[៦២] ខ្ញុំបានស្តាប់មកយ៉ាងនេះ។ សម័យមួយ ព្រះមានព្រះភាគ គង់នៅក្នុងព្រៃ ឈ្មោះកណ្ណកថលៈ ជាទីឲ្យអភ័យ​ដល់ម្រឹគ ទៀបក្រុងឧជុញ្ញា។ គ្រានោះ អចេលៈ (បរិព្វាជកអាក្រាត) ឈ្មោះកស្សប ចូលទៅគាល់ព្រះមានព្រះភាគ លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏ពោល​ពាក្យ​រាក់ទាក់ សំណេះសំណាលជាមួយនឹងព្រះមានព្រះភាគ លុះបញ្ចប់ពាក្យ​ដែល​គួររីករាយ និងពាក្យដែល​គួររលឹកហើយ ក៏ឈរ​នៅ​ក្នុងទីដ៏សមគួរ។ លុះអចេលកស្សប ឈរ​​ក្នុងទីដ៏សមគួរហើយ បានក្រាបបង្គំទូល​ព្រះមានព្រះភាគ ដូច្នេះ​ថា បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន ខ្ញុំបានឮពាក្យដូច្នេះថា ព្រះសមណគោតម រមែង​តិះដៀល​តបៈ​ទាំងពួង រមែងចំអក​មើលងាយ​តែមួយយ៉ាង នូវ​អ្នកកាន់តបៈទាំងអស់គ្នា ដែល​មាន​អាជីវៈសៅហ្មង បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន ពួកសមណព្រាហ្មណ៍ណា បានពោលយ៉ាង​នេះថា ព្រះសមណគោតម រមែង​តិះដៀល​តបៈ​ទាំងពួង រមែងចំអក​មើលងាយ​តែមួយយ៉ាង នូវ​អ្នកកាន់តបៈទាំងអស់គ្នា ដែល​មាន​អាជីវៈសៅហ្មង សមណ​ព្រាហ្មណ៍​ទាំង​នោះ ជាអ្នកពោលតាមហេតុ ដែលព្រះគោតមដ៏ចំរើនពោលហើយ ឬមិនពោល​បង្កាច់​ព្រះគោតមដ៏ចំរើន ដោយពាក្យ​មិនពិតទេ ឬពោលនូវធម៌​ដ៏សមគួរ​ដល់ធម៌ ឬវាទា​នុវាទៈណាមួយ ប្រកបដោយ​ធម៌ មិនដល់នូវឋានៈ ដែលពួក​វិញ្ញូជន គួរតិះដៀលទេឬ ឯ​យើងទាំងឡាយ មិនប៉ងនឹងពោលបង្កាច់​ព្រះគោតមដ៏ចំរើនទេ។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលកស្សប ពួកសមណព្រាហ្មណ៍ណា បានពោលហើយយ៉ាងនេះថា ព្រះសមណ​គោតម រមែង​តិះដៀល​តបៈ​ទាំងពួង រមែងចំអក​មើលងាយ​តែមួយយ៉ាង នូវ​អ្នកកាន់តបៈទាំងអស់គ្នា ដែល​មាន​អាជីវៈសៅហ្មង ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍​ទាំង​នោះ មិនមែនពោលតាមវាទៈ ដែលតថាគតពោលហើយ (ដោយសព្វគ្រប់)ទេ ពោល​បង្កាច់​តថាគត (ខ្លះក៏មាន) មួយវិញទៀត ពួកសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ មិនមែន​ពោល​បង្កាច់​តថាគត ដោយពាក្យមិនមាន មិនពិត (ក៏មាន)។ ម្នាលកស្សប តថាគត បានចក្ខុទិព្វដ៏​បរិសុទ្ធ កន្លងវិស័យ​របស់មនុស្ស​ មើលឃើញបុគ្គលអ្នកកាន់តបៈ ដែលមានអាជីវៈ​សៅហ្មង ពួកខ្លះក្នុងលោកនេះ ដែលរំលាងខន្ធទៅ ខាងមុខអំពីសេចក្តីស្លាប់ ទៅកើត​ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក។ ម្នាលកស្សប តថាគត មានចក្ខុទិព្វដ៏​បរិសុទ្ធ កន្លងវិស័យ​របស់មនុស្ស​ តថាគតមើលឃើញបុគ្គលអ្នកកាន់តបៈ ពួកខ្លះក្នុងលោកនេះ ជាអ្នក​ចិញ្ចឹម​ជីវិតសៅហ្មង ដែលរំលាងខន្ធ ខាងមុខអំពីសេចក្តីស្លាប់ ទៅកាន់លោក គឺមនុស្ស សុគតិ និងឋានសួគ៌។ ម្នាលកស្សប តថាគត មានចក្ខុទិព្វ កន្លងវិស័យ​របស់មនុស្ស​ មើលឃើញ​បុគ្គល​អ្នកកាន់តបៈ ពួកខ្លះក្នុងលោកនេះ ដែលនៅដោយមានសេចក្តី​ទុក្ខតិច លុះរំលាង​ខន្ធ​ ខាងមុខអំពីសេចក្តីស្លាប់ ទៅកើត​ក្នុង​អបាយ ទុគ្គតិ វិនិបាត នរក។ ម្នាលកស្សប តថាគត មានចក្ខុទិព្វ កន្លងវិស័យ​របស់មនុស្ស​ មើលឃើញបុគ្គលអ្នកកាន់តបៈ ពួកខ្លះក្នុងលោកនេះ ដែលនៅដោយមានសេចក្តីទុក្ខ​តិច លុះរំលាងខន្ធ អំពីសេចក្តីស្លាប់ ទៅកាន់លោក គឺមនុស្ស សុគតិ និងស្ថានសួគ៌។ ម្នាលកស្សប តថាគត ដឹងជាក់​នូវ​ដំណើរ​មកផង ដំណើរ​ទៅផង ដំណើរ​ឃ្លាតចេញផង ដំណើរ​កើតផង របស់ពួកអ្នក​កាន់​តបៈ​ទាំងនេះ តាមពិតយ៉ាងនេះឯង តថាគតឯង នឹងតិះដៀល​តបៈទាំងពួង នឹង​ចំអក​មើលងាយ​តែមួយយ៉ាង នូវអ្នកកាន់តបៈ​ទាំងអស់គ្នា ដែលមាន​អាជីវៈ​សៅហ្មង ដូច​ម្តេចបាន (តថាគត តិះដៀល​តែកម្ម ដែលគួរតិះដៀល សរសើរកម្ម ដែល​គួរសរសើ​ទេតើ)។

[៦៣] ម្នាលកស្សប មានសមណព្រាហ្មណ៍ពួកមួយ ជាបណ្ឌិត មានប្រាជ្ញាល្អិត ដឹងច្បាស់នូវវាទៈ​របស់អ្នកដទៃ អាចទម្លាយនូវទិដ្ឋិរបស់បុគ្គលដទៃ ដោយកម្លាំងប្រាជ្ញា​របស់ខ្លួន ដូចជាខ្មាន់ធ្នូ អ្នកបាញ់នូវសរសៃសក់បាន។ សមណព្រាហ្មណ៍ទាំងនោះ ត្រូវ​គ្នានឹងតថាគត ក្នុងស្ថានខ្លះក៏មាន មិនត្រូវគ្នាក្នុងស្ថានខ្លះក៏មាន។ សមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ពោលនូវអ្វីខ្លះ¹⁾ ថាល្អ យើងក៏​ពោល​ថា​ល្អដែរក៏មាន។ សមណព្រាហ្មណ៍ទាំងនោះ ពោលនូវអ្វីខ្លះ²⁾ ថា​មិនល្អ យើងក៏ពោល​ថាមិនល្អដែរក៏មាន។ សមណព្រាហ្មណ៍ទាំងនោះ ពោលនូវអ្វីខ្លះ³⁾ ថាល្អ តែយើងពោល​ថាមិនល្អក៏មាន។ សមណ​ព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ពោលនូវអ្វីខ្លះ⁴⁾ ថា​មិនល្អ តែយើង​ពោល​ថាល្អក៏មាន។ យើងពោលនូវអ្វីខ្លះ ថាល្អ ពួកសមណព្រាហ្មណ៍ដទៃ ក៏ពោលថាល្អ​ដែរ​ក៏មាន។ យើងពោលនូវអ្វីខ្លះ ថាមិនល្អ ពួកសមណព្រាហ្មណ៍ដទៃ ពោលថាមិនល្អ​ដែរ​ក៏មាន។ យើងពោលនូវអ្វីខ្លះ ថាល្អ តែពួកសមណព្រាហ្មណ៍ដទៃ ពោលថាមិនល្អ​ក៏មាន។ យើងពោលនូវអ្វីខ្លះ ថាមិនល្អ តែពួកសមណព្រាហ្មណ៍ដទៃ ពោលថាល្អ​ក៏មាន។ តថាគត ចូលទៅរកពួកសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងនោះ ក៏និយាយយ៉ាងនេះថា នែអាវុសោ​ទាំងឡាយ ស្ថានណា ដែលមិនត្រូវគ្នានឹងតថាគត ស្ថាននោះ លើកទុកសិនចុះ ស្ថានណា ដែល​ត្រូវគ្នា​នឹងតថាគត ពួកវិញ្ញូជន ត្រូវសួររកលទ្ធិ ដេញដោលរកហេតុ សួរស្ទាក់​រក​លទ្ធិ និងហេតុទាំងពីរ ប្រៀបធៀបគ្រូនឹងគ្រូ ឬពួកនឹងពួក ក្នុងស្ថាននោះថា ធម៌ទាំងឡាយ ដែលជាអកុសល រាប់ថាជាអកុសល មានទោស រាប់ថាមានទោស មិនគួរ​សេព រាប់ថាមិនគួរសេព មិនប្រសើរ រាប់ថាមិនប្រសើរ ជាចំណែកខ្មៅ រាប់ថាជាចំណែក​ខ្មៅ របស់ជនដ៏ចំរើនទាំងនេះ តើនរណា លះបង់ធម៌​ទាំងនេះ មិនឲ្យសេសសល់ ហើយ​ប្រព្រឹត្ត​កាន់បាន សមណគោតមឬ ឬក៏ពួក​គណាចារ្យដ៏ចំរើនឯទៀត។

[៦៤] ម្នាលកស្សប សេចក្តីនេះ ជាឋានៈមានប្រាកដ កាលបើពួកវិញ្ញូជន សួរ​រក​លទ្ធិ ដេញដោលរកហេតុ សួរស្ទាក់​រក​លទ្ធិ និងហេតុ ក៏និយាយយ៉ាងនេះថា ធម៌ទាំងឡាយ ដែលជាអកុសល រាប់ថាជាអកុសល មានទោស រាប់ថាមានទោស មិនគួរ​សេព រាប់ថាមិនគួរសេព មិនប្រសើរ រាប់ថាមិនប្រសើរ ជាចំណែកខ្មៅ រាប់ថាជាចំណែក​ខ្មៅ របស់ជនដ៏ចំរើនទាំងនេះ ព្រះសមណគោតម លះបង់ធម៌​ទាំងនេះ មិនឲ្យសេសសល់ ហើយ​ប្រព្រឹត្ត​កាន់បាន ឬក៏ពួក​គណាចារ្យដ៏ចំរើនឯទៀតទេ។ ម្នាលកស្សប ពួកវិញ្ញូជន​ក្នុងលោកនេះ កាលបើសួររកលទ្ធិ ដេញដោលរកហេតុ សួរស្ទាក់​រក​លទ្ធិ និងហេតុ ក៏ច្រើនតែសរសើរពួកតថាគតក្នុងធម៌ទាំងនោះ ដោយប្រការ​ដូច្នេះឯង។

[៦៥] ម្នាលកស្សប មួយយ៉ាងទៀត ពួកវិញ្ញូជន កាលបើមិនសួររកលទ្ធិ មិន​ដេញ​ដោល​រកហេតុ មិនសួរស្ទាក់​រក​លទ្ធិ និងហេតុ មិនប្រៀបធៀបគ្រូនឹងគ្រូ ឬពួកនឹងពួកថា ធម៌ទាំងឡាយ ដែលជាកុសល រាប់ថាជាកុសល មិនមានទោស រាប់ថាមិនមានទោស គួរ​សេព រាប់ថាគួរសេព ប្រសើរ រាប់ថាប្រសើរ ជាចំណែកស រាប់ថាជាចំណែកស របស់ពួក​ជន​ដ៏ចំរើនទាំងនេះ តើនរណា សមាទានធម៌​ទាំងនេះ មិនឲ្យសេសសល់ ហើយ​ប្រព្រឹត្ត​កាន់បាន សមណគោតម ឬក៏ពួក​គណាចារ្យដ៏ចំរើនឯទៀត។ ម្នាលកស្សប សេចក្តីនេះ ជាឋានៈមានប្រាកដ ពួកវិញ្ញូជន កាលបើសួររកលទ្ធិ ​ដេញ​ដោល​រកហេតុ សួរស្ទាក់​រក​លទ្ធិ និងហេតុ ក៏មុខជានិយាយ​យ៉ាងនេះថា ធម៌ទាំងឡាយ ដែលជាកុសល រាប់ថាជា​កុសល មិនមានទោស រាប់ថាមិនមានទោស គួរ​សេព រាប់ថាគួរសេព ប្រសើរ រាប់ថា​ប្រសើរ ជាចំណែកស រាប់ថាជាចំណែកស របស់​ជន​ដ៏ចំរើនទាំងនេះ ព្រះសមណគោតម សមាទានធម៌ទាំងនេះ មិនសេសសល់ ហើយប្រព្រឹត្ត​កាន់បាន ឬក៏ពួក​គណាចារ្យ​ដ៏ចំរើន​ឯទៀត។ ម្នាលកស្សប ពួកវិញ្ញូជន ក្នុងលោកនេះ កាលបើសួររកលទ្ធិ ដេញដោល​រក​ហេតុ សួរស្ទាក់រកលទ្ធិ និងហេតុ ក៏ច្រើនតែ​សរសើរពួកតថាគតក្នុងធម៌នោះ ដោយប្រការ​ដូច្នេះឯង។

[៦៦] ម្នាលកស្សប មួយយ៉ាងទៀត ពួកវិញ្ញូជន កាលបើមិនសួររកលទ្ធិ មិន​ដេញ​ដោល​រកហេតុ មិនសួរស្ទាក់​រក​លទ្ធិ និងហេតុ មិនប្រៀបធៀបគ្រូនឹងគ្រូ ឬពួកនឹងពួកថា ធម៌ទាំងឡាយ ដែលជាអកុសល រាប់ថាជាអកុសល មានទោស រាប់ថាមានទោស មិនគួរ​សេព រាប់ថាមិនគួរសេព មិនប្រសើរ រាប់ថាមិនប្រសើរ ជាចំណែកខ្មៅ រាប់ថាជាចំណែកខ្មៅ របស់ពួក​ជន​ដ៏ចំរើនទាំងនេះ នរណាលះបង់ធម៌​ទាំងនេះ មិនសេសសល់ ហើយ​ប្រព្រឹត្ត​កាន់បាន ពួកសាវ័ករបស់ព្រះគោតម ឬក៏ពួកសាវ័ក​របស់​គណាចារ្យដ៏ចំរើនឯទៀត។ ម្នាលកស្សប សេចក្តីនេះ ជាឋានៈមានប្រាកដ ពួកវិញ្ញូជន កាលបើសួររកលទ្ធិ ​ដេញ​ដោល​រកហេតុ សួរស្ទាក់​រក​លទ្ធិ និងហេតុ ក៏មុខជានិយាយ​យ៉ាង​នេះថា ធម៌ទាំងឡាយ ដែលជាអកុសល រាប់ថាជាអ​កុសល មានទោស រាប់ថាមានទោស មិនគួរ​សេព រាប់ថាមិនគួរសេព មិនប្រសើរ រាប់ថាមិន​ប្រសើរ ជាចំណែកខ្មៅ រាប់ថាជាចំណែកខ្មៅ របស់​ជន​ដ៏ចំរើនទាំងនេះ ពួកសាវ័ករបស់​ព្រះសមណគោតម លះបង់ធម៌ទាំងនេះ មិនសេសសល់ ហើយប្រព្រឹត្ត​កាន់បាន ឬក៏ពួក​សាវ័ករបស់​គណាចារ្យ​ដ៏ចំរើន​ឯទៀត។ ម្នាលកស្សប ពួកវិញ្ញូជន ក្នុងលោកនេះ កាលបើសួររកលទ្ធិ ដេញដោល​រក​ហេតុ សួរស្ទាក់រកលទ្ធិ និងហេតុ ក៏ច្រើនតែ​សរសើរ​ពួកតថាគតក្នុងធម៌នោះ ដោយប្រការ​ដូច្នេះឯង។

[៦៧] ម្នាលកស្សប មួយយ៉ាងទៀត ពួកវិញ្ញូជន កាលបើមិនសួររកលទ្ធិ មិន​ដេញ​ដោល​រកហេតុ មិនសួរស្ទាក់​រក​លទ្ធិ និងហេតុ មិនប្រៀបធៀបគ្រូនឹងគ្រូ ឬពួកនឹងពួកថា ធម៌ទាំងឡាយ ដែលជាកុសល រាប់ថាជាកុសល មិនមានទោស រាប់ថាមិនមានទោស គួរ​សេព រាប់ថាគួរសេព ប្រសើរ រាប់ថាប្រសើរ ជាចំណែកស រាប់ថាជាចំណែកស របស់​ជន​ដ៏ចំរើនទាំងនេះ នរណា សមាទានធម៌​ទាំងនេះ មិនសេសសល់ ហើយ​ប្រព្រឹត្ត​កាន់បាន ពួកសាវ័ក​របស់ព្រះគោតម ឬក៏ពួកសាវ័ករបស់​គណាចារ្យដ៏ចំរើនឯទៀត។ ម្នាលកស្សប សេចក្តីនេះ ជាឋានៈមានប្រាកដ ពួកវិញ្ញូជន កាលបើសួររកលទ្ធិ ​ដេញ​ដោល​រកហេតុ សួរស្ទាក់​រក​លទ្ធិ និងហេតុ ក៏មុខជានិយាយ​យ៉ាងនេះថា ធម៌ទាំងឡាយ ដែលជាកុសល រាប់ថាជា​កុសល មិនមានទោស រាប់ថាមិនមានទោស គួរ​សេព រាប់ថាគួរសេព ប្រសើរ រាប់ថា​ប្រសើរ ជាចំណែកស រាប់ថាជាចំណែកស របស់ពួក​ជន​ដ៏ចំរើនទាំងនេះ ពួក​សាវ័ករបស់ព្រះសមណគោតម សមាទានធម៌ទាំងនេះ មិនសេសសល់ ហើយប្រព្រឹត្ត​កាន់បាន ឬក៏ពួកសាវ័ករបស់​គណាចារ្យ​ដ៏ចំរើន​ឯទៀត។ ម្នាលកស្សប ពួកវិញ្ញូជន ក្នុងលោកនេះ កាលបើសួររកលទ្ធិ ដេញដោល​រក​ហេតុ សួរស្ទាក់រកលទ្ធិ និងហេតុ ក៏ច្រើនតែ​សរសើរពួកតថាគតក្នុងធម៌នោះ ដោយប្រការ​ដូច្នេះឯង។ ម្នាលកស្សប លោកុត្តរមគ្គក៏មាន បុព្វភាគប្បដិបទា (សេចក្តីប្រតិបត្តិជាចំណែកខាងដើម) ក៏មាន ដែល​បុគ្គលប្រតិបត្តិ​ឲ្យសមគួរហើយ គង់ដឹង​ជាក់ច្បាស់នូវសាមញ្ញផល គង់នឹងឃើញ​ដោយ​ខ្លួន​ឯងថា ព្រះសមណគោតម និយាយត្រូវតាមកាល និយាយពិត និយាយ​ប្រកបដោយ​ប្រយោជន៍ និយាយត្រូវតាមធម៌ និយាយ​ត្រូវតាមវិន័យ។ ម្នាលកស្សប ចុះលោកុត្តរមគ្គ​នោះ តើដូចម្តេច បុព្វភាគប្បដិបទា តើដូចម្តេច ដែលបុគ្គល​ប្រតិបត្តិឲ្យសមគួរ​ហើយ គង់ដឹង​ជាក់ច្បាស់នូវសាមញ្ញផល គង់នឹងឃើញ​ដោយ​ខ្លួន​ឯងថា ព្រះសមណគោតម និយាយត្រូវតាមកាល និយាយពិត និយាយ​ប្រកបដោយ​ប្រយោជន៍ និយាយត្រូវតាមធម៌ និយាយ​ត្រូវតាមវិន័យ។ នេះឯងជាមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ៨ដ៏ប្រសើរ គឺសេចក្តីឃើញត្រូវ១ សេចក្តីត្រិះរិះត្រូវ១ វាចាត្រូវ១ ការងារត្រូវ១ ចិញ្ចឹមជីវិតត្រូវ១ ព្យាយាមត្រូវ១​ សេចក្តីរលឹក​ត្រូវ១ ដម្កល់ចិត្តត្រូវ១។ ម្នាលកស្សប នេះឯង ជាលោកុត្តរមគ្គ នេះឯង បុព្វភាគប្បដិបទា ដែលបុគ្គល​ប្រតិបត្តិឲ្យសមគួរ​ហើយ គង់ដឹង​ច្បាស់នូវសាមញ្ញផល គង់នឹងឃើញ​ដោយ​ខ្លួន​ឯងថា ព្រះសមណគោតម និយាយត្រូវតាមកាល និយាយពិត និយាយ​ប្រកបដោយ​ប្រយោជន៍ និយាយត្រូវតាមធម៌ និយាយ​ត្រូវតាមវិន័យ។

[៦៨] កាលបើព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់យ៉ាងនេះហើយ អចេលកស្សប បាន​ក្រាបបង្គំទូល​ព្រះមានព្រះភាគថា អាវុសោគោតម ការផ្តើមនូវតបៈទាំងនេះ ដែលរាប់​ថា​ជាកិច្ចការរបស់សមណៈផង រាប់​ថា​ជាកិច្ចការរបស់ព្រាហ្មណ៍ផង របស់ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍​ទាំងនេះ (មានច្រើនប្រការ) គឺជាបុគ្គលគ្មានសំពត់ (អាក្រាត) លះបង់មារយាទ​ល្អ ស៊ីលិទ្ធដៃ ឬជម្រះឧច្ចារៈដោយម្រាមដៃ គេអញ្ជើញថា ចូលមក ក៏​មិនមក គេឃាត់ថា ឈប់ ក៏មិនឈប់ មិនត្រេកអរនឹងភត្តដែលគេនាំមកមុន មិនត្រេក​អរ​នឹង​ចង្ហាន់ ដែលគេ​នាំ​មកចំពោះខ្លួន មិនត្រេកអរនឹងកិច្ចនិមន្តន៍ អចេលកៈនោះ មិន​ទទួល​ភត្តអំពីមាត់ឆ្នាំង មិនទទួលភត្តអំពីមាត់កញ្ជើ មិនទទួលភត្តដែលគេនាំមក ត្រង់​ចន្លោះធរណីទ្វារ មិន​ទទួល​​ភត្តដែលគេនាំមកត្រង់ចន្លោះ​កំណាត់ឈើ មិនទទួលភត្តដែលគេនាំមកត្រង់ចន្លោះ​អង្រែ មិនទទួលភត្តរបស់មនុស្សពីរនាក់ កំពុង​បរិភោគ មិនទទួលភត្តរបស់ស្រីមានគភ៌ មិន​ទទួលភត្តរបស់ស្រីដែលកំពុងបំបៅកូន មិនទទួលភត្តរបស់ស្រី​ដែលនៅក្នុងចន្លោះ​បុរស មិនទទួលភត្តក្នុងទីដែល​ពួកគ្នាឯង​ណែនាំ មិនទទួលភត្តក្នុងទីដែលមានឆ្កែចាំ មិន​ទទួលភត្តក្នុងទីដែលមានរុយរោម មិន​ស៊ីត្រី មិនស៊ីសាច់ មិនផឹកសុរា មិនផឹកមេរ័យ មិនផឹកទឹកត្រាំថ្នាំ។ អចេលកៈនោះ ទទួល​ភត្តចំពោះតែ​ក្នុងផ្ទះមួយ ញុំាងអត្តភាពឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅដោយដុំបាយមួយពំនូតខ្លះ ទទួល​ភត្តចំពោះតែ​ក្នុងផ្ទះពីរ ញុំាងអត្តភាពឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដោយដុំបាយពីរពំនូតខ្លះ ទទួល​ភត្តចំពោះតែ​ក្នុងផ្ទះ៧ ញុំាងអត្តភាពឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ចំពោះតែក្នុងដុំបាយ៧ពំនូតខ្លះ ញុំាងអត្តភាពឲ្យប្រព្រឹត្តទៅ ដោយភត្ត​ក្នុង​ភាជន៍១ខ្លះ ញុំាងអត្តភាពឲ្យប្រព្រឹត្តទៅ ដោយភត្តក្នុងភាជន៍២ខ្លះ ញុំាងអត្តភាព​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដោយភត្តក្នុងភាជន៍៧ខ្លះ ស៊ី​អាហារ​រំលង១ថ្ងៃខ្លះ ស៊ីអាហាររំលង២ថ្ងៃខ្លះ ស៊ីអាហាររំលង៧ថ្ងៃខ្លះ។ អចេលកៈ ប្រកប​ដោយសេចក្តីព្យាយាម ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរ​នូវការ​បរិភោគ​ភត្តរំលងកន្លះខែ មានសភាព​យ៉ាងនេះ ដូច្នេះឯង។ អាវុសោ គោតម ការផ្តើម​តបៈ​ទាំងនេះ ដែល​រាប់ថាជាកិច្ច​ការ របស់សមណៈផង រាប់ថាជាកិច្ចការ របស់ព្រាហ្មណ៍​ផង របស់ពួកសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនេះ (មានច្រើនប្រការ) គឺបុគ្គល​មានបន្លែ​ស្រស់​ជា​អាហារ​ខ្លះ មានអង្ករស្រងែ​ជា​អាហារខ្លះ មានស្កួយ​ជាអាហារខ្លះ មានកំទេច​ស្បែក (ចម្នៀរ​ស្បែក) ជាអាហារខ្លះ មានជ័រ​ជាអាហារខ្លះ មានស្លែ ឬសារាយ ជាអាហារខ្លះ មានកុណ្ឌក​ជាអាហារខ្លះ មានបាយក្តាំង​ជាអាហារខ្លះ មានម្សៅជាអាហារខ្លះ មាន​ស្មៅ​ជា​អាហារខ្លះ មានអាចម៍គោជាអាហារខ្លះ មានមើមឈើ និងផ្លែឈើព្រៃ​ជាអាហារខ្លះ បរិភោគ​តែផ្លែឈើ ដែលជ្រុះស្រាប់​ចំអែត​អាត្មា។ អាវុសោ គោតម ការផ្តើមតបៈទាំងនេះ ​រាប់ថាជាកិច្ច​ការ របស់សមណៈផង រាប់ថាជាកិច្ចការ របស់ព្រាហ្មណ៍ផង របស់ពួក​សមណ​ព្រាហ្មណ៍​ទាំងនេះ (មាន​ច្រើន​ប្រការ) គឺទ្រទ្រង់សំពត់សម្បកធ្មៃខ្លះ ទ្រទ្រង់សំពត់​ដែលត្បាញលាយគ្នាខ្លះ ទ្រទ្រង់សំពត់​ ដែលបកចេញអំពីសាកសពខ្លះ ទ្រទ្រង់សំពត់​បំសុកូល​ខ្លះ ទ្រទ្រង់សំបកឈើខ្លះ ទ្រទ្រង់ស្បែកខ្លាខ្លះ ទ្រទ្រង់ស្បែកខ្លាទាំងក្រចកខ្លះ ទ្រទ្រង់ស្បូវភ្លាំងក្រងជាសំពត់ខ្លះ ទ្រទ្រង់សំពត់ត្បាញដោយសំបកក្រចៅខ្លះ ទ្រទ្រង់​ចំរៀក​ក្តារ ជាសំពត់ខ្លះ ទ្រទ្រង់សំពត់​កម្ពល ដែលត្បាញដោយសក់មនុស្សខ្លះ ទ្រទ្រង់​សំពត់​កម្ពលដែលត្បាញដោយរោម​កន្ទុយ​សត្វខ្លះ ទ្រទ្រង់សំពត់ដែលត្បាញ​ដោយ​ស្លាបមៀម​ខ្លះ ទុកសក់⁵⁾ និងពុកមាត់ ប្រព្រឹត្ត​កាន់វត្ត ក្នុងការព្យាយាមទុកសក់ និង​ពុក​មាត់​ខ្លះ ឈរសម្រឹងហាមឃាត់នូវ​អាសនៈខ្លះ អង្គុយច្រហោង ប្រព្រឹត្តកាន់វត្តក្នុង​ការ​ព្យាយាម​ច្រហោងខ្លះ ផ្អែកលើបន្លា សម្រេចការ​ដេកលើបន្លាខ្លះ សម្រេចការដេក​លើផែន​ក្តារខ្លះ សម្រេចការដេក​ផ្ទាល់​ផែន​ដីខ្លះ ដេកផ្អៀងតែម្ខាង មានសរីរៈប្រឡាក់​ដោយ​ធូលីខ្លះ នៅកណ្តាលវាល អង្គុយលើ​អាសនៈតាមតែបានខ្លះ បរិភោគតែលាមក ប្រព្រឹត្ត​កាន់​វត្តក្នុងការព្យាយាម បរិភោគ​តែលាមកខ្លះ តមទឹកត្រជាក់ ប្រព្រឹត្តកាន់វត្ត តម​ទឹក​ត្រជាក់​ខ្លះ ប្រព្រឹត្តកាន់វត្ត ចុះ​ត្រាំ​ទឹក១ថ្ងៃ៣ដង គឺព្រឹក ថ្ងៃត្រង់ ល្ងាចខ្លះ។

[៦៩] ម្នាលកស្សប បើអចេលកៈ ជាអ្នកលះបង់​មារយាទល្អ បរិភោគលិទ្ធដៃ។បេ។ ប្រព្រឹត្តកាន់វត្ត ក្នុងការព្យាយាមផ្លាស់ប្តូរនូវការបរិភោគភត្តរំលងកន្លះខែ មានសភាព​យ៉ាងនេះ ដូច្នេះឯង។ ចំណែកខាងសីលសម្បទា ចិត្តសម្បទា និងបញ្ញាសម្បទានេះ ក៏​អចេលកៈនោះ មិនបានចំរើន មិនបានធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ឡើយ។ អចេលកៈនោះ ឈ្មោះ​ថា ឆ្ងាយចាកសាមញ្ញគុណផង ឆ្ងាយចាកព្រហ្មញ្ញគុណផង​ ដោយពិត។ ម្នាលកស្សប ភិក្ខុ​ចំរើន​មេត្តាចិត្ត មិនមានពៀរ មិនមានព្យាបាទ ដឹងច្បាស់ ធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ ដោយខ្លួន​ឯង ក្នុងអត្តភាពនេះ ហើយបានដល់នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និងបញ្ញាវិមុត្តិ មិនមាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ។ ម្នាលកស្សប ភិក្ខុនេះ តថាគតហៅថា សមណៈក៏បាន ថាព្រាហ្មណ៍​ក៏បាន។ ម្នាលកស្សប បើអចេលកៈ មានបន្លែស្រស់ជាអាហារ មានអង្ករ​ស្រងែ​ជា​អាហារ។បេ។ មានមើមឈើ ផ្លែឈើព្រៃ​ជាអាហារ បរិភោគតែផ្លែឈើ ដែល​ជ្រុះ​ស្រាប់​​ចំអែត​អាត្មា។ ខាងឯសីលសម្បទា ចិត្តសម្បទា និងបញ្ញាសម្បទានេះ ក៏​អចេលកៈ​នោះ មិនដែលបានចំរើន មិនដែលបានធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ឡើយ។ អចេលកៈនោះ ឈ្មោះ​ថា ឆ្ងាយចាកសាមញ្ញគុណផង ឆ្ងាយចាកព្រហ្មញ្ញគុណផង​ ដោយពិត។ ម្នាលកស្សប ភិក្ខុ​ចំរើន​មេត្តាចិត្ត មិនមានពៀរ មិនមានព្យាបាទ ដឹងច្បាស់ ធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ ដោយខ្លួន​ឯង ក្នុងអត្តភាពនេះ ហើយបានដល់នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និងបញ្ញាវិមុត្តិ មិនមាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ។ ម្នាលកស្សប ភិក្ខុនេះ តថាគតហៅថា សមណៈក៏បាន ថាព្រាហ្មណ៍​ក៏បាន។ ម្នាលកស្សប បើអចេលកៈនោះ ទ្រទ្រង់សំពត់សម្បកធ្មៃខ្លះ ទ្រទ្រង់សំពត់​ដែលគេត្បាញលាយគ្នាខ្លះ។បេ។ ប្រព្រឹត្ត​កាន់វត្ត ចុះ​ត្រាំ​ទឹក១ថ្ងៃ៣ដង គឺព្រឹក ថ្ងៃត្រង់ ល្ងាចខ្លះ។ ចំណែក​ខាងសីលសម្បទា ចិត្តសម្បទា និងបញ្ញាសម្បទានេះ ក៏​អចេលកៈនោះ មិនបានចំរើន មិនបានធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ឡើយ។ អចេលកៈនោះ ឈ្មោះ​ថា ឆ្ងាយចាកសាមញ្ញគុណផង ឆ្ងាយចាកព្រហ្មញ្ញគុណផង​ ដោយពិត។ ម្នាលកស្សប កាលណាបើភិក្ខុ​ចំរើន​មេត្តាចិត្ត មិនមានពៀរ មិនមានព្យាបាទ ដឹងច្បាស់ ធ្វើឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ ដោយខ្លួន​ឯង ក្នុងអត្តភាពនេះ ហើយបានដល់នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និងបញ្ញាវិមុត្តិ មិនមាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ។ ម្នាលកស្សប ភិក្ខុនេះ តថាគត​ហៅ​ថា សមណៈក៏បាន ថាព្រាហ្មណ៍​ក៏បាន។

[៧០] កាលបើព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់យ៉ាងនេះហើយ អចេលកស្សប បាន​ក្រាបបង្គំទូលព្រះមានព្រះភាគដូច្នេះថា បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន សាមញ្ញគុណ កម្រ​ធ្វើបានណាស់ ព្រហ្មញ្ញគុណ កម្រធ្វើបានណាស់។ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលកស្សប សំដីដែលថា សាមញ្ញគុណ កម្រ​ធ្វើបាន ព្រហ្មញ្ញគុណ កម្រ​ធ្វើ​បាន​នេះ ជាសំដីប្រក្រតីក្នុងលោកទេ។ ម្នាលកស្សប បើអចេលកៈ លះបង់នូវមារយាទល្អ បរិភោគ​លិទ្ធដៃ។បេ។ ប្រព្រឹត្តកាន់វត្តក្នុងការព្យាយាមផ្លាស់ប្តូរ​នូវការបរិភោគភត្តរំលងកន្លះខែ មាន​សភាពយ៉ាងនេះ ដូច្នេះ។ ម្នាលកស្សប សាមញ្ញគុណ ឬព្រហ្មញ្ញគុណ ដែលថាកម្រ​ធ្វើ​បាន ក៏រឹតតែធ្វើបានដោយកម្រក្រៃពេក ព្រោះតែសេចក្តីប្រតិបត្តិបន្តិចនេះ និងការ​ផ្តើម​​តបៈប៉ុណ្ណេះឯង តែពាក្យដែលពោលថា សាមញ្ញគុណ កម្រ​ធ្វើបាន ព្រហ្មញ្ញគុណ ធ្វើបានដោយលំបាក នុ៎ះ មិនគួរទេ ព្រោះគហបតី និងបុត្រនៃគហបតី ដោយហោចទៅ សូម្បីតែកុម្ភទាសី ក៏អាចធ្វើសាមញ្ញគុណ និងព្រហ្មញ្ញគុណនេះបានដែរ ដោយគេ​គិត​ឃើញ​ថា ណ្ហើយចុះ អាត្មាអញ ធ្លាប់ជាអ្នកអាក្រាត ជាអ្នកលះបង់មារយាទល្អ ជាអ្នក​បរិភោគ​​លិទ្ធដៃ។បេ។ អាត្មាអញ ប្រព្រឹត្តកាន់វត្ត បរិភោគភត្តផ្លាស់ប្តូរ​ រំលងកន្លះខែ មាន​សភាពយ៉ាងនេះហើយ។ ម្នាលកស្សប កាលណាបើ វៀរចាកអចេលកវត្តបន្តិចប៉ុណ្ណេះ និង​វៀរចាកការផ្តើមតបៈនេះចេញ (គឺមិនធ្លាប់ធ្វើតបៈហើយ) សាមញ្ញគុណ ឬព្រហ្មញ្ញ​គុណ ដែលថាកម្រ​ធ្វើ​បាន ក៏រឹតតែធ្វើបានដោយកម្រក្រៃពេក ព្រោះ​ហេតុនោះ ពាក្យ​ដែល​ពោលថា សាមញ្ញគុណ កម្រ​ធ្វើបាន ព្រហ្មញ្ញគុណ កម្រធ្វើបានក្រៃពេក នុ៎ះ ក៏គួរ​ខ្លះ​ដែរ។ ម្នាលកស្សប កាលណាបើភិក្ខុ​ចំរើន​មេត្តាចិត្ត មិនមានពៀរ មិនមាន​ព្យាបាទ ដឹង​ច្បាស់ ធ្វើឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ ដោយខ្លួន​ឯង ក្នុងអត្តភាពនេះ ហើយបានដល់នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និងបញ្ញាវិមុត្តិ មិនមាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ។ ម្នាលកស្សប ភិក្ខុ​នេះ តថាគត​ហៅ​ថា សមណៈក៏បាន ថាព្រាហ្មណ៍​ក៏បាន។ ម្នាលកស្សប បើអចេលកៈ មានបន្លែស្រស់ជាអាហារ មានអង្ករ​ស្រងែ​ជា​អាហារ។បេ។ មាន​មើម​ឈើ ផ្លែឈើព្រៃ​ជាអាហារ បរិភោគផ្លែឈើ ដែល​ជ្រុះ​ស្រាប់​​ចំអែត​អាត្មា។ ម្នាលកស្សប សាមញ្ញគុណ ឬព្រហ្មញ្ញគុណ ដែលថាកម្រ​ធ្វើ​បាន រឹតតែធ្វើបានដោយកម្រក្រៃពេក ព្រោះតែសេចក្តី​ប្រតិបត្តិ​បន្តិចបន្តួចនេះ និងការផ្តើម​តបៈប៉ុណ្ណេះឯង តែ​ពាក្យ​ដែល​ពោល​ថា សាមញ្ញ​គុណ កម្រ​ធ្វើបាន ព្រហ្មញ្ញគុណ កម្រធ្វើបាន នុ៎ះមិនគួរឡើយ ព្រោះគហបតី និងបុត្រ​នៃ​គហបតី ដោយហោចទៅ សូម្បីតែកុម្ភទាសី ក៏អាចធ្វើ​សាមញ្ញគុណ និងព្រហ្មញ្ញគុណ​នេះ​បានដែរ ដោយគេ​គិត​ឃើញថា ណ្ហើយចុះ អាត្មាអញ​ធ្លាប់ជាអ្នកមានបន្លែ​ស្រស់​ជា​អាហារ ឬអង្ករ​ស្រងែ​ជា​អាហារ។បេ។ អាត្មាអញ ធ្លាប់ជាអ្នកមាន​មើម​ឈើ ផ្លែឈើព្រៃ​ជាអាហារ បរិភោគតែផ្លែឈើ ដែល​ជ្រុះ​ស្រាប់​​ចំអែត​អាត្មា។ ម្នាលកស្សប កាលណាបើ វៀរចាក​អចេលកវត្តបន្តិចនេះ និង​វៀរចាក​ការផ្តើមតបៈប៉ុណ្ណេះចេញ (គឺមិនធ្លាប់ធ្វើតបៈ​ហើយ) សាមញ្ញគុណ ឬព្រហ្មញ្ញ​គុណ ដែលថាកម្រ​ធ្វើ​បាន ក៏រឹតតែធ្វើបាន​ដោយកម្រ​ក្រៃ​ពេក ព្រោះ​ហេតុនោះ ក៏​​គួរ​នឹង​ពោល​ថា សាមញ្ញគុណ កម្រ​ធ្វើបាន ព្រហ្មញ្ញគុណ កម្រ​ធ្វើបាន ដូច្នេះ ក៏គួរដែរ។ ម្នាលកស្សប កាលណាបើភិក្ខុ​ចំរើន​មេត្តាចិត្ត មិនមានពៀរ មិនមាន​ព្យាបាទ ដឹងច្បាស់ ធ្វើឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ ដោយខ្លួន​ឯង ក្នុងអត្តភាពនេះ ហើយ​បាន​ដល់​នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និង​បញ្ញា​វិមុត្តិ មិនមាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ។ ម្នាលកស្សប ភិក្ខុនេះ តថាគត​ហៅ​ថា សមណៈក៏បាន ថាព្រាហ្មណ៍​ក៏បាន។ ម្នាលកស្សប បើអចេលកៈ ទ្រទ្រង់​សំពត់​សម្បក​ធ្មៃខ្លះ ទ្រទ្រង់សំពត់​ដែលគេត្បាញលាយគ្នាខ្លះ។បេ។ ប្រព្រឹត្ត​កាន់វត្ត ចុះ​ត្រាំ​ទឹក១ថ្ងៃ៣ដង គឺព្រឹក ថ្ងៃត្រង់ ល្ងាចខ្លះ។ ម្នាលកស្សប សាមញ្ញ​គុណ ឬព្រហ្មញ្ញគុណ ដែល​ថាកម្រ​ធ្វើ​បាន ក៏រឹតតែធ្វើបានដោយកម្រក្រៃពេក ព្រោះតែ​អចេលកៈវត្តបន្តិចនេះ និងការផ្តើម​តបៈប៉ុណ្ណេះឯង តែមិនគួរនឹង​ពោល​ថា សាមញ្ញគុណ កម្រ​ធ្វើបាន ព្រហ្មញ្ញ​គុណ កម្រធ្វើបានដូច្នេះទេ ព្រោះគហបតី និងបុត្រនៃគហបតី ដោយ​ហោចទៅ សូម្បី​តែ​កុម្ភទាសី ក៏អាចធ្វើ​សាមញ្ញគុណ និងព្រហ្មញ្ញគុណនេះបានដែរ ដោយគេ​គិត​ឃើញថា ណ្ហើយចុះ អាត្មាអញ​ធ្លាប់ទ្រទ្រង់សំពត់សម្បកធ្មៃខ្លះ ទ្រទ្រង់​សំពត់​ដែលគេត្បាញ​លាយគ្នាខ្លះ។បេ។ ប្រព្រឹត្ត​កាន់វត្ត​ ចុះត្រាំទឹក១ថ្ងៃ៣ដង គឺព្រឹក ថ្ងៃត្រង់ ល្ងាចខ្លះ។ ម្នាលកស្សប កាលណាបើ វៀរចាកអចេលកវត្ត មានប្រមាណ​តិច​ប៉ុណ្ណេះ និង​វៀរចាក​ការផ្តើមតបៈប៉ុណ្ណេះចេញ (គឺមិនធ្លាប់ធ្វើតបៈហើយ) សាមញ្ញគុណ ឬព្រហ្មញ្ញ​គុណ ដែលថាកម្រ​ធ្វើ​បាន ក៏រឹតតែធ្វើបានដោយកម្រក្រៃពេក ព្រោះ​ហេតុនោះ ពាក្យដែល​ពោល​​ថា សាមញ្ញគុណ កម្រ​ធ្វើបាន ព្រហ្មញ្ញគុណ កម្រធ្វើបាន នុ៎ះក៏គួរខ្លះ។ ម្នាល​កស្សប កាលណាបើភិក្ខុ​ចំរើន​មេត្តាចិត្ត មិនមានពៀរ មិនមាន​ព្យាបាទ ដឹងច្បាស់ ធ្វើ​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ ដោយខ្លួន​ឯង ក្នុងអត្តភាពនេះ ហើយបានដល់នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និង​បញ្ញា​វិមុត្តិ មិនមាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ។ ម្នាលកស្សប ភិក្ខុនេះ តថាគត​ហៅ​ថា សមណៈក៏បាន ថាព្រាហ្មណ៍​ក៏បាន។

