[២៧] ខ្ញុំបានស្តាប់មកយ៉ាងនេះ។ សម័យមួយ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់គង់​នៅវត្ត​ជេតពន របស់អនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី ទៀបក្រុងសាវត្ថី។ គ្រានោះឯង ជាណុស្សោណិព្រាហ្មណ៍ ចូលសំដៅទៅគាល់ព្រះមានព្រះភាគ លុះចូលទៅដល់ហើយ ក៏ពោលពាក្យរាក់ទាក់ សំណេះសំណាល ជាមួយនឹង​ព្រះមានព្រះភាគ លុះបញ្ចប់ពាក្យដែលគួររីករាយ និងពាក្យដែលគួររលឹក ល្មម​ឲ្យកើត​សេចក្តីស្និទ្ធស្នាលហើយ ក៏អង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរ។

[២៨] លុះ ជាណុស្សោណិ ព្រាហ្មណ៍ អង្គុយក្នុងទីដ៏សមគួរហើយ ក៏ក្រាបបង្គំទូលព្រះមានព្រះភាគ យ៉ាងនេះថា បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន កុលបុត្រ​ទាំងឡាយណា ដែលចេញចាកផ្ទះ ហើយចូលកាន់ផ្នួសដោយសទ្ធា ចំពោះ​ព្រះគោតមដ៏ចំរើន ព្រះគោតមដ៏ចំរើន ទ្រង់ណែនាំកុលបុត្រទាំងនោះ ព្រះគោតមដ៏ចំរើន ទ្រង់មានឧបការៈច្រើន ដល់កុលបុត្រទាំងនោះ ព្រះគោតមដ៏ចំរើន ទ្រង់ឲ្យកុលបុត្រទាំងនោះសិក្សា (នូវ​សិក្ខា មានអធិសីលសិក្ខាជាដើម) ឯប្រជុំជនទាំងនោះ ក៏យកតម្រាប់តាមព្រះគោតម​ដ៏ចំរើនមែនឬ។ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលព្រាហ្មណ៍ សេចក្តីនេះ​យ៉ាងហ្នឹងហើយ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ សេចក្តីនេះយ៉ាងហ្នឹងហើយ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ កុលបុត្រ​ទាំងឡាយណា ដែលចេញចាកផ្ទះហើយ ចូលទៅកាន់ផ្នួស ដោយសទ្ធា ចំពោះតថាគត តថាគត ជាអ្នកណែនាំកុលបុត្រ​ទាំងនោះ តថាគត ជាអ្នក​មាន​ឧបការៈច្រើន ដល់​កុលបុត្រទាំងនោះ តថាគត ជាអ្នកឲ្យកុលបុត្រ​ទាំងនោះសិក្សា (នូវ​សិក្ខា មានអធិសិក្ខាជាដើម) ឯប្រជុំជននោះ ក៏យកតម្រាប់តាមតថាគតមែន។

[២៩] បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន សេនាសនៈដ៏ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត ឬ​ព្រៃឆ្ងាយ ជាទីដែលបុគ្គលធន់ទ្រាំនៅបានដោយកម្រ វិវេក បុគ្គលធ្វើបានដោយកម្រ ត្រេកអរបានដោយកម្រ ព្រៃទាំងនោះ ហាក់ដូចជាដឹកនាំចិត្តនៃភិក្ខុ ដែលមិនបាន​សមាធិក្នុងទីស្ងាត់ មែនឬទេ។ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលព្រាហ្មណ៍ សេចក្តីនេះ យ៉ាងហ្នឹងហើយ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ សេចក្តីនេះ យ៉ាងហ្នឹងហើយ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ ព្រោះថា សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត ឬ​ព្រៃឆ្ងាយ ជាទី​ដែល​បុគ្គលធន់ទ្រាំនៅបានដោយកម្រ វិវេក បុគ្គលធ្វើបានដោយកម្រ ត្រេកអរ​បាន​ដោយកម្រ ព្រៃ (ទាំងនោះ) ហាក់ដូចជាដឹកនាំចិត្តនៃភិក្ខុ ដែលមិនបាន​សមាធិក្នុងទីស្ងាត់មែន។

[៣០] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ សូម្បីតែតថាគត នៅជាពោធិសត្វនៅឡើយ ក្នុងកាល​មុន ដែលមិនទាន់បាត្រាស់ដឹង នូវសម្ពោធិញ្ញា មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត ឬ​ព្រៃឆ្ងាយនេះឯង ជាទីដែលបុគ្គលធន់​ទ្រាំ​នៅ​បាន​ដោយ​កម្រ វិវេក បុគ្គលធ្វើបានដោយកម្រ ត្រេកអរបានដោយកម្រ ព្រៃ (ទាំងនោះ) ហាក់ដូចជាដឹកនាំចិត្តនៃភិក្ខុ ដែលមិនបាន​សមាធិក្នុងទីស្ងាត់។

[៣១] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគតនោះឯង មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា សមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ដែលមានកាយកម្មមិនបរិសុទ្ធ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត ឬ​ព្រៃឆ្ងាយ សមណព្រាហ្មណ៍ដ៏ចំរើននោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោស របស់ខ្លួន ដែលមានកាយកម្ម​មិនបរិសុទ្ធនោះឯង។ ចំណែកតថាគត មិនមែនជាមានកាយ​កម្ម​មិនបរិសុទ្ធ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត ឬព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះទេ តថាគត ជាអ្នកមានកាយកម្ម​បរិសុទ្ធមែន។ ព្រះអរិយៈទាំងឡាយណា ដែលមានកាយកម្ម​បរិសុទ្ធ រមែងសេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត ឬព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈទាំងឡាយនោះ តថាគត ជាព្រះអរិយៈមួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណាឃើញ នូវ​កាយកម្មដ៏បរិសុទ្ធនុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបតថាគត បានដល់នូវ​សួស្តីច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៣២] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគតឯង មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍​ណាមួយ ដែលមានវចីកម្មមិនបរិសុទ្ធ។បេ។ ដែល​មានមនោកម្មមិនបរិសុទ្ធ មានអាជីវៈមិនបរិសុទ្ធ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត ឬ​ព្រៃឆ្ងាយ សមណព្រាហ្មណ៍ដ៏ចំរើននោះ តែងហៅ​អកុសល ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលមានអាជីវៈ​មិនបរិសុទ្ធនោះឯង។ ឯតថាគត មិនមែនជាមានអាជីវៈ​មិនបរិសុទ្ធ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះទេ តថាគត ជាអ្នកមានអាជីវៈ​បរិសុទ្ធមែន។ ពួក​ព្រះអរិយៈណា ដែលមានអាជីវៈ​បរិសុទ្ធ រមែងសេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈទាំងនោះ តថាគត ក៏ជាព្រះអរិយៈមួយដែរ ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណាឃើញ នូវ​អាជីវៈដ៏បរិសុទ្ធនុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបតថាគត បានដល់នូវ​សួស្តីដោយច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៣៣] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគតឯង មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ដែលមានអភិជ្ឈាជាប្រក្រតី មានសេចក្តី​ត្រេកត្រអាលដ៏ក្លៀវក្លា ក្នុងកាមទាំងឡាយ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ សមណព្រាហ្មណ៍ដ៏ចំរើនទាំងនោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលមានអភិជ្ឈាជាប្រក្រតី មានសេចក្តី​ត្រេកត្រអាល​ដ៏ក្លៀវក្លា ក្នុងកាមទាំងឡាយនោះឯង។ ឯតថាគត នឹងមាន​អភិជ្ឈាជាប្រក្រតី មានសេចក្តី​ត្រេកត្រអាលដ៏ក្លៀវក្លា ក្នុងកាមទាំងឡាយ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត មិនមានអភិជ្ឈាជាប្រក្រតី​មែន។ ពួកព្រះអរិយៈណា ដែលមិនមានអភិជ្ឈាជាប្រក្រតី សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈ​ទាំង​នោះ តថាគត ក៏ជាព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណាឃើញ នូវធម៌ ដែលមិនមានអភិជ្ឈានុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបតថាគត បានដល់នូវ​សួស្តីដោយ​ច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៣៤] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគតឯង មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ មានចិត្តព្យាបាទ មានចិត្តគិតប្រទូស្ត សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ សមណព្រាហ្មណ៍ដ៏ចំរើនទាំងនោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលមានចិត្ត​ព្យាបាទ និងមានចិត្តគិតប្រទូស្តនោះឯង។ ឯតថាគត នឹងជាអ្នក​មានចិត្តព្យាបាទ មានចិត្តគិតនឹងប្រទូស្ត សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត ជាអ្នកមានប្រកបដោយមេត្តា។ ព្រះអរិយៈទាំងឡាយណា ដែលមានចិត្តប្រកបដោយមេត្តា រមែងសេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈទាំងនោះ តថាគត ក៏ជាព្រះអរិយៈមួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណាឃើញ នូវ​ចិត្តប្រកបដោយមេត្តានុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបដល់នូវ​សួស្តីដោយច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៣៥] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគតឯង មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ដែលថីនមិទ្ធៈ (សេចក្តីច្រអូសចិត្ត និងច្រអូសកាយ) គ្របសង្កត់ហើយ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ សមណព្រាហ្មណ៍ដ៏ចំរើនទាំងនោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលថីនមិទ្ធៈ គ្របសង្កត់នោះឯង។ ឯតថាគត មិនមែនជាអ្នកដែល​ថីនមិទ្ធៈ គ្របសង្កត់ហើយ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះទេ តថាគត ជាអ្នកមានថីនមិទ្ធៈទៅប្រាសហើយ។ ព្រះអរិយៈទាំងឡាយណា មានថីនមិទ្ធៈ ទៅប្រាសហើយ សេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈទាំងនោះ តថាគត ក៏ជា​ព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណាឃើញ នូវ​ថីនមិទ្ធៈ ទៅប្រាសហើយក្នុងខ្លួន ទើបដល់នូវ​សួស្តីដោយច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៣៦] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគតឯង មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ដែលមានចិត្តរវើរវាយ មានចិត្ត​មិនស្ងប់រម្ងាប់ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ ពួកសមណព្រាហ្មណ៍​ដ៏ចំរើន​ទាំងនោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលមានចិត្តរវើរវាយ មានចិត្ត​មិនស្ងប់រម្ងាប់នោះឯង។ ឯតថាគត នឹងមានចិត្តរវើរវាយ មានចិត្ត​មិនស្ងប់រម្ងាប់ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត ជាអ្នកមានចិត្ត​ស្ងប់រម្ងាប់។ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយណា មានចិត្តស្ងប់រម្ងាប់ សេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈទាំងនោះ តថាគត ក៏ជា​ព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណាឃើញ នូវចិត្តស្ងប់រម្ងាប់នុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបដល់នូវ​សួស្តីដោយច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៣៧] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគតឯង មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ដែលមានសេចក្តីសង្ស័យ មិនដាច់ស្រេច សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ ពួកសមណព្រាហ្មណ៍​ដ៏ចំរើន​ទាំងនោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលមានសេចក្តីសង្ស័យ មិនដាច់ស្រេចនោះឯង។ ឯតថាគត នឹងមានមានសេចក្តីសង្ស័យ មិនដាច់ស្រេច សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត ជាអ្នកកន្លងផុត ចាកសេចក្តីសង្ស័យ មិនដាច់ស្រេចបាន។ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយណា ដែលកន្លងផុតសេចក្តី​សង្ស័យ មិនដាច់ស្រេច សេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈទាំងនោះ តថាគត ក៏ជា​ព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណាឃើញ នូវចិត្តដែលកន្លងផុតសេចក្តីសង្ស័យ​មិនដាច់ស្រេច​នុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបដល់នូវ​សួស្តីដោយច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៣៨] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ជាអ្នកលើកតំកើងខ្លួនឯង បន្តុះបង្អាប់អ្នកដទៃ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ សមណព្រាហ្មណ៍​ដ៏ចំរើន​ទាំងនោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលលើកតំកើងខ្លួនឯង និងបន្តុះបង្អាប់អ្នកដទៃនោះឯង។ ឯតថាគត នឹងជាអ្នកលើកតំកើងខ្លួនឯង បន្តុះបង្អាប់អ្នកដទៃ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត ជាអ្នកមិនលើកតំកើងខ្លួនឯង មិនបន្តុះបង្អាប់អ្នកដទៃទេ។ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយណា