ត្រេកអរ អនុមោទនានឹងភាសិត របស់ព្រះមានព្រះភាគហើយ ទើបក្រោកចាកអាសនៈ ថ្វាយបង្គំ​ព្រះមានព្រះភាគ ធ្វើប្រទក្សិណ ហើយក៏ស្តេច​ចេញទៅ។ លំដាប់នោះ ព្រះមានព្រះភាគ កាលដែល​ព្រះបាទអជាតសត្តុវេទេហីបុត្ត ជាធំក្នុងដែនមគធៈ ស្តេចចេញទៅ​មិនយូរប៉ុន្មាន ក៏ទ្រង់ត្រាស់ចំពោះ​ភិក្ខុទាំងឡាយថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ព្រះរាជាអង្គនេះ ជីក​រំលើងគុណ​ធម៌របស់ខ្លួនចេញអស់ហើយ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ព្រះរាជាអង្គនេះ ផ្តាច់​បង់​គុណធម៌​របស់ខ្លួន​ចេញអស់ហើយ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ប្រសិនបើព្រះរាជាអង្គនេះ មិនបាន​ផ្តាច់បង់​ព្រះជន្មាយុ​នៃព្រះបិតា ដែលជា​ព្រះធម្មរាជប្រកបដោយធម៌ទេ ធម្មចក្ខុ គឺ​សោតាបត្តិមគ្គ ដែលប្រាសចាកធុលី ប្រាសចាកមន្ទិល នឹងកើតឡើងដល់​ព្រះរាជាអង្គ​នេះ លើអាសនៈ​នេះមិនខានឡើយ។ លុះព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់មាន​ព្រះបន្ទូល​ដូច្នេះ​ហើយ។ ភិក្ខុទាំងឡាយនោះ ក៏មានសេចក្តីត្រេកអរ រីករាយ នឹងភាសិត​របស់ព្រះមានព្រះភាគ។