[៧១] កាលបើព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់យ៉ាងនេះហើយ អចេលកស្សប បាន​ក្រាបបង្គំទូលព្រះមានព្រះភាគដូច្នេះថា បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន ដែលហៅថា សមណៈ បុគ្គលដឹងបានដោយកម្រ ហៅថា ព្រាហ្មណ៍ ក៏បុគ្គលដឹងបានដោយកម្រ។ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលកស្សប សំដីដែលថា សមណៈ បុគ្គលដឹង​បាន​ដោយ​កម្រ ព្រាហ្មណ៍ ក៏បុគ្គលដឹងបានដោយកម្រ នេះជាសំដីប្រក្រតីក្នុងលោកទេ។ ម្នាលកស្សប បើអចេលកៈ លះបង់នូវមារយាទល្អ បរិភោគ​លិទ្ធដៃ។បេ។ ប្រព្រឹត្ត​កាន់​វត្ត​ បរិភោគភត្តផ្លាស់ប្តូរ រំលងកន្លះខែ មាន​សភាពយ៉ាងនេះ ដូច្នេះ។ ម្នាលកស្សប សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍ដែលថា បុគ្គលដឹងបានដោយកម្រ ក៏រឹតតែដឹងបានដោយកម្រ​ក្រៃពេក ព្រោះ​តែ​អចេលកវត្តបន្តិចនេះ និងការផ្តើម​តបៈប៉ុណ្ណេះឯង តែពាក្យដែលពោលថា សមណៈ បុគ្គល​ដឹងបានដោយកម្រ ព្រាហ្មណ៍ ក៏បុគ្គលដឹងបានដោយកម្រនុ៎ះ មិនគួរទេ ព្រោះ​គហបតី និងបុត្រនៃគហបតី ដោយហោចទៅ សូម្បីតែកុម្ភទាសី ក៏អាចដឹងនូវ​បុគ្គល​នេះ​ថា នេះជាអចេលកៈ អ្នកលះបង់មារយាទល្អ ​បរិភោគ​​លិទ្ធ​ដៃ។បេ។ ប្រព្រឹត្តកាន់វត្ត បរិភោគ​ភត្តផ្លាស់ប្តូរ​ រំលងកន្លះខែ មាន​សភាពយ៉ាងនេះ ដូច្នេះ។ ម្នាលកស្សប កាលណា​បើ វៀរចាកអចេលកវត្តបន្តិចនេះ និង​វៀរចាកការផ្តើម​តបៈប៉ុណ្ណេះចេញហើយ សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍ដែលថា គេដឹងបានដោយក្រ ក៏រឹតតែ​ដឹងបាន​ដោយក្រក្រៃពេក ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ក៏គួរនឹងពោលថា សមណៈ គេដឹង​បាន​ដោយ​ក្រដូច្នេះដែរ។ ម្នាលកស្សប កាល​ណា​បើភិក្ខុ​ចំរើន​មេត្តាចិត្ត មិនមានពៀរ មិនមាន​ព្យាបាទ ដឹងច្បាស់ ធ្វើឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ ដោយខ្លួន​ឯង ក្នុងអត្តភាពនេះ ហើយបានដល់នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និងបញ្ញាវិមុត្តិ មិនមាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ។ ម្នាល​កស្សប ភិក្ខុនេះ តថាគត​ហៅ​ថា សមណៈក៏បាន ថាព្រាហ្មណ៍​ក៏បាន។ ម្នាលកស្សប បើអចេលកៈ មានបន្លែស្រស់​ជា​អាហារ មានអង្ករ​ស្រងែ​ជា​អាហារ។បេ។ មាន​មើម​ឈើ ផ្លែឈើព្រៃ​ជាអាហារ បរិភោគ​ផ្លែឈើ ដែល​ជ្រុះ​ស្រាប់​​ចំអែត​អាត្មា។ ម្នាលកស្សប សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍ ឈ្មោះថា គេដឹងបានដោយក្រ ក៏រឹតតែដឹងបានដោយក្រក្រៃពេក ព្រោះអចេលកវត្ត និងការផ្តើមនូវ​តបៈ មានប្រមាណប៉ុណ្ណេះ តែ​ពាក្យ​ដែល​ពោល​ថា សមណៈ គេដឹងបានដោយក្រ ព្រាហ្មណ៍ ក៏គេដឹងបានដោយក្រ នុ៎ះមិនគួរឡើយ ទោះបីគហបតី ឬបុត្រនៃគហបតី ដោយហោចទៅ សូម្បីតែកុម្ភទាសី ក៏អាចដឹងនូវ​បុគ្គលនេះបាន ថាបុគ្គលនេះ មានបន្លែ​ស្រស់​ជាអាហារ ឬអង្ករ​ស្រងែ​ជា​អាហារ។បេ។ មាន​មើម​ឈើ ផ្លែឈើព្រៃ​ជាអាហារ បរិភោគ​តែផ្លែឈើ ដែល​ជ្រុះ​ស្រាប់​​ចំអែត​អាត្មា។ ម្នាលកស្សប កាលណាបើ វៀរចាក​អចេលកវត្ត​បន្តិចនេះ និង​វៀរចាក​ការផ្តើម​តបៈ​ប៉ុណ្ណេះ​ចេញហើយ សមណៈ ឬ​ព្រាហ្មណ៍​ដែលថា គេដឹងបានដោយក្រ ក៏រឹតតែ​ដឹងបានដោយក្រក្រៃពេក ព្រោះ​ហេតុ​នោះ ពាក្យដែល​ពោល​ថា សមណៈ គេដឹង​បាន​ដោយ​ក្រ ព្រាហ្មណ៍ គេដឹងបានដោយក្រ នុ៎ះក៏គួរដែរ។ ម្នាលកស្សប កាលណាបើភិក្ខុ​ចំរើន​មេត្តាចិត្ត មិនមានពៀរ មិនមាន​ព្យាបាទ ដឹងច្បាស់ ធ្វើឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ ដោយខ្លួន​ឯង ក្នុងអត្តភាពនេះ ហើយបានដល់នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និង​បញ្ញា​វិមុត្តិ មិនមាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅនៃអាសវៈទាំងឡាយ។ ម្នាល​កស្សប ភិក្ខុនេះ តថាគត​ហៅ​ថា សមណៈក៏បាន ថាព្រាហ្មណ៍​ក៏បាន។ ម្នាលកស្សប បើ​បុគ្គល ទ្រទ្រង់​សំពត់​សម្បក​ធ្មៃខ្លះ ទ្រទ្រង់សំពត់​ដែលគេត្បាញលាយគ្នាខ្លះ។បេ។ ប្រព្រឹត្ត​កាន់វត្ត ចុះ​ត្រាំ​ទឹក១ថ្ងៃ៣ដង គឺព្រឹក ថ្ងៃត្រង់ ល្ងាចខ្លះ។ ម្នាលកស្សប សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍​ដែលថា គេដឹងបានដោយក្រ ក៏រឹតតែដឹងបានដោយក្រក្រៃពេក ព្រោះតែ​អចេលកៈវត្តបន្តិចនេះ និងការផ្តើម​តបៈ​ប៉ុណ្ណេះ ពាក្យដែល​ពោល​ថា សមណៈ គេដឹង​បាន​ដោយក្រ ព្រាហ្មណ៍ គេដឹងបាន​ដោយ​ក្រនុ៎ះ មិនគួរទេ ទោះបីគហបតី ឬបុត្រ​នៃ​គហបតី ដោយហោចទៅ សូម្បី​តែ​កុម្ភទាសី ក៏អាចដឹងបុគ្គលនេះបានថា បុគ្គលនេះ ទ្រទ្រង់​សំពត់សម្បកធ្មៃខ្លះ ទ្រទ្រង់​សំពត់​ដែល​គេ​ត្បាញ​​លាយគ្នាខ្លះ។បេ។ ប្រព្រឹត្ត​កាន់វត្ត​ ចុះត្រាំទឹក១ថ្ងៃ៣ដង គឺព្រឹក ថ្ងៃត្រង់ ល្ងាចខ្លះ។ ម្នាលកស្សប កាលណាបើ វៀរចាក​អចេលកវត្ត​បន្តិចនេះ និង​ការផ្តើមតបៈប៉ុណ្ណេះចេញ​ហើយ សមណៈ ឬព្រាហ្មណ៍​ដែលថា គេដឹងបានដោយក្រ ក៏រឹតតែដឹងបាន​ដោយក្រ​ក្រៃ​ពេក ព្រោះ​ហេតុនោះ ពាក្យដែល​និយាយ​​ថា សមណៈ គេដឹងបានដោយក្រ ព្រាហ្មណ៍ គេដឹងបានដោយក្រ នុ៎ះ​ក៏គួរដែរ។ ម្នាល​កស្សប កាលណាបើភិក្ខុ​ចំរើន​មេត្តាចិត្ត មិនមាន​ពៀរ មិនមាន​ព្យាបាទ ដឹងច្បាស់ ធ្វើឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់ ដោយខ្លួន​ឯង ក្នុងអត្តភាពនេះ ហើយ​បាន​ដល់នូវ​ចេតោវិមុត្តិ និង​បញ្ញា​វិមុត្តិ មិនមាន​អាសវៈ ព្រោះ​អស់​ទៅនៃអាសវៈ​ទាំង​ឡាយ។ ម្នាលកស្សប ភិក្ខុនេះ តថាគត​ហៅ​ថា សមណៈក៏បាន ថាព្រាហ្មណ៍​ក៏បាន។