ជាអ្នកមិនលើកតំកើងខ្លួនឯង មិនបន្តុះបង្អាប់អ្នកដទៃ សេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈទាំងនោះ តថាគត ក៏ជា​ព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណាឃើញ នូវសេចក្តីមិនលើកតំកើង​ខ្លួនឯង មិនបន្តុះបង្អាប់​អ្នកដទៃ​នុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបដល់នូវ​សួស្តីដោយច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៣៩] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ជាអ្នកតក់ស្លុត ប្រកបដោយជាតិ ជាអ្នកខ្លាច សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ សមណព្រាហ្មណ៍​ដ៏ចំរើន​ទាំង​នោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលមានសេចក្តីតក់ស្លុត និងការប្រកបដោយជាតិជាអ្នកខ្លាចនោះឯង។ ឯតថាគត នឹងមានសេចក្តីតក់ស្លុត ប្រកបដោយជាតិជាអ្នកខ្លាច សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត ជាអ្នកប្រាសចាក​សេចក្តី​ព្រឺព្រួច​រោមហើយ។ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយណា ប្រាសចាក​សេចក្តីព្រឺព្រួចរោមហើយ សេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈ​ទាំងនោះ តថាគត ក៏ជា​ព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណា​ឃើញ នូវការប្រាសចាកសេចក្តីព្រឺព្រួចរោមនុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបដល់នូវ​សួស្តី​ដោយ​ច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៤០] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ដែលត្រូវការចង់បានលាភសក្ការៈ¹⁾ និងសេចក្តី​សរសើរ²⁾ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ សមណព្រាហ្មណ៍​ដ៏ចំរើន​ទាំង​នោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលត្រូវការចង់បាន​លាភសក្ការៈ និងសេចក្តីសរសើរនោះឯង។ ឯតថាគត នឹងត្រូវការចង់បាន​លាភសក្ការៈ និងសេចក្តីសរសើរ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត ជាអ្នកមានសេចក្តីប្រាថ្នាតិច។ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយណា ដែលមានសេចក្តីប្រាថ្នាតិច សេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈ​ទាំងនោះ តថាគត ក៏ជា​ព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណា​ឃើញសេចក្តីប្រាថ្នាតិចនុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបដល់នូវ​សួស្តី​ដោយ​ច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៤១] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ជាអ្នកខ្ជិល³⁾ ច្រអូស មិនមានព្យាយាម⁴⁾ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ សមណព្រាហ្មណ៍​ដ៏ចំរើន​ទាំង​នោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលមានសេចក្តី​ខ្ជិលច្រអូស និងគ្មានព្យាយាមនោះឯង។ ឯតថាគត នឹងជាអ្នកខ្ជិលច្រអូស មិនមានព្យាយាម សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត ជាអ្នកមានព្យាយាមប្រារព្ធហើយ។ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយណា ដែលមានព្យាយាមប្រារព្ធហើយ សេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈ​ទាំងនោះ តថាគត ក៏ជា​ព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណា​ឃើញ នូវ​សេចក្តីព្យាយាម ដែលប្រារព្ធ​ហើយនុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបដល់នូវ​សួស្តី​ដោយ​ច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៤២] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ជាអ្នកភ្លេចស្មារតី មិនដឹងខ្លួន (ប្រាសចាកបញ្ញា) សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ ពួកសមណព្រាហ្មណ៍​ដ៏ចំរើន​ទាំង​នោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលភ្លេចស្មារតី មិនដឹងខ្លួននោះឯង។ ឯតថាគត នឹងជាអ្នកភ្លេចស្មារតី មិនដឹងខ្លួន សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត ជាអ្នកមានស្មារតីតំកល់មាំ។ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយណា ជាអ្នកមានស្មារតីតំកល់មាំ សេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈ​ទាំងនោះ តថាគត ក៏ជា​ព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណា​ឃើញ នូវការតំកល់ស្មារតីមាំនុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបដល់នូវ​សួស្តី​ដោយ​ច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៤៣] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ មានចិត្តមិនតំកល់មាំ (ប្រាសចាកឧបចារសមាធិ និងអប្បនាសមាធិ) មានចិត្តវិលវល់ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ ពួកសមណព្រាហ្មណ៍​ដ៏ចំរើន​ទាំង​នោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលមានចិត្តមិនតំកល់មាំ និងចិត្ត​វិលវល់​នោះឯង។ ឯតថាគត នឹងមានចិត្តមិនតំកល់មាំ មានចិត្តវិលវល់ សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត ជាអ្នក​មានសមាធិបរិបូណ៌។ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយណា ដែលមានសមាធិបរិបូណ៌ សេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តាព្រះអរិយៈ​ទាំងនោះ តថាគត ក៏ជា​ព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណា​ឃើញ​សមាធិសម្បទានុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបដល់នូវ​សួស្តី​ដោយ​ច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៤៤] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ពួកសមណ​ព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ជាអ្នកអប្បឥតប្រាជ្ញា ល្ងង់លេលា សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅ​ក្នុងព្រៃជិត និង​ព្រៃឆ្ងាយ ពួកសមណព្រាហ្មណ៍​ដ៏ចំរើន​ទាំង​នោះ តែងហៅ​អកុសលធម៌ ដែលគួរ​ភ័យ គួរខ្លាច ព្រោះហេតុនៃទោសរបស់ខ្លួន ដែលអប្បឥតប្រាជ្ញា ល្ងង់លេលានោះឯង។ ឯតថាគត នឹងជាអ្នក​អប្បឥតប្រាជ្ញា ល្ងង់លេលា សេពនូវ​សេនាសនៈស្ងាត់ តាំង​នៅ​ក្នុង​ព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ​ ដូច្នោះក៏ទេ តថាគត ជាអ្នកបរិបូណ៌ដោយប្រាជ្ញា។ ព្រះអរិយៈ​ទាំងឡាយណា ដែលបរិបូណ៌​ដោយប្រាជ្ញា សេពនូវ​សេនាសនៈ​ស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ បណ្តា​ព្រះអរិយៈ​ទាំងនោះ តថាគត ក៏ជា​ព្រះអរិយៈ​មួយដែរ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណា​ឃើញ បញ្ញាសម្បទានុ៎ះ ក្នុងខ្លួន​ហើយ ទើបដល់នូវ​សួស្តី​ដោយ​ច្រើន គួរនឹង​នៅក្នុងព្រៃបាន។

[៤៥] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា រាត្រីទាំងឡាយ ដែលគេដឹងច្បាស់ ដែលគេកំណត់ដឹង​ថាជា តិថីទី១៤ ទី១៥ ទី៨នៃបក្ខ បើដូច្នោះ អាត្មាអញ គួរនៅក្នុងអារាម​ចេតិយ វនចេតិយ រុក្ខចេតិយទាំងឡាយ ដែលគួរភ័យ គួរ​ភ្លឹក គួរឲ្យព្រឺព្រួចរោម ក្នុងរាត្រីទាំងឡាយ មានសភាពដូច្នោះ។ ធ្វើម្តេច​ តថាគត គប្បី​ឃើញភ័យ និងសេចក្តី​ស្ញើបនោះបាន។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ លុះសម័យ​មកខាង​ក្រោយ រាត្រីទាំងឡាយណា ដែលគេដឹងច្បាស់ ដែលគេកំណត់ដឹង​ថាជា តិថីទី១៤ ទី១៥ ទី៨នៃបក្ខ តថាគត ក៏នៅក្នុងអារាម​ចេតិយ វនចេតិយ រុក្ខចេតិយទាំងឡាយ ដែលគួរស្បើម គួរខ្លាច គួរឲ្យព្រឺព្រួចរោម ក្នុងរាត្រីទាំងឡាយ មានសភាពដូច្នោះ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ កាលតថាគត នៅក្នុងទីនោះ ម្រឹគក៏មកខ្លះ ក្ងោកក៏ជាន់មែកឈើ​ស្ងួត​ឲ្យធ្លាក់ចុះខ្លះ ខ្យល់ក៏បក់ផាត់ស្លឹកឈើ និងសម្រាមមកខ្លះ។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត​ក៏មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា ភ័យ និងសេចក្តីភ្លឹកនោះមកដល់ (តថាគត) មែន​ហើយតើ។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត មានសេចក្តីត្រិះរិះ ដូច្នេះថា អាត្មាអញ ជាអ្នក​ប្រាថ្នានូវភ័យ ដោយចំណែកមួយឬអ្វីហ្ន៎ ភ័យ និងសេចក្តីស្ញើបនោះ មកដល់អាត្មាអញ ដែលសម្រេច​ឥរិយាបថណាៗ អាត្មាអញ នឹងមិនផ្លាស់ឥរិយាបថ​នោះៗ ដោយពិត ត្រូវតែបន្ទោបង់នូវភ័យ និងសេចក្តីស្ញើបនោះចេញ។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត កំពុងចង្ក្រម ក៏ស្រាប់តែមានភ័យ និងសេចក្តីស្ញើប​នោះ​មកដល់។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត ក៏មិនឈរ មិនអង្គុយ មិនដេកសោះ ខំចង្ក្រម​ដរាប​ទាល់តែបន្ទោបង់​ភ័យ និងសេចក្តីស្ញើបនោះបាន។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ កាល​តថាគត កំពុងឈរ ក៏ស្រាប់តែមានភ័យ និងសេចក្តីស្ញើប​នោះ​មកដល់។ ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍ តថាគត ក៏មិនចង្ក្រម មិនអង្គុយ មិនដេក ប្រឹងឈរ ​ដរាប​ទាល់តែបន្ទោបង់​ភ័យ និងសេចក្តីស្ញើបនោះបាន។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ កាលតថាគត កំពុងអង្គុយ ក៏ស្រាប់​តែ​មានភ័យ និងសេចក្តីស្ញើប​នោះ​មកដល់។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត ក៏មិន​ដេក មិនឈរ មិនចង្ក្រមសោះ ប្រឹងអង្គុយ ​ដរាប​ទាល់តែបន្ទោបង់​ភ័យ និងសេចក្តី​ស្ញើប​នោះ​បាន។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ កាលតថាគត កំពុងដេក ក៏ស្រាប់តែមានភ័យ និងសេចក្តី​ស្ញើប​​នោះ​មកដល់។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត ក៏មិនអង្គុយ មិនឈរ មិនចង្ក្រមសោះ ប្រឹងដេក ​ដរាប​ទាល់តែបន្ទោបង់​ភ័យ និងសេចក្តីស្ញើបនោះបាន។

[៤៦] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ មានសមណព្រាហ្មណ៍​១ពួក សំគាល់​យប់ ថាជាថ្ងៃ សំគាល់ថ្ងៃ ថាជាយប់ តថាគតពោលថា ការសំគាល់នេះ របស់ពួកសមណព្រាហ្មណ៍​ទាំងនោះ ជាការនៅវង្វេង ភាន់ស្មារតីនៅឡើយ។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ ចំណែកខាង​តថាគត ដឹងច្បាស់នូវយប់ ថាជាយប់មែន ដឹងច្បាស់នូវថ្ងៃ ថាជាថ្ងៃមែន។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ ដំណើរនោះ មានទំនងគួរឲ្យអ្នកផងនិយាយថា សត្វដែលមាន​សភាព​មិនវង្វេង កើតហើយក្នុងលោក ដើម្បីប្រយោជន៍​ដល់ជនច្រើន ដើម្បី​សេចក្តី​សុខដល់ជនច្រើន ដើម្បីអនុគ្រោះដល់សត្វលោក ដើម្បីសេចក្តីចំរើន ដើម្បី​ប្រយោជន៍ ដើម្បីសេចក្តីសុខ ដល់ទេវតា និងមនុស្សទាំងឡាយ។ ដំណើរនោះ មានទំនងគួរឲ្យអ្នកផងនិយាយឲ្យតថាគតថា សត្វដែលមាន​សភាព​មិនវង្វេង កើតឡើង​ហើយ​ក្នុង​លោក ដើម្បីប្រយោជន៍ ​ដល់ជនច្រើន ដើម្បី​សេចក្តី​សុខ ដល់ជនច្រើន ដើម្បីអនុគ្រោះ​ ដល់សត្វលោក ដើម្បីសេចក្តីចំរើន ដើម្បី​ប្រយោជន៍ ដើម្បីសេចក្តី​សុខ ដល់ទេវតា និងមនុស្សទាំងឡាយ។

[៤៧] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានផ្តើមសេចក្តីព្យាយាម មិនបន្ធូរបន្ថយ​ឡើយ ទាំងស្មារតី តថាគតក៏ប្រុងប្រយ័ត្ន មិនឲ្យមានភ្លាត់ កាយសោត ក៏ស្ងប់​រម្ងាប់ មិនក្រវល់ក្រវាយ ចិត្តក៏នឹងល្អ ជាចិត្តមានអារម្មណ៍មូលតែមួយ។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគតឯង លុះប្រាកដ​ជាស្ងាត់​ចាកកាមទាំងឡាយ ប្រាកដជាស្ងាត់ចាកធម៌ទាំង​ឡាយ ជាអកុសលហើយ ក៏ចូល​បឋមជ្ឈាន ដែលប្រកបដោយវិតក្កៈ វិចារៈ មានបីតិ និងសុខៈ ដែលកើតអំពី​សេចក្តី​ស្ងប់ស្ងាត់ជាអារម្មណ៍ លុះរម្ងាប់វិតក្កៈ វិចារៈហើយ ក៏បានចូលដល់ទុតិយជ្ឈាន ជាទី​ផូរផង់ ប្រព្រឹត្តទៅខាងក្នុង ក៏ញុំាង​ចិត្តជាសមាធិ ឲ្យចំរើនឡើង គ្មានវិតក្កៈ វិចារៈទេ មានតែបីតិ និងសុខៈ ដែលកើតអំពីសមាធិ លុះលះបង់បីតិចេញហើយ តថាគត ជាបុគ្គលព្រងើយ មានសតិ និងសេចក្តី​ដឹង​ច្បាស់ តថាគត សោយសុខ ដោយនាម​កាយ​ផង អរិយបុគ្គលទាំងឡាយ តែងសំដែង​នូវបុគ្គល​ ដែលបានតតិយជ្ឈាននោះ​ណា ថាជាបុគ្គលមានចិត្តព្រងើយ ជាអ្នកមាន​ស្មារតី មានប្រក្រតីនៅជាសុខ តថាគត ក៏​បានដល់​នូវតតិយជ្ឈាននោះហើយ ព្រោះ​លះបង់ នូវសេចក្តីសុខផង ព្រោះលះបង់​ នូវសេចក្តីទុក្ខផង ព្រោះរំលត់ នូវ​សោមនស្ស​ និងទោមនស្ស​អំពីមុនផង តថាគត បាន​ចូលដល់ចតុត្ថជ្ឈាន ឥតទុក្ខ ឥតសុខ មានសតិដ៏ស្អាត ដោយឧបេក្ខា។