[៧២] កាលបើព្រះមានព្រះភាគ ត្រាស់យ៉ាងនេះហើយ អចេលកស្សប បាន​ក្រាបបង្គំទូលសួរព្រះមានព្រះភាគដូច្នេះថា បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន សីលសម្បទា តើ​ដូចម្តេច ចិត្តសម្បទា តើ​ដូចម្តេច បញ្ញាសម្បទា តើ​ដូចម្តេច។ ព្រះអង្គ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាល​កស្សប ព្រះតថាគតកើតឡើងក្នុងលោកនេះ ជាអរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធ។បេ។ បណ្ឌិតគប្បី​សំដែង​ឲ្យពិស្តារ​ផងចុះ។ ម្នាលកស្សប ដូចម្តេចដែលហៅថា ភិក្ខុជាអ្នកបរិបូណ៌​ដោយ​សីល ម្នាលកស្សប ភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ លះបង់បាណាតិបាត វៀរចាកបាណាតិបាត មានអាជ្ញាដាក់ចុះហើយ មានសាស្ត្រាដាក់ចុះហើយ មានសេចក្តីអៀនខ្មាស ដល់ហើយ​នូវ​សេចក្តី​អាណិត មានសេចក្តី​អនុគ្រោះដោយប្រយោជន៍ ដល់សត្វទាំងពួង នេះជាសីល​សម្បទា នៃភិក្ខុនោះឯង។បេ។ ភិក្ខុនោះ ប្រកបដោយ​សីលក្ខន្ធដ៏ប្រសើរនេះ រមែង​ទទួល​នូវ​សេចក្តីសុខ មិនមានទោសតាំងនៅខាងក្នុង ម្នាលកស្សប យ៉ាងនេះហៅថា ភិក្ខុ​បរិបូណ៌​ដោយសីល ម្នាលកស្សប នេះឯងឈ្មោះថា សីលសម្បទា។បេ។ បានដល់នូវ​បឋមជ្ឈាន នេះជាចិត្តសម្បទានៃភិក្ខុនោះឯង ម្នាលកស្សប នេះឯងឈ្មោះថា ចិត្តសម្បទា។បេ។ ភិក្ខុផ្ចង់តម្រង់បង្អោនចិត្ត ដើម្បីញាណទស្សនៈ នេះឯងជាបញ្ញាសម្បទារបស់​ភិក្ខុ​នោះ។បេ។ ដឹងច្បាស់ថា កិច្ចដទៃ​ក្រៅអំពីនេះ មិនមានឡើយ នេះឯងជាបញ្ញាសម្បទា​របស់​ភិក្ខុនោះ ម្នាលកស្សប នេះឯង ឈ្មោះថា បញ្ញាសម្បទា។ ម្នាលកស្សប សីលសម្បទា ចិត្តសម្បទា និងបញ្ញាសម្បទាឯទៀត ដ៏លើសលុបថ្លៃថ្លា ជាងសីលសម្បទា ចិត្តសម្បទា បញ្ញាសម្បទានេះគ្មានទេ។

[៧៣] ម្នាលកស្សប មានសមណព្រាហ្មណ៍ពួកមួយ ជាសីលវាទៈ (អ្នកពោល​អាង​សីល) សមណព្រាហ្មណ៍ទាំងនោះ តែងសរសើរគុណរបស់សីលដោយអនេកបរិយាយ។ ម្នាលកស្សប (បើទុកជា) អរិយសីលដ៏ក្រៃលែងប៉ុន្មាន ក៏តថាគត មិនឃើញមានបុគ្គល​ណា ត្រឹមស្មើតថាគតក្នុងអរិយសីលនោះទេ ក្រៃលែងជាងមកពីណាបាន តថាគត​ឯង ជាអ្នកក្រៃលែងក្នុងគុណ គឺអធិសីលនោះដោយពិត។ ម្នាលកស្សប មាន​សមណ​ព្រាហ្មណ៍​ពួកមួយជា តបោជិគុច្ឆវាទ (អ្នកពោលអាងការខ្ពើមកិលេស​ដោយតបៈ) សមណ​ព្រាហ្មណ៍ទាំងនោះ តែងសរសើរគុណ​នៃការខ្ពើម​កិលេស ដោយតបៈ ជាអនេកបរិយាយ។ ម្នាលកស្សប (បើទុកជា) ការខ្ពើមកិលេស ដោយតបៈ ដ៏ប្រសើរ​ក្រៃលែង​ប៉ុន្មាន ក៏តថាគត មិនឃើញមានបុគ្គល​ណា ត្រឹមស្មើនឹងការខ្ពើម​កិលេស របស់​តថាគត ក្នុងតបៈនោះទេ ក្រៃលែងមកពីណាបាន តថាគត​ឯង ជាអ្នកក្រៃលែងក្នុងគុណ គឺការ​ខ្ពើម​កិលេស ដោយពិត។ ម្នាលកស្សប មាន​សមណព្រាហ្មណ៍ពួកមួយជា បញ្ញាវាទៈ (អ្នកពោលអាងបញ្ញា) សមណ​ព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ តែងសរសើរគុណនៃបញ្ញា ដោយ​អនេកបរិយាយ។ ម្នាលកស្សប (បើទុកជា) បញ្ញាដ៏ប្រសើរក្រៃលែងប៉ុន្មាន ក៏​តថាគត មិនឃើញមានបុគ្គល​ណា ត្រឹមស្មើនឹងបញ្ញា របស់​តថាគតក្នុងបញ្ញានោះទេ ក្រៃលែង​មកពីណាបាន តថាគត​ឯង ជាអ្នក​ក្រៃលែង​ក្នុង​គុណ គឺអធិបញ្ញានោះ​ដោយ​ពិត។ ម្នាលកស្សប មាន​សមណព្រាហ្មណ៍ពួកមួយជា វិមុត្តិវាទៈ (អ្នកពោលអាងវិមុត្តិ) សមណ​ព្រាហ្មណ៍ទាំងនោះ តែងសរសើរ​គុណ​របស់​វិមុត្តិ ដោយអនេកបរិយាយ។ ម្នាល​កស្សប (បើទុកជា) វិមុត្តិដ៏ប្រសើរ ក្រៃលែងប៉ុន្មាន ក៏តថាគត មិនឃើញមានបុគ្គល​ណា ត្រឹមស្មើនឹងវិមុត្តិ របស់តថាគត ក្នុងវិមុត្តិនោះទេ ក្រៃលែងមកពីណាបាន តថាគត​ឯង ជាអ្នកក្រៃលែងក្នុងគុណ គឺអធិវិមុត្តិនោះ​ដោយ​ពិត។

[៧៤] ម្នាលកស្សប សេចក្តីនេះជាឋានៈមានប្រាកដ ដែលពួកអន្យតិរ្ថីយ៍បរិព្វាជក​និយាយ យ៉ាងនេះថា ព្រះសមណគោតម តែងតែបន្លឺសីហនាទ ប៉ុន្តែបន្លឺសីហនាទនោះ បាន​តែក្នុងផ្ទះស្ងាត់ មិនបន្លឺក្នុងពួកបរិសទ្យទេ។ អ្នកត្រូវប្រាប់ពួកគេថា អ្នកទាំងឡាយ កុំ​ពោលយ៉ាងនេះឡើយ ម្នាលកស្សប អ្នកត្រូវប្រាប់គេថា ព្រះសមណគោតម តែង​តែ​បន្លឺ​សីហនាទ បន្លឺតែក្នុងពួកបរិសទ្យ មិនបន្លឺក្នុងផ្ទះស្ងាត់ទេ។ ម្នាលកស្សប សេចក្តីនេះ ជា​ឋានៈ​មានប្រាកដ ដែលពួកអន្យតិរ្ថីយ៍បរិព្វាជក​និយាយ យ៉ាងនេះថា ព្រះសមណគោតម តែងតែបន្លឺសីហនាទ បន្លឺក្នុងពួកបរិសទ្យដែរហើយ តែមិនជាអ្នកក្លៀវក្លាបន្លឺទេ។ អ្នកត្រូវ​ប្រាប់ពួកបរិព្វាជកទាំងនោះថា អ្នកទាំងឡាយ កុំ​ពោលយ៉ាងនេះឡើយ។ ម្នាលកស្សប អ្នកត្រូវប្រាប់ពួកគេថា ព្រះសមណគោតម ​បន្លឺ​សីហនាទ តែងបន្លឺក្នុងពួកបរិសទ្យ ជា​អ្នក​ក្លៀវក្លាបន្លឺ។ ម្នាលកស្សប សេចក្តីនេះ ជា​ឋានៈ​មានប្រាកដ ដែល​ពួកតិរ្ថិយបរិព្វាជក​និយាយ យ៉ាងនេះថា ព្រះសមណគោតម បន្លឺសីហនាទ តែងបន្លឺក្នុងពួកបរិសទ្យ ជាអ្នក​ក្លៀវក្លាបន្លឺ តែទេវតា និងមនុស្សទាំងឡាយ មិនដែលសួរប្រស្នានឹងលោកឡើយ ទោះបី​សួរប្រស្នានឹងលោក លោកក៏ដោះប្រស្នា ដែលពួកទេវតា