[៤៨] កាលដែលចិត្តខ្ជាប់ខ្ជួន បរិសុទ្ធ ផូរផង់ មិនមានកិលេស ប្រាសចាកសេចក្តី​សៅហ្មង ជាចិត្តទន់ សមគួរដល់កម្ម ជាចិត្តនឹងធឹង មិនញាប់ញ័រ យ៉ាងនេះហើយ តថាគត ក៏បានបង្អោនចិត្ត ទៅក្នុង បុព្វេនិវាសានុស្សតិញ្ញាណ (ប្រាជ្ញាជាគ្រឿង​រលឹកជាតិ ដែលអាស្រ័យ​នៅពីមុន)។ តថាគតនោះ រលឹកជាតិ ដែលបានអាស្រ័យ​នៅ អំពីមុន ជាអនេកជាតិ រលឹកជាតិបានដូចម្តេច គឺរលឹកបាន១ជាតិ ២ជាតិ ៣ជាតិ ៤ជាតិ ៥ជាតិ ១០ជាតិ ២០ជាតិ ៣០ជាតិ ៤០ជាតិ ៥០ជាតិ ១០០ជាតិ ១ពាន់ជាតិ ១សែនជាតិ ក៏បាន រលឹកបានច្រើនសំវដ្តកប្ប ច្រើន​វិវដ្តកប្ប ច្រើនសំវដ្តវិវដ្តកប្ប ក៏​បាន ដូច្នេះថា តថាគត បានកើតក្នុងភពឯណោះ មាន​ឈ្មោះយ៉ាងនេះ មានគោត្រ​យ៉ាងនេះ មានសម្បុរ​យ៉ាងនេះ មានអាហារ​យ៉ាង​នេះ បានសោយសុខទុក្ខ​យ៉ាងនេះ មានកំណត់អាយុប៉ុណ្ណេះ តថាគត ច្យុតចាក​អត្តភាពនោះ ហើយបានទៅកើត​ក្នុង​ភពឯនោះ ដែលទៅកើត​ក្នុងភពនោះ តថាគត ក៏មានឈ្មោះយ៉ាងនេះ មានគោត្រ​យ៉ាងនេះ មានសម្បុរ​យ៉ាងនេះ មានអាហារ​យ៉ាងនេះ បានសោយសុខទុក្ខ​យ៉ាងនេះ មានកំណត់អាយុប៉ុណ្ណេះ តថាគត លុះច្យុត​ចាក​អត្តភាពនោះហើយ មកកើត​ក្នុង​ភពនេះ។ តថាគត រលឹកតាមនូវជាតិ​ ដែល​អាស្រ័យ​នៅពីមុន បានច្រើនជាតិ ព្រមទាំង​អាការ ព្រមទាំងឧទ្ទេស យ៉ាងនេះ។ ម្នាល​ព្រាហ្មណ៍ បឋមវិជ្ជានេះឯង ដែលតថាគត បានត្រាស់ដឹង ក្នុងយាមជាដម្បូង​នៃរាត្រី លុះដល់​សេចក្តី​ល្ងង់ខ្ចាត់​បាត់ទៅ សេចក្តីចេះដឹងក៏កើតឡើង ងងឹតខ្ចាត់បាត់ទៅ ពន្លឺ​ក៏​កើតឡើង ដល់តថាគត ដែលកំពុង​អង្គុយ​ប្រុងស្មារតី មិនប្រហែសធ្វេស ខំប្រឹង​ដុត​បំផ្លាញ​កិលេស មានចិត្ត​មូលស្លុង (ឥតមាននឹកនា ដល់កាយ និងជីវិតឡើយ) ដូចជា​បណ្ឌិតទាំងឡាយ ដែល​បាននូវបឋម​វិជ្ជានុ៎ះ ដូច្នោះដែរ។

[៤៩] កាលដែលចិត្តខ្ជាប់ខ្ជួន បរិសុទ្ធផូរផង់ មិនមានកិលេស ប្រាសចាក​សេចក្តីសៅហ្មង ជាចិត្តទន់ភ្លន់ សមគួរដល់កម្ម ជាចិត្តនឹងធឹង មិនញាប់ញ័រ យ៉ាង​នេះហើយ តថាគត ក៏បង្អោនចិត្តទៅក្នុង ចុតូបបាតញ្ញាណ (ញាណដែល​នាំឲ្យ​បាន​ត្រាស់ដឹងនូវ ចុតិ និង បដិសន្ធិ) នៃសត្វទាំងឡាយ។ តថាគត មើលឃើញនូវសត្វ​ទាំងឡាយ ដែលច្យុត និងចាប់បដិសន្ធិ ទាបថោក និងឧត្តម មានសណ្ឋាន​ល្អ និង​អាក្រក់ ទៅកាន់​សុគតិ និងទុគ្គតិ ដោយចក្ខុដូចជាទិព្វ ដ៏បរិសុទ្ធ ក្រៃលែង​ជាងចក្ខុ​របស់មនុស្សសាមញ្ញ ក៏ដឹងច្បាស់នូវសត្វទាំងឡាយ ដែលអន្ទោលទៅតាមកម្មថា អើ​ហ្ន៎ សត្វទាំងអម្បាលនេះ ប្រកបដោយកាយទុច្ចរិត ប្រកបដោយវចីទុច្ចរិត ប្រកប​ដោយ​មនោទុច្ចរិត ជាអ្នកតិះដៀលនូវព្រះអរិយៈ ជាមិច្ឆាទិដ្ឋិ ប្រកាន់មាំនូវកម្ម ជាមិច្ឆាទិដ្ឋិ សត្វទាំងនោះ លុះដល់រំលាងខន្ធ បន្ទាប់អំពីមរណៈ ក៏ទៅកើតឯអបាយ⁵⁾ ទុគ្គតិ⁶⁾ វិនិបាត⁷⁾ នរក⁸⁾ អើហ្ន៎ ចំណែកខាងសត្វទាំងអម្បាលនេះ ប្រកបដោយកាយសុចរិត ប្រកបដោយវចីសុចរិត ប្រកប​ដោយ​មនោសុចរិត ជាអ្នកមិន​តិះដៀលនូវពួកព្រះអរិយៈ ជាសម្មាទិដ្ឋិ ប្រកាន់មាំនូវកម្ម ជាសម្មាទិដ្ឋិ សត្វទាំងអម្បាលនោះ លុះដល់រំលាងខន្ធ បន្ទាប់អំពីមរណៈ ក៏ទៅកើតឯឋានសុគតិ⁹⁾ និងសួគ៌¹⁰⁾ ទេវលោក។ តថាគតមើលឃើញ នូវសត្វទាំងឡាយ ដែលច្យុត និងចាប់បដិសន្ធិ ទាប​ថោក និងឧត្តម មានសណ្ឋានល្អ និងអាក្រក់ ទៅកាន់សុគតិ និងទុគ្គតិ ដោយចក្ខុ ដូច​ជាទិព្វ ដ៏បរិសុទ្ធ ក្រៃលែងជាងចក្ខុរបស់មនុស្សសាមញ្ញ ក៏ដឹងច្បាស់នូវសត្វ​ទាំងឡាយ ដែលអន្ទោលទៅតាមកម្ម ដោយប្រការដូច្នេះ។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ វិជ្ជាទី២ នេះឯងហើយ ដែលតថាគត បានត្រាស់ដឹង​ ក្នុងយាមជាកណ្តាលនៃរាត្រី លុះដល់​សេចក្តីល្ងង់ខ្ចាត់បាត់ទៅ សេចក្តីចេះដឹង ក៏កើតឡើង ងងឹតខ្ចាត់បាត់ទៅ ពន្លឺក៏កើតឡើង ដល់តថាគត ដែលកំពុង​ប្រុងស្មារតី មិនប្រហែសធ្វេស ខំប្រឹងដុតបំផ្លាញកិលេស មានចិត្តមូលស្លុង (ឥតមាននឹកនា ដល់​កាយ និងជីវិតឡើយ) ដូចជាបណ្ឌិតទាំងឡាយ ដែលបាននូវវិជ្ជាទី២ នុ៎ះ​ដូច្នោះដែរ។

[៥០] កាលដែលចិត្តខ្ជាប់ខ្ជួន បរិសុទ្ធ ផូរផង់ មិនមានកិលេស ប្រាសចាក​សេចក្តីសៅហ្មង ជាចិត្តទន់ភ្លន់ សមគួរដល់កម្ម ជាចិត្តនឹងធឹង មិនញាប់ញ័រ យ៉ាង​នេះហើយ តថាគត ក៏បង្អោនចិត្តទៅក្នុង អាសវក្ខយញ្ញាណ (ញាណជាហេតុ​ឲ្យបាន​អស់ទៅនូវអាសវៈ)។ តថាគត ដឹងប្រាកដតាមពិតថា នេះជាទុក្ខ ដឹងប្រាកដតាម​ពិតថា នេះជាហេតុនាំឲ្យកើតទុក្ខ ដឹងប្រាកដតាមពិតថា នេះជាសេចក្តីរលត់ទុក្ខ ដឹងប្រាកដតាមពិតថា នេះជាឧបាយឲ្យដល់ នូវសេចក្តីរលត់ទុក្ខ ដឹងប្រាកដតាមពិតថា ធម៌ប៉ុណ្ណេះ ជាអាសវៈ ដឹងប្រាកដតាមពិតថា ធម៌នេះ ជាហេតុ​នាំឲ្យកើតអាសវៈ ដឹងប្រាកដតាមពិតថា នេះជាសេចក្តីរលត់នៃអាសវៈ ដឹងប្រាកដតាមពិតថា នេះជាឧបាយឲ្យបានដល់នូវ​សេចក្តីរលត់នៃអាសវៈ។ កាលដែល​តថាគត ដឹងយ៉ាងនេះ ឃើញយ៉ាងនេះ ចិត្តនៃតថាគត ក៏ផុតចាក​គ្រឿង​ត្រាំ គឺកាមផង ចិត្តនៃ​តថាគត ក៏ផុតចាកគ្រឿងត្រាំ គឺភពផង ចិត្តនៃតថាគត ក៏ផុតចាក​គ្រឿង​ត្រាំ គឺអវិជ្ជាផង (កាលបើចិត្ត​តថាគត បានរួច​ផុតស្រឡះហើយ) ប្រាជ្ញាក៏កើតប្រាកដ ដល់តថាគតថា អញរួចស្រឡះ ចាកអាសវធម៌ហើយ ចិត្តរបស់​អញផុតស្រឡះហើយ តថាគត ដឹងច្បាស់ថា កំណើតរបស់​អញអស់ហើយ ព្រហ្មចរិយ​ធម៌ អញបានប្រព្រឹត្តគ្រប់គ្រាន់ហើយ សោឡសកិច្ច អញក៏បានធ្វើស្រេច​ហើយ នឹងមានកិច្ចដទៃ​ ក្រៅពីសោឡសកិច្ចនេះទៀត មិនមានឡើយ។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ វិជ្ជាទី៣នេះឯង ដែលតថាគត បានត្រាស់ដឹង​ ក្នុងយាម​ជាទីបំផុតនៃ​រាត្រី លុះដល់​សេចក្តីល្ងង់ខ្លៅខ្ចាត់បាត់ទៅ សេចក្តីចេះដឹង ក៏កើតឡើង ងងឹតខ្ចាត់បាត់ទៅ ពន្លឺក៏កើតឡើង ដល់តថាគត ដែលកំពុងអង្គុយ​ប្រុងស្មារតី មិនប្រហែសធ្វេស ខំ​ប្រឹង​ដុត​បំផ្លាញកិលេស មានចិត្តមូលស្លុង (ឥតមាននឹកនា ដល់​កាយ និងជីវិតឡើយ) ដូចជា​បណ្ឌិតទាំងឡាយ ដែលបាននូវវិជ្ជាទី៣ នុ៎ះ​ដូច្នោះដែរ។

[៥១] ម្នាលព្រាហ្មណ៍ ឯសមណព្រាហ្មណ៍ទាំងនោះ មានសេចក្តីត្រិះរិះ​ដូច្នេះថា ថ្ងៃនេះឯង ព្រះសមណគោតម ប្រហែលជាមិនទាន់​ប្រាសចាករាគៈ មិនទាន់​ប្រាសចាកទោសៈ មិនទាន់ប្រាសចាក​មោហៈទេដឹង ព្រោះហេតុនោះ បានជា​លោកសេពនូវសេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ ដំណើរនុ៎ះ អ្នកកុំគប្បីឃើញយ៉ាងនេះឡើយ។ ម្នាលព្រាហ្មណ៍ តថាគត បានពិចារណា​ឃើញនូវអំណាចនៃប្រយោជន៍២ប្រការ គឺពិចារណា​ឃើញនូវ​ការនៅជាសុខ ក្នុងបច្ចុប្បន្ន ចំពោះខ្លួន១ អនុគ្រោះ ដល់ប្រជុំជន មានក្នុងខាងក្រោយ​១ បានជាសេពនូវសេនាសនៈស្ងាត់ តាំងនៅក្នុងព្រៃជិត និងព្រៃឆ្ងាយ។

[៥២] ជាណុស្សោណិព្រាហ្មណ៍ ក្រាបបង្គំទូលថា ឱហ្ន៎ ព្រះគោតមដ៏ចំរើន ព្រះអង្គមានសេចក្តីអនុគ្រោះ ដល់ប្រជុំជនខាងក្រោយមែន ព្រោះព្រះអង្គបាន​ជា​ព្រះអរហន្ត សម្មាសម្ពុទ្ធហើយ។ បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន ពីរោះណាស់ បពិត្រ​ព្រះ​គោតមដ៏ចំរើន ពីរោះណាស់ បពិត្រព្រះគោតមដ៏ចំរើន ធម៌ដែល​ព្រះអង្គសំដែង​ហើយ ដោយអនេកបរិយាយ យ៉ាងនេះ (ភ្លឺច្បាស់ណាស់) ដូចជាគេផ្ងាររបស់​ដែល​ផ្កាប់ ឬក៏ដូចជាគេបើកបង្ហាញរបស់ដែលកំបាំង ពុំនោះ ដូចជាគេប្រាប់ផ្លូវ ដល់អ្នកវង្វេងទិស ពុំនោះសោត ដូចជាគេទ្រោលប្រទីប បំភ្លឺក្នុងទីងងឹត ដោយគិតថា បុរសអ្នកមានចក្ខុទាំងឡាយ រមែងឃើញនូវរូបបាន។ ខ្ញុំព្រះអង្គនោះ សូមដល់នូវ​ព្រះគោតមដ៏ចំរើនផង ព្រះធម៌ផង ព្រះភិក្ខុសង្ឃផង ជាទីពឹង ទីរលឹក ចាប់ដើម​តាំង​ពីថ្ងៃនេះទៅ សូមព្រះគោតមដ៏ចំរើន ជ្រាបនូវខ្ញុំព្រះអង្គ ថាជាឧបាសក ដល់​សរណគមន៍ ស្មើដោយជីវិត។