និងមនុស្ស​ទាំងនោះសួរ មិនបាន​ទេ ទោះបីលោកដោះប្រស្នា ដែលពួកទេវតា និងមនុស្ស​ទាំងនោះសួរបាន លោកក៏មិនញុំាងចិត្ត ឲ្យត្រេកអរ ដោយការដោះប្រស្នា បើទុកជាញុំាងចិត្តឲ្យត្រេកអរ ដោយការដោះប្រស្នាបាន ជនទាំងឡាយ ក៏មិនសំគាល់ថា គួរស្តាប់ទេ ទោះសំគាល់​ថា គួរស្តាប់ ក៏គ្រាន់តែស្តាប់ហើយ មិនជ្រះថ្លាទេ ទុកជាស្តាប់ហើយជ្រះថ្លា ក៏គ្រាន់តែជ្រះថ្លា​ប៉ុណ្ណោះ តែមិនធ្វើអាការជ្រះថ្លា (មែនទែន)ទេ ទុកជាជ្រះថ្លា ហើយធ្វើអាការជ្រះថ្លា ក៏​មិនប្រតិបត្តិតាមសេចក្តីជ្រះថ្លានោះទេ បើទុកជាប្រតិបត្តិតាម​សេចក្តី​ជ្រះថ្លានោះបាន ក៏​មិនប្រតិបត្តិ ឲ្យពេញព្រះទ័យនៃលោកបានទេ។ អ្នកត្រូវប្រាប់ពួកគេថា អ្នកទាំងឡាយ កុំ​ពោលយ៉ាងនេះឡើយ។ ម្នាលកស្សប អ្នកត្រូវប្រាប់ពួកគេថា ព្រះសមណគោតម បន្លឺ​សីហនាទ តែងបន្លឺក្នុងពួកបរិសទ្យ ជាអ្នកក្លៀវក្លាបន្លឺ ពួកទេវតា និងមនុស្ស សួរ​ប្រស្នា​នឹង​លោក លោកក៏ដោះប្រស្នា ដែលពួកទេវតា និងមនុស្ស​ទាំងនោះសួរបាន លោកញុំាងចិត្ត ឲ្យត្រេកអរ ដោយការដោះប្រស្នាបាន ទាំងពួកជន ក៏សំគាល់ថា ពាក្យរបស់លោក ជាពាក្យគួរស្តាប់ លុះស្តាប់ហើយ ក៏ជ្រះថ្លានឹងលោក លុះជ្រះថ្លាហើយ ក៏ធ្វើអាការជ្រះថ្លា ប្រតិបត្តិតាមសេចក្តីជ្រះថ្លានោះ ប្រតិបត្តិឲ្យពេញព្រះទ័យលោកបាន។ ម្នាលកស្សប សម័យមួយ តថាគត នៅលើភ្នំគិជ្ឈកូដ ជិតនគររាជគ្រឹះ។ មានបរិព្វាជកម្នាក់ ឈ្មោះ​និគ្រោធ ជាសព្រហ្មចារីនៃអ្នកក្នុងនគររាជគ្រឹះទាំងនោះ មកសួរប្រស្នានឹងតថាគត ក្នុង​ការ​ខ្ពើមកិលេសយ៉ាងក្រៃលែង តថាគត ក៏បានដោះប្រស្នា​ដែលនិគ្រោធ​បរិព្វាជក​នោះ​សួរ ក្នុងការខ្ពើមកិលេស យ៉ាងក្រៃលែង លុះតថាគតដោះប្រស្នារួចហើយ បរិព្វាជក​នោះ ក៏មានចិត្ត​ត្រេកអរ​ពន់ប្រមាណ។

[៧៥] បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន នរណាហ្ន៎ ដែលបានស្តាប់ធម៌​របស់​ព្រះមាន​ព្រះភាគ​ហើយ មិនមានចិត្តត្រេកអរពន់ប្រមាណ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ឯខ្ញុំ​ព្រះអង្គ ស្តាប់ធម៌​របស់​ព្រះមានព្រះភាគហើយ មានចិត្តត្រេកអរពន់ប្រមាណណាស់ បពិត្រព្រះអង្គ​ដ៏ចំរើន ពីរោះណាស់ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ពីរោះណាស់ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ធម៌ដែល​ព្រះអង្គសំដែងហើយ ដោយ​អនេក​បរិយាយយ៉ាងនេះ ដូចជាគេផ្ងាររបស់ដែល​គេ​ផ្កាប់ ឬបើកបង្ហាញរបស់ដែល​កំបាំង ឬក៏​ប្រាប់​ផ្លូវ ដល់​អ្នក​វង្វេងផ្លូវ ពុំនោះសោត ដូច​ជា​ទ្រោល​ប្រទីបបំភ្លឺ ​ក្នុង​ទី​ងងឹត​ ដោយគិតថា ពួកមនុស្ស​មាន​ភ្នែកភ្លឺ នឹងឃើញនូវរូប​ទាំងឡាយ​បាន បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំព្រះអង្គ សូមដល់នូវ​ព្រះមានព្រះភាគ​ផង ព្រះធម៌​ផង ព្រះសង្ឃផង ជាសរណៈ បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន ខ្ញុំ​ព្រះអង្គ គួរបាននូវបព្វជ្ជា គួរបាន​នូវឧបសម្បទា ក្នុងសំណាក់នៃព្រះមានព្រះភាគ។

[៧៦] ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលកស្សប បុគ្គលណាធ្លាប់ជាអន្យតិរ្ថិយ​មក​ហើយ តែចង់ចូលមកក្នុងធម្មវិន័យនេះ ចង់បព្វជ្ជា និងឧបសម្បទា អន្យតិរ្ថិយ​នោះ ត្រូវ​នៅបរិវាសអស់៤ខែ លុះកន្លង៤ខែហើយ ទើបភិក្ខុទាំងឡាយ មានចិត្តត្រេកអរ ឲ្យ​បព្វជ្ជា ឲ្យឧបសម្បទា ដើម្បីភាវៈ​ជាភិក្ខុ ឯតថាគត ដឹងនូវសេចក្តីផ្សេងគ្នា នៃបុគ្គល​ក្នុង​កិច្ច​ដែលនៅបរិវាសនេះ។⁶⁾ អចេលកស្សប ក្រាបបង្គំទូលថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចំរើន បើបុគ្គល​ធ្លាប់​ជាអន្យតិរ្ថិយ​មក​ហើយ ចង់ចូលមកក្នុងធម្មវិន័យនេះ ចង់បព្វជ្ជា និងឧបសម្បទា ត្រូវ​នៅ​បរិវាសអស់៤ខែ លុះកន្លង៤ខែហើយ ទើបភិក្ខុទាំងឡាយ មានចិត្តត្រេកអរ ឲ្យបព្វជ្ជា ឲ្យឧបសម្បទា ដើម្បីភាវៈ​ជាភិក្ខុ ដូច្នេះ ខ្ញុំព្រះអង្គ នឹងនៅរហូត៤ឆ្នាំបាន លុះកន្លង​៤ឆ្នាំ​ហើយ ភិក្ខុទាំងឡាយគង់មានចិត្តត្រេកអរ ឲ្យបព្វជ្ជា ឲ្យឧបសម្បទា ដើម្បីភាវៈ​ជាភិក្ខុ។ អចេលកស្សប ក៏បានបព្វជ្ជា បានឧបសម្បទា​ក្នុងសំណាក់​នៃ​ព្រះមានព្រះភាគ លុះ​ព្រះកស្សបមានអាយុ បានឧបសម្បទា មិនយូរប៉ុន្មាន ក៏ជាបុគ្គលម្នាក់ឯង ដោះខ្លួន​ចេញ​ចាកពួក ឥតមានសេចក្តីប្រមាទ ខំព្យាយាមដុតនូវកិលេស ប្រថុយលះបង់នូវ​អត្តភាព ពួក​កុលបុត្ត ដែលចេញចាកផ្ទះ ហើយចូលទៅកាន់ផ្នួស ដោយប្រពៃ ដើម្បីប្រយោជន៍​ដល់​អនុត្តរធម៌ណា ក៏បានធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ នូវអនុត្តរធម៌នោះ ជាទីបំផុត​នៃព្រហ្មចរិយៈ ដោយបញ្ញារបស់ខ្លួន ដោយខ្លួនឯង ក្នុងអត្តភាពនេះ សម្រាន្តនៅ ដោយឥរិយាបថ​ទាំង​៤ មិនយូរប៉ុន្មាន ក៏បានដឹងច្បាស់ថា ជាតិ (កំណើត) របស់អាត្មាអញ អស់ហើយ ព្រហ្មចរិយធម៌ អាត្មាអញក៏បានអប់រំចប់ហើយ កិច្ចដែលត្រូវធ្វើ អាត្មាអញ ក៏បាន​ធ្វើ​ហើយ កិច្ចដទៃ ក្រៅអំពី​នេះតទៅទៀត មិនមានឡើយ។ បណ្តាព្រះអរហន្តទាំងឡាយ ព្រះកស្សបមានអាយុ ក៏ជាព្រះអរហន្ត​អង្គមួយដែរ។